Búskapur hins opinbera 1997-1998 - 01.03.1999, Side 24

emkum að leita í auknum bótagreiðslum meðal annars vegna aukins atvinnuleysis og
íjölgunar elli- og örorkulífeyrisþega. Tæplega fjórir fimmtu hlutar þessara útgjalda
eru tekjutilfærslur til heimilanna. Einn fímmti hluti er samneysluútgjöld í ýmsu formi
og afgangurinn er fjárfestmgarútgjöld.
Tafla 5.7 Útgjöld hins opinbera til almannatrygginga og velferðarmála 1994-1997.
1994 í milljónum króna 1995 1996 1997 Hlutfall afVLF 1994 1995 1996 1997
1. Sjúkra-, mæðra- og örorkubætur 1.784 1.843 1.789 1.838 0,41 0,41 0,37 0,35
2. Elli-, örorku- og ekkjulífeyrir 15.105 15.924 16.462 17.521 3,47 3,53 3,38 3,31
3. Atvinnuleysisbætur 3.143 3.544 3.218 3.068 0,72 0,78 0,66 0,58
4. Bama-, vaxta- og húsnaÆsbætur 7.454 7.886 8.339 8.288 1,71 1,75 1,71 1,56
5. Dagvistun, dvalarheirrdli o.þ.h. 4.374 4.501 4.726 5.286 1,01 1,00 0,97 1,00
6. Málefni fatlaðra 2.224 2.685 2.726 2.473 0,51 0,59 0,56 0,47
7. Önnur félagsmál 3.715 4.317 4.708 4.836 0,85 0,96 0,97 0,91
Velferöarútgjöld hins opinbcra 37.799 40.700 41.968 43.310 8,69 9,01 8,63 8,17
Tekjutilfærslur hins opinbera til velferðarmála voru um 34 milljarðar króna á árinu
1997 eða um 6/2% af landsframleiðslu. Þar af fóru um helmingur til elli-, örorku- og
ekkjulífeyrisþega eða 17,5 milljarðar króna. í bama-, vaxta- og húsnæðisbætur fóm
um 8,3 milljarðar króna eða um fjórðungur tilfærslanna. Sjúkra-, mæðra- og
örorkubætur tóku til sín rúmlega 1,8 milljarða króna og atvinnuleysistryggingar 3,1
milljarð króna. Samneysla hins opinbera í velferðarmálum var ríflega 8/2 milljarður
króna á árinu 1997. Þar af var samneysla sveitarfélaga ríflega tveir þriðju hlutar, sem
var að mestu í formi umönnunar við böm og aldraða, meðal annars með rekstri bama-
og elliheimila. Samneysla ríkissjóðs á þessu sviði var að mestu þjónusta við fatlaða.
Afgangurinn var samneysla almannatrygginga. Ríflega sjö tíundu hlutar af heildar-
samneyslu hins opinbera í velferðarmálum er launakostnaður. Fjárfesting hins
opinbera í velferðarmálum varð rúmlega 1,1 milljarður króna á árinu 1997. Þar af er
fjárfesting sveitarfélaga í dagvistunarheimilum bama og heimilum aldraðra stór hluti.
Fjárfesting eða fjármagnstilfærslur ríkisins fara að mestu til stofnana fatlaðra, en
aðstaða aldraðra fær einnig sinn skerf.
I töflu 6.3 í töfluviðauka er að fínna fleiri upplýsingar um útgjöld til almannatrygg-
inga og velferðarmála. Þar má meðal annars lesa að útgjöld hins opinbera til þessa
málaflokks voru um 160 þúsund krónur14 á mann árið 1997, og höfðu aukist jafnt og
þétt frá fyrri ámm. Síðustu tvö árin hafa þau þó lækkað lítillega. Kostnaður vegna
elli-, örorku- og ekkjulífeyris var um 65 þúsund krónur á mann á því ári, vegna bama,
vaxta- og húsnæðisbóta um 31 þúsund krónur og vegna atvinnuleysisbóta ríflega 11
þúsund krónur á mann.
6. Skuldir og lánastarfsemi hins opinbera
Hið opinbera er umsvifamikill lántakandi og lánveitandi, sömuleiðis ábyrgist það
lán ýmissa aðila. Það getur því með lánastefnu sinni haft margþætt áhrif á þróun efna-
hagsmála, ekki síst vegna áhrifanna á vexti og spamað. Einnig skiptir auðvitað máli
hvemig fénu er varið. Því er mikilvægt að gera sér grein fyrir umfangi þessa þáttar. Á
árinu 1997 var hrein lánsfjárþörf hins opinbera einungis um 600 milljónir króna eða
0,1% af landsframleiðslu og hafði lækkað um ríflega tvö prósentustig af landsfram-
14 Verðlag 1997.
22