Búskapur hins opinbera 1997-1998 - 01.03.1999, Side 49

Tafla 8.25 Opinber útgjöld til almannatrygginga og velferðarmála á íslandi.
Milljónir króna
1990 1997
Hlf. af útgjöldum
1990 1997
Hlf. afVLF
1990 1997
06. Almannatryggingar og velferðarmál.
06.1. Almannatryggingar
06.1.1. Sjúkra-, mæðra- og örorkubætur
06.1.2. Lifeyrir opinberra starfsmanna
06.1.3. Elli-, örorku- og ekkjulífeyrir
06.1.4. Atvinnuleysisbætur
06.1.5. Fjölskyldu- og bamabætur
06.1.6. Önnur félagsleg aðstoð
06.1.7. Önnur félagsleg þjónusta, ót.a.
06.2. Velferðarmál
06.2.1. Bama- og unglingaheimili
06.2.2. Öldrunarheimili
06.2.3. Málefni fatlaðra
06.2.4. Önnur velferðarheimili
06.2.5. Velferðarþjónusta utan stofnana
06.2.6. Önnur velferðarþjónusta
28.513 43.310 19,62 21,99 7,82 8,17
22.633 33.810 15,58 17,17 6,21 6,38
1.685 1.838 1,16 0,93 0,46 0,35
147 215 0,10 0,11 0,04 0,04
11.151 17.521 7,67 8,90 3,06 3,31
1.191 3.068 0,82 1,56 0,33 0,58
5.344 5.405 3,68 2,74 1,47 1,02
2.887 5.471 1,99 2,78 0,79 1,03
226 293 0,16 0,15 0,06 0,06
5.880 9.500 4,05 4,82 1,61 1,79
2.280 4.422 1,57 2,25 0,63 0,83
904 864 0,62 0,44 0,25 0,16
1.605 2.309 1,10 1,17 0,44 0,44
161 164 0,11 0,08 0,04 0,03
474 788 0,33 0,40 0,13 0,15
456 953 0,31 0,48 0,13 0,18
8.3.2.1 Helstu fyrirvarar
Vaxta- og barnabœtur: Þótt vaxta- og bamabætur hafí í flestum OECD-ríkjum
ákveðinn og svipaðan félagslegan tilgang er farið mjög mismunandi með þær í
bókhaldi hins opinbera. Astæðan er fyrst og fremst mismunandi útfærsla á greiðslu-
formi þeirra milli landa en það getur verið með þrennum hætti: I fyrsta lagi getur
komið ákveðinn vaxta- og bamafrádráttur frá tekjum sem hefur í för með sér að
skattstofninn verður lægri. Engar beinar greiðslur em því til heimilanna vegna þessara
félagslegu þátta. I öðru lagi getur komið ákveðinn vaxta- og bamafjölskyldu-
frádráttur frá skatti sem lækkar skattgreiðslur en beinar greiðslur em ekki til
heimilanna. Að síðustu er kerfíð hér á landi þar sem vaxta- og bamabætur eru
greiddar út til heimilanna.
I flestum OECD-ríkjanna eru beinar greiðslur til heimilanna færðar sem útgjöld en
frádráttur frá skatti er nettófærður, þ.e. kemur til lækkunar á tekjum hins opinbera. í
sumum OECD-ríkjum em því vaxta- og bamabætur nettófærðar (þ.e. lækka tekjur
hins opinbera) en í öðrum brúttófærðar.
Annað dæmi hér á landi er sjómannafrádrátturinn að því gefnu að hann sé félags-
legs eðlis. Ef sjómenn væm skattlagðir likt og aðrir og fengju síðan greiddan sjó-
mannastyrk sem samsvaraði sjómannafrádrættinum þá væri þessi liður færður sem
útgjöld hins opinbera til velferðarmála. Nú kemur þessi liður hins vegar til frádráttar
tekjum hins opinbera þar sem hér er ekki um beinar útgreiðslur að ræða til sjómanna.
Lífeyrissjóðir: Þessir sjóðir em meðhöndlaðir mjög mismunandi milli landa. Sam-
kvæmt alþjóðastöðlum er sagt að ef aðilar vinnumarkaðarins semja sin á milli um
iðgjaldagreiðslur í þá og ef þeir em tiltölulega sjálfstæðir í ákvörðunum þá skuli þeir
flokkaðir með einkageiranum. Séu þessir sjóðir hins vegar tiltölulega ósjálfstæðir og
iðgjaldagreiðslumar (prósentan af launum) jafnvel þvingaðar og ákveðnar með laga-
setningu þá flokkast þeir sem hluti af hinum opinbera geira. Utgjöld þeirra flokkast þá
47