Félagsbréf - 01.12.1958, Blaðsíða 42

40
FELAGSBREF
fremur kaldar. Ég deildi við vænt-
anlega eiginkonu mína og sýndi
henni fram á það, að Leo Tolstoy
væri kominn úr tízku og þætti
mjög leiðinlegur að dómi nútíma-
fólks. Dostojevsky gat ég ekki
lesið. Hann olli mér alltaf sárum
þjáningum. 1 dag — ég áetti
kannski að bæta þessu við sem
eins konar neðanmáls-atliuga-
semd — í dag, þegar ég liorfi til
baka og virði Dudintsev þess tíma
fyrir mér, verður mér ljóst, að Dos-
tojevsky skrifaði ekki fyrir liina
ungu og óreyndu. Hjá þeim vek-
ur hann geðflækju, ef svo mætti
segja. Þroskaður maður er sér
hins vegar ekki miðvitandi um
það sjúklega sálarástand, sem
ásótti liann í æsku, heldur mann-
göfgina, þjáninguna, sem er undir-
rót ástríðunnar.
Þegar ég var ungur, skildi ég
ekki böfuðeinkenni rússneskra
bókmennta. Nú er ég orðinn þrjá-
tíu og níu ára. Ég myndi kannski
ekki lialda því fram, að þær væru
mestar allra bókmennta, en eftir
því sem ég eltist, eftir því fór ég
að skilja þær betur, skilja liið
mikilvæga einkenni þeirra og eðli.
Ég var alltaf vanur að furða mig
á því, livers vegna við hefðum svo
margar byltingar og í svo mörg-
um sérstökum myndum. 1 málara-
listinni gætir líka mjög lítils áhuga
á landslags- og innanbússmyndum.
Listmálarar okkar bafa áliuga á
fólkinu, gleði þess og sorgum. Sú
venja, að íhuga örlög sín, er nokk-
uð, sem aldrei verður tekið frá
Rússanum. Og þetta mikilvægasta
einkenni liefur mótað flesta lista-
menn okkar. Þeir báru í sál sinni
brennandi löngun eftir því að
lijálpa fólki. Þeir leituðu að leið-
um til að lijálpa. Þegar svo mátt-
ugur vilji stjórnar pennanum,
verður formið aldrei til neinnar
fyrirstöðu. Þegar höndin, sem um
pennann beldur, er ekki nægilega
sterk eða kærleiksrík, verður
formið uppreistargjarnt. Það
reynir þá að eyða þýðingu efnis-
ins. Það var slík uppreist forms-
ins, sem ól af sér abstraktlistina.
En ef ritböfundur reynir að skilja
fólk og bjálpa því, verður hönd
lians svo sterk, að formið lætur
undan lienni og þjónar tilgangi
hans fullkomlega. Það er einmitt
þetta, sem er svo einkennandi fyr-
ir rússneskar bókmenntir. Og
þetta einkenni varð mér ljóst, þeg-
ar ég eltist“.
Vladimir Dudintsev er kominn
af menntuðu og listlineigðu for-
eldri. Föður bans, landmælinga-
verkfræðing, langaði til að verða
söngvari og stundaði söngnám í
tómstundum sínum. Móðir hans
var óperusöngkona og píanóleik-
ari. Einn frændi lians, sem gerði
við landmælingatæki, lék á fiðlu.
Á tónleikum fjölskyldunnar var
Vladimir litli aðeins áheyrandi.
Gáfur bans beindust í aðra átt. —
„Ég skrifaði fyrsta kvæðið mitt,