Félagsbréf - 01.12.1958, Blaðsíða 19

FELAGSBREF
17
ansemi, krydda fjölmargar sögur
hans, ef það er þá ekki megin-
efni þeirra, og þetta er eitt aðal
rithöfnndareinkenni hans. Augu
og eyru Hagalíns eru sérkennilega
opin fyrir öllu, sem er sérkenni-
legt, spaugilegt eða afkáralegt í
framkomu og útliti manna og ekki
sízt málfari þeirra, og það er eins
og Hagalín geti aldrei gleymt
neinu af þessu tagi. Áhrif þess-
arar sérgáfu eru mikil í stíl Haga-
líns, og oft er sem sjá megi bros
hans sjálfs yfir öxlina á persón-
unum, sem liann leiðir framt og
bak við ísmeygilegar setningar,
sem hann leggur persónum sín-
um í munn. En það er oft skammt
á milli kímninnar og hins sorg-
lega og átakanlega í sögum lians.
Oft er um það talað, að Guð-
niundur Hagalín noti sem fyrir-
myndir að sögupersónum sínum
raunverulega menn og konur og
oftast vini sína og kunningja og
frændfólk að vestan. En þeir, sem
halda, að hann noti að mestu
óbreyttar slíkar frásagnir fólks
eða lífshlaup þess, eins og það er
í raun réttri, þeir fara mjög villir
vegar. Kveikjan í sögum hans er
að vísu oftast raunverulegir at-
burðir, sem hann þekkir af frá-
sögn eða reynslu, (þó getur hún
jafnvel verið draumur, sem liann
dreymir, eins og áður er sagt), —
en Hagalín vinnur þetta efni sitt
vanalega mjög mikið og byggir
sögur sínar af skáldlegri bragð-
vísi og kunnáttu. Sjálfur hefur
hann gert grein fyrir nokkrum
smásögum sínum, hvernig þær
urðu til, og sjást þá glögglega
vinnubrögð hans í smásagnagerð-
inni.
Guðmundur Hagalín hefur rit-
að ævisögu sína til frumþroskaára
og lýsir þar fjölda fólks, sem áð-
ur hafði birzt dulbúið í sögum
hans, og er mjög lærdómsríkt til
skilnings á skáldskap Guðmundar
að bera þær lýsingar saman.
Guðmundur Hagalín hefur allt-
af verið mesti lestrarhestur og
fylgist vel með því, sem gerist í
bókmenntaheimi grannþjóðanna
og hefur skrifað margar ritgerðir
um erlendar og innlendar bók-
menntir. Hefur liann eflaust
margt lært af ýmsum erlendum
skáldbræðrum sínum, einkum um
byggingu og form skáldsagna og
smásagna, en hann stendur svo
föstum fótum á íslenzkri eða nán-
ar til tekið vestfirzkri grmid, og
persónur og staðhættir í sögunum
eru svo sanníslenzkir, að bein er-
lend áhrif inunu þar varla finnast.
Það var tæpast nein tilviljun, að
Guðmundur Hagalín varð braut-
ryðjandi um merkilega ævisagna-
ritun alþýðumanna samtíðar sinn-
ar og skráði sögurnar eftir frásögn
þeirra. Það var í fyllsta samræmi
við sjálfs lians eðli og lífsskoðun.
Við þetta verk kom lionum að
góðu haldi hæfileikinn til að setja
sig í spor annarra, lifa sig inn í