Félagsbréf - 01.12.1958, Blaðsíða 63

FELAGSBRÉF
61
rithöfundur. Og fer nú ekki að' liða að
því, að hann leggi nóvelluna, „löngu
smásögunc“, á hilluna um tíma og snúi
sér að löngu skáldsögunni sinni? Hann
virðist senn fara að hafa öll beinin til
þess.
Ragnar Jóhannesson.
*
Guðmundur Danielsson:
HHAF.\nETTA
Skáldsaga frá 18. öld, 302 bls.,
útg. IsafoldarprentsmiSja hf.
Það er mikill vandi að skrifa góða bók,
og þeim höfundi, sem það hefur tckizt,
er stór vandi á liönduin, er hann tekur
fyrir næsta verkefni sitt, svo miklur
kröfur eru til hans gerðar. Þetta á sér-
staklega við um Guðmund Daníelsson
að þessu sinni, eftir að „Blindingsleik-
ur“ hans koin út fyrir þremur áruni. Sú
bók var snilldarverk í skáldsagnagerð,
sem skipaði Guðmundi í flokk með okk-
ar fremstu rithöfundum, saga er sómi
væri að í bókmenntum hverrar þjóðar.
Hætt er því við, að hver sá, sem ræðir
síðustu bók þessa merkishöfundar grípi
til sainanhurðar á þcssuin tveimur verk-
um, og varla nema von, þótt sá saman-
burður verði kannski ekki cftir því
sanngjarn, því að vart er hægt að búast
við því, að sami höfundurinn fylgi einu
stórviricinu eftir með öðru jafn miklu
eða meira á ekki lengri tíma en þrem-
ur árum.
Um nokkurt skeið liefur það verið á
vitorði margra, að Guðinundur Daní-
elsson hefði í siníðum skáldsögu um hið
svonefnda Schwarzkopfmál, sem fyrir
kom á setri sjálfs amtmannsins yfir ís-
landi, Bessastöðum, á fyrri hluta 18. ald-
ar, er norsk stúlka, Appolonía Schwarz-
kopf að nafni, fyrrum heitkona amt-
manns, lézt á þann hátt, sem ekki þótti
með öllu einleikinn, eftir hér um bil
tveggja ára dvöl þar á staðnum. Lék
jafnvel grunur á, að henni hefði verið
rutt úr vegi með eiturbyrlun, til þess að
Niels Fuhrmann amtmaður losnaði við
að kvongast henni þrátt fyrir undangeng-
inn dóm þess efnis, að hann hefði framið
heitrof á Hrafnhettu, en gæti þess i
stað tekið sér fyrir ektafrú Karenu
Holm, dóttur ráðskonu staðarins.
Margt liefur áður um mál þetta verið
ritað og enn meira rætt, því að fáar
áreiðanlcgar heimildir eru fyrir liendi
og því eyðumar margar, dimmar og
drungalegar. Þetta ætti þó aðeins að
gera efnið ennþá girnilegra fyrir jafn-
hagan, sálfræðilegan höfund og Guð-
mund Danielsson, og að mínum dómi
tekst lionum þetta býsna vel, þótt ég
verði að viðurkenna að ég hafi samt
búizt við meira, jafnvel þótt Appolonía
hafi ekki viljað vitja höfundar, er hann
hugðist lieimsækja þá anda, sem enn
eiga að svifa uni á Bessastað.
Oft liefur Guðmundi Daníelssyni tek-
izt afliragðsvel að lýsa hinum huldu
andstæðum og tvískinnungi, sem svo
tíður er í mannssálinni, þessu dimma og
djúpa, sem liver maður vill þó reyna
að fela, lýsa þessu þunnig, að það kem-
ur manni scnnilega fyrir sjónir, þótt það
komi lesandanum oft á óvart fyrir
skarpskyggni og áræði höfundarins. En
að þessu sinni finnst mér Guðmundur
hafa gengið heldur skammt í þessu efni,
það er eins og hann gangi út frá of
miklu scm gefnu, og þetta gerir söguna
svolítið „hillega“. Margt hefur þó Appo-
loniu Schwarzkopf verið vel gefið, ann-
að en vergirnin, og það þarf mikinn