Þjóðlíf - 01.09.1986, Blaðsíða 12

málum sé Albert eins og jarðýta.
„Hann er kröftugur og harðskeyttur
og eins og Napóleon að því leyti að
hann þarf ekki nema fjögurra tíma
svefn á nóttu hverri," segir Guð-
mundur. „Hann hefur tamið sér ákaf-
lega stífan vinnustíl og safnar ekki í
bunka. Hann býður öllu byrginn og
heimtar skýringar og þjónustu af
embættismönnum, enda hataður af
mörgum embættismönnum Reykja-
víkurborgar."
Þessi samvinna þeirra leiddi síðan
til góðrar og persónulegrar vináttu,
að sögn Guðmundar. Þeir höfðu
gaman hver af öðrum, þótt ólíkir
væru. Það varð tómstundagaman hjá
þeim að tefla saman, svo sem þjóð-
frægt er orðið.
„Við komum heim til hvers annars
og höfðum þá stundum fleiri með
okkur,“ segir Guðmundur. „Kannski
höfum við verið svona sjúkir í að
tefla saman vegna þess að við höfum
báðir mikið keppnisskap og eftir
hverja skák lá við áflogum! Eitt sinn
reiddist ég svo eftir skákina, að ég
greip undir taflborðið og þeytti því
með öllu saman framan í andlitið á
honum. Garðar Sigurðsson var stadd-
ur þarna líka og hann varð svo
hræddur að hann spurði hvort ekki
væri rétt að tefla undir lögreglu-
vernd! Það er dálítið gaman að tefla
við mann sem er alls ekki sama um
hvernig skákin fer.“
Þrátt fyrir ólíkar skoðanir á þjóð-
málum tókst persónuleg vinátta með
þeim tveimur. Þeir gerðu um það
samkomulag að ræða ekki innan-
flokksmál sín hver við annan eða
deila um pólitík - nema í þingsölum,
en þar hafi þeir algjörlega verið
óháðir hver öðrum. „Væri það mál
athugað gæti enginn, hvorki í Al-
þýðubandalaginu né Sjálfstæðis-
flokknum, bent á eitt einasta mál þar
sem vinátta okkar hefur haft áhrif á
málatilbúnað," segir Guðmundur J.
þungur á svip.
Líður nú fram á árið 1982.
í byrjun þess árs fékk Guðmundur
J. Guðmundsson vott af hjartaáfalli
og var frá vinnu í eina þrjá mánuði.
Læknar voru ekki sammála um
greiningu, en Guðmundur fékk
ströng fyrirmæli um hvíld. Guðmund-
ur segir það lýsa persónunni Albert
12 ÞJÓÐLÍF
býsna vel, að hann hafi komið fyrstur
manna í heimsókn til sín, heimsótt sig
síðan reglulega og hringt reglulega í
konuna sína til að spyrja frétta og
hvort hann gæti á einhvern hátt að-
stoðað. Guðmundur fékk leyfi lækna
til að taka þátt í kosningabaráttunni
1983 gegn því skilyrði að taka sér
langa hvíld frá störfum á eftir. En
það gerði Guðmundur ekki. Sumarið
1983 var einnig að öðru leyti mjög
erfitt fyrir Guðmund. Samherji hans
og starfsfélagi til margra ára á Dags-
brún, Sigurður Guðgeirsson, lést um
sumarið og skömmu síðar einnig for-
maður Dagsbrúnar, Eðvarð Sigurðs-
son. Verkamannasambandsþing var
haldið á árinu. Áföll dundu yfir, í
mörgu var að snúast og við bættust
þung veikindi hans sjálfs. Allt hafði
þetta sín áhrif.
„Ég fann, að ég var hreinlega að
drepast," segir Guðmundur J. Guð-
mundsson. Hann segist ekki hafa get-
að hugsað sér að fara í frí hér innan-
lands, því hvar sem hann kemur
þekkist hann og næði gefst því lítið.
Margt kallaði að sem hamlaði frí í
útlöndum, auk þess sem hann hafði
haft veruleg útgjöld vegna veikinda
sinna. Fríið dróst því á langinn, þrátt
fyrir aðvaranir lækna.
Guðmundur settist á þing haustið
1983, en þá var þrek hans búið. Hann
fær síðan aðsvif, tekst að staulast í
stól og biður um að náð sé í Albert.
Albert ekur honum heim og kemst að
því hvernig líðan Guðmundar er.
Hann mun einnig hafa rætt við lækna
Guðmundar, að því er Guðmundur
heldur. Hann kallaði á Guðmund til
sín í ráðuneytið og spyr hvort hann
ætli að drepa sig. „Síðan skellir hann
peningabunka á borðið,“ segir Guð-
mundur. Hann segist hafa færst und-
an þessu, hafi sagst getað slegið sér
víxil, en Albert spurt þá á móti hvort
hann treysti sér ekki út á þeirra vin-
áttu. Þessu var ekki gott að svara.
Maður keyrir þig dauðvona heim á
miðjum degi, segir Albert, og svo
ertu að brölta þetta eins og vitleysing-
ur. Og Guðmundur tók við fé úr
hendi vinar með þeim orðum að hann
endurgreiði þetta síðar.
Guðmundur segist aldrei hafa haft
ástæðu til að tortryggja Albert og
vera sannfærður um, að þetta hafi
verið gert af góðum hug við sig. „Það
má vel ásaka mig fyrir að þetta hafi
verið glæfralegt,“ segir hann, „en að
baki lá margra ára persónuleg vin-
átta. Og vináttu met ég meira við
menn en pólitískar skoðanir. íslenskt
þjóðfélag er þannig gert, að vinar-
greiðar þykja sjálfsagðir og pólitík er
ekki látin spilla þar um. Ég er alinn
upp í þessu þjóðfélagi; ég hjálpa vin-
um mínum ef ég mögulega get, þótt
pólitískir andstæðingar séu. Það er
mitt siðferði. Ef einhver er að byggja
og biður mig, vin sinn, um að skrifa
upp á víxil, geri ég það ef ég held að
það hjálpi honum eitthvað. Þykir það
nú orðin spilling að rétta vini hjálpar-
hönd — siðferðisbrot? Þetta þykir
höfuðglæpur vegna þess að hann var
ráðherra og ég þingmaður og í öðrum
flokki. En ég hef aldrei látið pólitík
ráða minni vináttu við menn og mun
ekki gera það framvegis. Ég tók Al-
bert ekkert voðalega hátíðlega þótt
hann væri orðinn ráðherra, og mér
finnst ég ekkert merkilegri en áður
fyrir það eitt að sitja á þingi. Hefði
verið betra ef ég hefði tekið við pen-
ingunum úti á götu? Sko, hvar liggur
eiginlega siðferðið í þessu? Þjóðvilj-
inn taldi mig hafa svikið einhverja
siðferðishugsjón sósíalismans. Sú sið-
ferðishugsjón er nú búin til á ritstjórn
Þjóðviljans — og hana geri ég ekki að
minni.“
Hann segir að vinskap þeirra Al-
berts sé lokið.
„Það tókst að slíta henni," segir
hann. „Bréfið sem ég skrifaði honum
þar sem ég endursendi peningana var
það eina sem ég gerði ekki sjálfur í
þessu máli heldur lét aðra gera. Og
þetta bréf hleypti öllu í bál og brand.
Tveir lögfræðingar skrifuðu bréfið og
ég umturnaði því öllu en lét undan
með það að strika út setningu sem
hefði breytt málinu. Sú setning var á
þá lund, að ég hefði aldrei efast um
að hann hefði gert þetta af góðum
hug við mig. Þá setningu strikuðu
þeir út, en vitanlega er ábyrgðin
mín.“
Viðbrögð Alberts við bréfi Guð-
mundar voru þau að lýsa því yfir, að
Guðmundi hefði verið ljóst allan tím-
ann, að Björgólfur Guðmundsson
hefði lagt fram hluta fjárins. „Ég
harma þessi viðbrögð Alberts,“ segir
Guðmundur.
Hann segist ekki vera bitur út af
þessu máli og meðferð fjölmiðla.
Hann hafi fengið á annað hundrað
Enginn getur bent á eitt einasta mál þar sem vinátta
okkar Alberts hefur haft áhrif á þingi
gegn mínum flokki.
Bréfið til Alberts hleypti öllu í bál og brand.
Ég mun aldrei gera siðferði Pjóðviljans að mínu.