Þjóðlíf - 01.09.1986, Blaðsíða 62

andi sérstakir læknaskólar fyrir kon-
ur í Bandaríkjunum, en eftir því sem
valdagræðgi læknastéttarinnar jókst
fækkaði þessum skólum. Þeir voru
tíu þegar flest var, en árið 1912 voru
aðeins tveir eftir.
Það hefur mikið verið skrifað um
uppgang læknastéttarinnar, völd
hennar og áhrif í nútímasamfélagi.
Þeim tókst að sveipa sig og starf sitt
dulúð og helgiljóma og tryggja sér
þar með völd, áhrif og peninga.
Gagnvart almenningi urðu þeir álíka
áhrifamiklir og prestarnir voru með-
an kirkjan var valdastofnun. Það
mátti ekki spyrja lækninn og hann
hélt þekkingu sinni leyndri. Umfram
allt mátti ekki rengja orð hans eða
draga alvisku hans í efa. Og það
mátti alls ekki óhlýðnast honum.
Ekki frekar en Guði — slíkt gat hefnt
sín.
Sem fyrr fóru konur' verr út úr
þessu en karlar. Á tíð prestanna sótti
að þeim Syndin. Nú varð Syndin að
sjúkdómi í höndum valdastéttarinnar
nýju. Og eins og Djöfullinn hafði
verið að tæla konurnar 200 árum
áður, tók Sjúkdómurinn sér vitaskuld
bólfestu í æxlunarfærum kvenna. Og
þá varð kvensjúkdómafræðin til,
raunar ekki án mótstöðu. Margir
voru þeir sem vildu að þessi sérgrein
næði til æxlunarfæra beggja kynja.
En með því að einskorða fræði-
greinina við konur var búið að gera
kvenleikann að sjúkleika. í orði
kveðnu var líkami kvenna ekki
lengur saurugur og syndugur - en
hann var sjúkur. Og hvert áttu allar
þessar sjúku konur að snúa sér ef
ekki til lækna? Enn eitt birtingar-
formið á pornói og öfuguggahætti.
í bókinni GynlEcology 1981 segir
Mary Daly að það sé ekki tilviljun að
upphafsár kvenlækninga sem sér-
fræðigreinar sé sama árið og Frelsis-
skrá kvenna var samin í Seneca Falls,
þ.e. 1848. Dr. Sims nokkur í Banda-
ríkjunum er kallaður „faðir kven-
læknisfræðinnar“ og talinn mikill vel-
gjörðarmaður kvenna. Af kollegum
og í sögunni er hann nefndur the
architect of the vagina. Það fer hins
vegar lítið fyrir frásögnum af því
hvernig hann notaði fátækar blökku-
konur sem tilraunadýr þegar hann
var að æfa sig í skurðlækningum og
prófa nýjar tilgátur varðandi æxlun-
arfæri kvenna og starfsemi þeirra.
Kvenlækningar hafa orðið sífellt
umfangsmeiri og það er nokkuð ljóst
að konur eru yfirleitt talsvert háðar
sínum kvenlækni. Þær þurfa að koma
í eftirlit reglulega, bæði vegna
krabbameinsóttans sem búið er að
magna mjög upp í konum, og vegna
Pillunnar. Þær þurfa „syndaaflausn“,
62 ÞJÓÐLÍF
rétt eins og hjá prestinum forðum.
Og hafi eitthvað farið úrskeiðis (og
oft hefur eitthvað farið úrskeiðis
vegna fyrri afskipta læknisins) er
skurðarhnífurinn sjaldan langt und-
an. Það er talið, að a.m.k. helmingur
allra móðurlífsaðgerða í Bandaríkj-
unum séu óþarfar, þar með talið
brottnám legs og eggjastokka.
Ekki veit ég um tölur frá íslandi,
en mér virðist að það sé leitun að
fertugum konum og þaðan af eldri,
sem ekki hafa gengist undir ýmsar
aðgerðir, allt frá svokölluðu útskrapi
(sjálft orðið er óhuggulegt) til móður-
lífstöku. Ég veit um konu sem var
hvött til þess að láta taka legið til þess
m.a. að tryggja sig gegn krabbameini.
Það væri best fyrir hana að losna við
þetta ónýta drasl, var sagt við hana.
HIÐ NÝJA ÓPÍUM? Þegar
austurríski læknirinn Sigmund Freud
sló í gegn snemma á öldinni með
kenningu sína um orsakir tauga-
veiklunar boðaði það ekki góð tíðindi
fyrir konur, heldur var það enn einn
landvinningur hinnar undarlegu
karlamenningar. Taugaveiklun átti
að stafa af bælingu, einkum kynferð-
islegri. Þarna var Freud að hleypa af
stað „nýjurn" trúarbrögðum — þeim
trúarbrögðum sem urðu síðan hið
nýja ópíum fólksins og mannúðarsál-
fræðingurinn Wilhelm Reich þróaði
áfram. Germaine Greer telur í bók
sinni Sex and Destiny að þessi nýju
„trúarbrögð" — oftrú og ofuráhersla
á mikilvægi og gildi kynlífs — hafi
fyrst fengið hljómgrunn meðal
mennta- og framúrstefnufólks í Evr-
ópu upp úr 1950. Smám saman hafi
þau síðan unnið tiltrú og hylli al-
mennings, þannig að nú séu þau fyrir
löngu orðin það viðmið sem allir
skulu keppa að. „Og nútímamaður-
inn er afar trúaður,“ segir hún.
Wilhelm Reich setti fram þá kenn-
ingu, að kynferðisleg orka hlæðist
upp í fólki og að þessi orka yrði að fá
útrás ef ekki ætti illa að fara. Hann
rannsakaði líka fullnæginguna, því öll
trúarbrögð verður að iðka rétt. Hin-
um rétttrúuðu nægir því ekki einhver
fullnæging, heldur aðeins hin eina
sanna. Síðan hafa Masters og John-
son bætt um betur, en auðvitað orðið
að gefast upp á vísindalegum mæling-
um. Þetta svið mannlífsins verður
nefnilega hvorki vegið né mælt.
Allar þessar fræðikenningar hafa
hins vegar haft mikil áhrif á nútíma-
fólk og mér finnst þessi hliðstæða
með kirkjulegri trúariðkun og nú-
tímakynlífshegðun talsvert snjöll.
Það er t.d. ekkert sem sannar, að
fólk sem lifir einlífi sé verr á sig kom-
ið andlega eða líkamlega en annað
fólk. Jafnvel kannski þvert á móti.
Kenningar Kinseys um þörf karla
fyrir reglubundið kynlíf er eins og
hvert annað bull. í rannsóknum hans
var eingöngu gengið út frá viðhorfum
sumra karla. Það mun hins vegar
sannast sagna, að kynlíf er menning
eins og svo margt annað. Það er til
menning þar sem það þykir hlægilegt
að afi og amma stundi kynlíf. Hér á
Vesturlöndum er þessu öfugt farið.
Hér á að byrja snemma og hætta
seint, helst ekki fyrr en á grafarbakk-
anum.
PILLAN OG PORNÓ. Hinar
breyttu hugmyndir um kynlíf og
frjálsar ástir á tveimur mannsöldrum
hafa átt þátt í að greiða fyrir klám-
bylgjunni. Varðandi hvort tveggja er
sífellt hamrað á frelsi — og hver vill
stuðla að ófrelsi annarra? Það er
heldur ekki tilviljun, að Pillan og
klámið fylgjast að, en hvort tveggja
kom fram á sjónarsviðið um 1960. Þá
var búið að skilja á milli getnaðar og
kynlífs. Kynlíf sem sáluhjálp og aðal-
gleðigjafi lífsins hafði sigrað. Og Pill-
an er oblátan sem konur gleypa
frammi fyrir altari hins nýja guðs.
Ég drap áðan á viðbrögð karlasam-
félagsins við réttindabaráttu kvenna.
Tilurð sérstakra kvenlækninga um
miðja 19. öld virðast vera þannig við-
brögð. Andsvarið við nýju kvenna-
hreyfingunni 100 árum síðar er aftur
á móti Pillan og pornóið. I fyrra til-
vikinu er ráðist að líkamanum — í
hinu síðara að sálinni.
Andrea Dworkin segir bæði hægri
og vinstrisinnaða karlmenn vera
fylgjandi klámi en röksemdir þeirra
séu dálítið ólíkar. Gamli klámiðnað-
urinn var afurð borgaranna; róttækl-
ingarnir styðja hinn nýja. Hinir
hægrisinnuðu fóru í felur með klám-
ið. Þeir áttu sér dálítið saurug
leyndarmál, ýmist sem gróðavon eða
óleyfilega ánægju, ekki síst ánægjuna
sem felst í því að kaupa konur og
selja. Vinstrisinnarnir, segir Andrea
Dworkin, krefjast þess að fá að hafa
klámið sitt í friði eingöngu vegna
ánægjunnar, þeirrar ánægju sem felst
í því að hafa sem bestan aðgang að
konum og kalla það kvenfrelsi. Þessir
menn kalla sig róttæka, en eru í raun
íhaldsamir. Viðhorf þeirra til kvenna
er ævafornt. Hvað söng ekki Joan
Baez á tímum Víetnamstríðsins:
„Gir/s say yes to boys who say no.“
(Stúlkur „gera það“ fyrir stráka sem
afneita herskyldunni).
„Hinum rétttrúuðu nægir ekki einhver fullnæging,
heldur aðeins hin eina sanna.“
„Girls say yes to boys who say NO.“
(Joan Baez)