Þjóðlíf - 01.09.1986, Blaðsíða 61

um að verða aftur lítið barn, sem
móðirin tekur í faðminn og huggar.
Karlar hafi ekki komist yfir sárs-
aukann sem aðskilnaður við móður
veldur hverju barni. Konur bjargist
betur því þær verða sjálfar mæður.
í heimi vélvæðingar og tvíhyggju,
þar sem aðskilnaður manns og nátt-
úru, efnis og anda, heila og hjarta
verður sífellt meiri, magnast sálar-
angistin. Karlmaðurinn þráir innst
inni hið fagra og góða, eins og allar
manneskjur gera. Hvorugt á upp á
pallborðið í nútímamenningu, þannig
að allar slíkar tilfinningar verður
hann að bæla niður. Það eykur enn á
innri togstreitu og vansæld og getur
að lokum brotist út sem ofbeldi og
árásargirni. Og þá er konan gjarnan
nærtæk.
Aðrar fræðikonur, t.d. Evelyn
Reed, telja að karlinn hafi upphaf-
lega verið í sálarlegu jafnvægi og tek-
ið yfirburði mæðra/kvenna sem sjálf-
sögðum hlut. Móðirin fæddi nýtt líf,
hún hafði ótvíræða yfirburði yfir karl-
inn og var því sú volduga og sterka,
sú sem leiðbeindi börnunum og leiddi
til þroska og fór skynsamlega með
vald sitt. Þetta forna vald móðurinn-
ar var þó allt annars eðlis en það vald
sem við þekkjum meðal valdhafa.
Það fólst ekki í drottnun, kúgun og
yfirgangi heldur nauðsynlegri stjórn-
un (sjá Adrienne Rich: Of Woman
Born, 1976). Móðurinni var óhætt að
treysta. Hún bjó yfir sköpunarmætti
og krafti, sem karlar gátu aldrei öðl-
ast. Um það þýddi ekki að fást.
Gríska skáldið Æskýlos er að velta
fyrir sér niðurlægingu móðurinnar/
kvenna í leikritinu Óristeia. Upp-
reisnarseggurinn Óristes drepur móð-
ur sína til hefnda eftir föður sinn og
er sýknaður af verkinu. Oftast er
leikritið túlkað sem sagan um það
þegar móðirin beið ósigur yfir föð-
urnum í mannheimi — þegar feðra-
veldi tók við af mæðraveldi.
ÓTTI OG OFBELDI. Mér er
ljóst að þessar skýringartilraunir
duga skammt til að skýra allan þann
andlega fáránleika, sem karlamenn-
ingin hefur framleitt um aldir og kall-
að sannindi eða vísindi og komist upp
með það. Konur eru nú í óðaönn að
gaumgæfa þessa sérkennilegu menn-
ingu og þá mun án efa margt fróðlegt
koma í ljós. Þangað til mun uppruni
karlamenningar vera á huldu. Hins
vegar þurfum við ekki að seilast langt
til að sjá og skilja, að mannleg við-
brögð við ótta og óöryggi er einmitt
árásargirni og ofbeldi. Af hvoru
tveggja er til nóg í heimi þar sem
konur hafa engin völd og lítil áhrif.
Við hvað eru karlar svona hræddir?
Hafa þeir e.t.v. aldrei náð sér eftir að
þeir „drápu“ eigin móður? Hvernig á
líka nokkur að ná sér eftir slíkt voða-
verk? Glæp allra glæpa; þann glæp
sem árþúsundum saman var talinn
óhugsandi. Eitt er víst: það er erfitt
að búa í „móðurlausum" heimi.
Ef við höldum áfram sálfræði-
legum skýringum á viðbrögðum karla
í heimi þar sem konur eru taldar
hættulegar er ljóst, að ofbeldið er
vörn þeirra eða sálrænir varnar-
hættir, þar sem efniviðurinn er ótti og
einmanaleiki. Og það þarf sífellt að
halda konunum, hinum ímynduðu
óvinum, í skefjum. Aðferðirnar eru
mismunandi eftir stað og tíma, en
hugsunin sú hin sama. Meðan kirkjan
var voldug stofnun voru prestarnir
uppteknir af því að endurreisa synd-
ugar konur og reka úr þeim Djöful-
inn. í upphafi vísindaaldar (1400-
1700) kostaði þessi fyrirgangur marg-
ar milljónir kvenna lífið. „Vísindin",
sem hinn rangsnúni hugsunarháttur
bjó til, sögðu að konurnar væru í
þingum við Djöfulinn. Þess vegna
urðu þær að deyja. Hvað er pornó og
öfuguggaháttur — ef ekki þetta?
ÞÁTTUR LÆKNA OG
SÉRFRÆÐINGA. Heiftarleg
átök urðu milli karla- og kvenna-
menningar við upphaf „vísindaald-
ar“. Þær komu til af því að karlar
fóru að sækja inn á svið kvenna með
Frá sýningu Pan-hópsins í vetur.
(Ljósmynd: DV)
Lækningar voru kvennastarf þar til
ungir karlmenn fóru að lesa læknis-
fræði í háskólum á 15. og 16. öld.
Raunar voru fræðin lengi vel aðallega
rit Aristótelesar og Platós, en á 19.
öld voru vinnbrögðin orðin vísinda-
legri. Það var frá upphafi amast við
konum í þessum skólum og snemma
á 19. öld tóku hinir lærðu læknar
mjög að seilast inn á svið ljósmæðra.
Þeir vildu fá fæðingarnar í sínar hend-
ur. Meðal allra þjóða og þjóðflokka
hafa fæðingar verið einkamál kvenna
og körlum stranglega bannaður að-
gangur. Talið er, að ein ástæða þessa
sé sú bannhelgi sem hvílir á kynfær-
um kvenna. Þau má ekki opinbera
hverjum sem er.
Konur biðu lægri hlut í þessum
átökum. Þeim var ekki aðeins
meinað að læra læknisfræði, heldur
var einnig reynt með góðum árangri
að taka frá þeim ævaforna þekkingu
og spilla samstöðu þeirra og sam-
heldni.
,Gamli klámiðnaðurinn var afurð borgaranna —
róttæklingarnir styðja hinn nýja.“
náttúru- og raunvísindi að vopni.
Þetta er of Iöng saga til að hún verði
rakin hér, en þó verður að minnast á
þátt lækna (sjá t.d. B. Ehrenreich
and D. English: For Her Own Good,
1973).
Auk þess urðu miklar deilur um
hvort konur ættu að sætta sig við
karlkyns lækna. Það stríddi gegn sið-
ferðishugmyndum þeirra og eðlilegri
blygðunarkennd að bera sig fyrir
karlmönnum. Um tíma voru starf-
ÞJÓÐLÍF 61