Neytendablaðið - 01.06.2015, Blaðsíða 17

(ETPA) sem telur notkun BPA í thermalpappír vera
örugga og ábyrga.
Vinnueftirlitið sér ekki ástæðu til að banna BPA í
kassakvittunum
Svíar vilja banna BPA í kassakvittunum í varúðarskyni
sökum þess hve margar ungar konur á barneignaraldri
vinna við verslun. Styrkur BPA í kvittunum er hár auk
þess sem það er í óbundnu formi og losnar því auðveld-
lega.
Til að kanna afstöðu yfirvalda hér á landi var haft sam-
band við Víði Kristjáns son, deildarstjóra Efna- og holl-
ustu háttadeildar hjá Vinnu eftir litinu.
Víðir vísar m.a. í alræmda ályktun EFSA þar sem upp-
taka BPA í gegnum kassakvittanir og fæðu er sögð vera
langt innan hættumarka: „Vinnueftirlitið telur ekki þörf á
að meta áhættuna af notkun BPA í kassakvittunum né
banna það. Fylgst verður með rannsóknum á þessu sviði
og þá sérstaklega í sambandi við þau efni sem komið
hafa í staðinn fyrir BPA og ef ástæða þykir til verður
búið til fræðsluefni fyrir starfsfólk eða settar sérstakar
reglur um notkun efnanna.“
Vinsæll dósamatur inniheldur BPA
Ein helsta uppspretta BPA er í gegnum fæði sem kemst í
snertingu við efnið í dósum og öðrum matarílátum. Jap-
anir hafa að mestu hætt notkun epoxýhúðar í niðursuðu-
dósum og skipt yfir í PET-filmur. Um leið var notkun
polýkarbónatdiska hætt í skólum. Í framhaldinu er talið
að styrkur BPA í blóði Japana hafi lækkað um helming.
Lítið er vitað um BPA í matvælaumbúðum hérlendis svo
við snérum okkur til Leifs Þórssonar, framkvæmdastjóra
ORA, til að fræðast um niðursuðudósir fyrirtækisins.
Leifur staðfestir að ORA dósir innihaldi BPA í snefil-
magni en „reglubundnar mælingar framleiðenda sýna
hins vegar að magnið í matvælum ORA er hverfandi og
langt innan þeirra marka sem gefin eru í ströngum
reglugerðum Evrópusambandsins.“

Leifur segir BPA vera að finna víðar í matarílátum og
vísar sömuleiðis í ályktun EFSA. „Ekki hefur verið sýnt
fram á áhrif á æxlunarfæri, taugakerfi, ónæmiskerfi,
efnaskiptakerfi né hjarta- og æðakerfi. Líkur á áhrifum
við þróun krabbameina eru taldar hverfandi. Þetta á við
um fullorðna einstaklinga, börn og fóstur. Sömu rann-
sóknir benda jafnframt til að inntaka fólks á BPA úr fæðu
sé mun minni en áður var talið. Niðurstaða rannsóknar-
innar var sú að fólki stafi engin hætta af BPA í umbúðum
utan um matvæli.“
Neytendavernd eða hagsmunir fyrirtækja í forgang?
Þótt flestir vísindamenn séu vissir um hormónaraskandi
áhrif BPA og alvarlegar afleiðingar þess á fóstur og ung-
börn, jafnvel í mjög lágum styrk, hefur hagsmunagæsla
iðnaðarins ítrekað komið í veg fyrir strangari reglur um
notkun þess. Ályktun EFSA var kærkominn sigur fyrir
iðnaðinn þar sem hún torveldar takmarkanir á notkun
BPA og skyldra efna innan ESB enn fremur.
Evrópsku neytendasamtökin, BEUC, hafa kallað eftir
frekari takmörkunum á notkun BPA og öruggari val-
kostum til að að vernda neytendur. WHO og UNEP hafa
lýst því yfir að hormónaraskandi efni séu alþjóðleg ógn
við heilsu og umhverfið, en Norræna ráðherranefndin
áætlaði í fyrra að árlegur kostnaður Evrópuríkja vegna
hormónaraskandi efna nemi að minnsta kosti 90
milljörðum ISK. Í framhaldi hafa umhverfisráðherrar
Norðurlanda krafist viðbragða ESB.
Hvaða hagsmunir verða hafðir að leiðarljósi í framtíðinni
þegar ákvarðanir um hormónaraskandi efni eru teknar
– neytenda eða alþjóðlegra stórfyrirtækja?
Anne Maria Sparf
17