Lögmannablaðið - 01.05.2001, Blaðsíða 16

Karsten Engsig Sørensen,LL.m. Ph.D., prófessor viðViðskiptaháskólann í Árós-
um, kom til Íslands í lok mars sl. á
vegum lagdeildar HÍ, Lögmannafé-
lagsins, Lögfræðingafélagsins og
Félags lögfræðinga í fjármálafyrir-
tækjum. Auk þess að kenna í nám-
skeiðunum Félagaréttur II og Verð-
bréfamarkaðsréttur við lagadeild
efndu lagadeild og félögin til funda
þar sem Karsten hélt erindi. Báðir
fundirnir voru vel sóttir og greini-
legt að umfjöllunarefni þeirra
vöktu áhuga manna. Þetta samstarf
lagadeildar og lögfræðingafélag-
anna var lagadeild mikilvægt og
ber að þakka það. Einnig er það
ánægjulegt hve mikinn áhuga fyrr-
greind félög sýna fræðastarfi og
félagsmennirnir sömuleiðis.
Á fundinum sem lagadeild HÍ,
Lögmannafélagið og Lögfræðinga-
félagið efndu til þann 28. mars sl.
hélt Karsten erindi um áhrif Evr-
ópuréttarins á félagaréttarlöggjöf
aðildarríkjanna og áhrif dóms Evr-
ópudómstólsins frá 9. mars 1999 í
máli nr. C-212/97, Centros Ltd.
gegn dönsku fyrirtækja- og félaga-
skránni. Dómurinn hefur vakið
gríðarlega athygli í nágrannalönd-
um okkar og hefur þýðingu hans
fyrir félagarétt verið líkt við áhrifin
sem Cassis de Dijon-málið hafði
fyrir þróun reglunnar um frjáls
vöruviðskipti. Karsten, sem hefur
sinnt rannsóknum og kennslu á
sviði Evrópu- og félagaréttar, hefur
kannað sérstaklega áhrif Centros-
málsins og m.a. skrifað um það í
greininni Centros Ltd-afgørelsen og
dens konsekvenser sem er birt í
Nordisk tidskrift for selskabsret, 2.
hefti 1999, bls. 92-109. Verður nú
gerð grein fyrir Centros-málinu og
því helsta sem fram kom í erindi
Karstens.
1. Réttarsamræming á
sviði félagaréttar er mark-
mið ESB
Í erindi sínu byrjaði Karsten á að
fjalla um tilgang og bakgrunn rétt-
arsamræmingar reglna á sviði fé-
lagaréttar sem er eitt af yfirlýstum
verkefnum og markmiðum Evr-
ópusambandsins. Í því skyni hafa
verið settar tilskipanir til að sam-
ræma reglur um félagaform sem
þegar eru til staðar í aðildarríkjun-
um og þá einkum reglur um hluta-
félög. Það má nefna að við endur-
skoðun hlutafélagalaga og setn-
ingu einkahlutafélagalaganna árið
1994 voru félagaréttartilskipanirnar
innleiddar í íslenskan rétt í sam-
ræmi við skyldur Íslands sam-
kvæmt EES-samningnum. Til að
greiða fyrir samstarfi og flutningi
fyrirtækja milli aðildarríkja eru
reglugerðir einnig notaðar til að
skapa ný yfirþjóðleg evrópuréttar-
leg félagaform fyrir samstarf fyrir-
tækja fleiri en eins aðildarríkis, sbr.
t.d. reglugerð um evrópsk fjárhags-
leg hagsmunafélög sem lögleidd
var hér á landi með lögum nr.
159/1994 en það er eina reglugerð-
in um ný félagaform sem hefur
enn verið samþykkt.
2. Hindranir á flutningi
starfsemi og samruna yfir
landarmæri – ólíkar laga-
skilareglur
Enda þótt réttarsamræming á sviði
félagaréttar sé umtalsverð benti
Karsten á að félagaréttarlöggjöf að-
ildarríkjanna væri enn í veigamikl-
um atriðum ólík og ennþá væru
ýmsar hindranir í vegi atvinnurek-
endenda sem hefðu hug á að flytja
starfsemi sína til annars aðildarrík-
is innan Evrópusambandsins eða
sameinast fyrirtækjum í öðrum að-
ildarríkjum. Vegna þess að ólíkar
reglur gilda um félög í aðildarríkj-
unum þá er nauðsynlegt að ákveða
þjóðerni félaga til að vita hvaða
landsreglur taka til þeirra.
Í aðildarríkjum Evrópusam-
bandsins eru í höfuðatriðum í gildi
tvær meginkenningar um ákvörð-
un þjóðernis félaga og þar með
hvaða landsreglur gilda um starf-
semi þeirra. Hér er annars vegar
um að ræða skráningar- og stofn-
unarkenninguna (the incor-
porations theory) og hins vegar
höfuðstöðvakenninguna (the real
seat theory). Karsten gerði grein
fyrir þessum kenningum og þá
einkum afleiðingum þess þegar
einstök ríki byggja á höfuð-
stöðvakenningunni.
Samkvæmt skráningarkenning-
unni gilda um félag reglur þess
lands sem það er stofnað og skráð
í, en samkvæmt höfuðstöðakenn-
ingunni gilda reglur þess lands
sem félagið hefur höfuðstöðvar
sínar. Þýskaland, Frakkland, Ítalía
og Portúgal beita höfuðstöðvar-
16 Lögmannablaðið
Áslaug Björgvinsdóttir, lektor.
Stofnun erlendra félaga fyrir
innlenda starfsemi
Erindi Karsten Engsig Sørensen prófessor um þýðingu Evrópuréttar
fyrir félagarétt og þróun réttarsamræmingar
Áslaug
Björgvinsdóttir
lektor