Skírnir - 01.01.1956, Blaðsíða 245
Skírnir
Island þjóðvcldistímans og menning
243
hugarlund íbúatölu landsins 930 og komizt að niðurstöðum,
sem eru næsta ólíkar, eða frá 20000 allt upp í 70000. Mér
virðist líklegast, að íbúatalan hafi verið í kringum 30.000,
en allar þessar ágizkanir eru mjög óvissar. Talsvert öruggari
eru þeir útreikningar, sem gerðir hafa verið um íbúatölu
landsins 1095. Þeir eru hyggðir á þeirri frásögn í Islendinga-
bók, sem telja má örugga heimild um þetta, að Gissur biskup
fsleifsson hafi látið telja alla hændur í landinu, að þeim und-
anteknum, sem ekki greiddu þingfararkaup. Samkvæmt taln-
ingunni voru þessir bændur 3800 eða 4560, eftir því hvort
hundrað þýðir stórt hundrað eður ei. Út frá þessum tölum
hafa fræðimenn reynt að áætla íbúatölua og eru útkomur
þeirra frá 50000 upp í 105000. Meðaltal þeirra 9 útreikn-
inga, sem ég hef rekizt á, er 77000 og nákvæmustu útreikn-
ingarnir eru þar í kring. Það mun því líklega ekki fjarri lagi
að áætla íbúatöluna árið 1095 70000—80000. Talning skatt-
bænda árið 1311 bendir til, að þá hafi íbúatalan verið svipuð
og 1095. Út frá kvantítatívum sjónarmiðum nútímamanna er
70000—80000 ekki há íbúatala, en allt er hlutfallslegt, og það
er fróðlegt að gera samanburð við önnur norræn lönd og þá
einkum við það land, sem flestir landnámsmannanna komu
frá, nefnilega Noreg. Fræðimenn telja, að um 1100 hafi íbúa-
tala Noregs verið um fjórðungur milljónar. íbúatala Svíþjóð-
ar á sama tíma er áætluð um hálf miljón. Þetta þýðir, að
um 1100 var íbúatala fslands nær þriðjungur íbúatölu Nor-
egs og miðað við flatarmál voru bæði löndin álíka þéttbýl.
Þetta þýðir einnig, að íbúatala íslands var í þann tíma af sömu
stærðargráðu og hinna norrænu landanna. Hlutfallið var þá
svipað milli íslendinga og Norðmanna og nú er milli Dana
og Svía. Sé þetta haft í huga, verður skiljanlegt, hvem sess
ísland skipaði meðal Norðurlanda í þann tíma, hvers vegna
íslendingar vom svo hnakkakerrtir og málskrafsmiklir á er-
lendri gmnd, sem fornbókmenntir vorar bera vitni um. Þeir
höfðu alls ekki tilfinningu fyrir því, að þeir væru fulltrúar
neins dvergríkis. Og það verður út frá þessu mjög eðlilegt, að
Noregskonungar gerðu aldrei tilraun til að brjóta landið undir
sig með hervaldi. Meðan íslendingar vom einhuga um að verja