Skírnir - 01.01.1956, Blaðsíða 253
Skímir
Upphaf germansks skáldskapar
251
Það er umdeilt, hvort þau hafi verið til á tímum Tacitusar,
sem segir, að Germanir kvæðu þá enn um Arminius. Þeir,
sem vilja eigna síðari tíma lofkvæðin, verða að finna skýr-
ingu til þess að losna við þessar upplýsingar Tacitusar. Til
þess má notast við orð Xenophons, sem segir eitthvað líkt um
Kyros. Margir álasa Tacitusi fyrir að hafa hreint og beint
skrifað þetta upp eftir honum og heimfært það upp á Arm-
iníus og Germani.
Um það, hversu treysta megi Tacitusi, er þetta að segja:
Vafalaust hefir hann skrifað margt eftir öðrum og þá einkum
fært sér í nyt lýsingar á öðrum „barbariskum" þjóðum. En
fornleifafundir og svo aðstæður sögualdar á íslandi 800—900
árum seinna sýna, að hann hefir látið sér nægja atriði, sem
samkvæmt því, sem hann þekkti, áttu við Germani. 1 heild
má með öðrum orðum reiða sig á hann.
Á þjóðflutningatímanum kemur fram sérstök tegund hetju-
kvæða. Meðal þeirra má nefna: Kvæðið um orrustuna við
Húna, Hamðismál, Atlakviðu, Iringskvæði, Rosimundukvæði
og Hildibrandskvæði. Einkenni þessara „sígildu" hetjukvæða
eru þessi: Þau eru öll harmakvæði og þau geyma heillega
sögn, sem gerist á enn eldri tíma. Hetjan kemur ekki fram
sem kraftajötunn eða bardagamaður. Kjarni hetjuskapar hans
er sálræns eðlis. Örlögin hafa fengið honum erfitt hlutverk eða
valdið honum sálarstríði. Hetjuskapur hans liggur í því, hvem-
ig hann snýst við vandanum.
Við hlið þessara hetjukvæða, sem bundin eru ákveðnu
formi, eru til önnur, sem venjulega eru lausari í reipunum
og nefna mætti ævintýrakvæði. Til þeirra telst kvæðið um
Uffo, þar sem sagt er frá því, hvernig Albuin verður hæfur
til að sitja til borðs með fyrirmönnum, og svo kvæðin um
æskuár Sigurðar Fáfnisbana.
Einu sinni var lika til þýzk Edda. Þar á ég við kvæðasafn
það, sem Karl mikli lét setja saman. Því miður er það glatað.
Þannig em Islendingar eina þjóðin, sem við eigum það að
þakka, að varðveitzt hefir ekki aðeins mikill hluti forn-germ-
ansks skáldskapar, heldur og sá dýrmætasti.