Jón á Bægisá - 01.12.2010, Blaðsíða 35

Inngangur að málfrœði kastilískrar tungu
landar mínir eyða nú tíma sínum í, þá ákvað ég umfram allt að draga úr
ósamræmi okkar kastilísku tungu, til þess að það sem nú er og mun verða
ritað á henni geti verið samhljóma og varað um ókomna tíð eins og við
sjáum að grísk og latnesk tunga hafa náð að verða, því þar sem þær eru
tungumál listanna eru þær enn í samræmi og hafa staðist tímans tönn. Ef
við gerum ekki það sama fyrir okkar tungu og gert hefur verið fyrir hinar
hafa annálaritarar ykkar og sagnfræðingar ritað að ósekju og eigi falið
ódauðleikanum minningar um ykkar lofsverðu gjörðir og því freistum við
þess að tjá á kastilísku allt hið framandi og ókunnuga, sem annars myndi
einungis varðveitast í fáein ár. Þá væri aðeins um tvo möguleika að ræða:
að minningar um hetjudáðir ykkar hverfi með tungumálinu eða að þær
flakki um fjarlæg lönd þar sem þær hafa ekki sitt eigið hús til að búa í, en
að slíku húsi myndi ég vilja leggja fyrsta hornsteininn og gera fyrir tungu
okkar það sem Zenodótos gerði fyrir þá grísku og Krates fyrir þá latnesku.
Þrátt fyrir að þeir yrðu síðar í skugga þeirra sem á eftir rituðu, þá nutu þeir
sinnar frægðar og hún mun verða okkar sem erum upphafsmenn þessa
fyrsta verks. Það skrifuðum við á heppilegasta tímanum sem ekki hefur
komið fyrr en nú, þegar tungumál okkar er á hátindi sínum og við getum
nú aðeins óttast hnignun þess í stað áframhaldandi vaxtar.
Snúum okkur nú að því sem ekki er síður mikilvægt fyrir menn þá er tala
vort tungumál og vilja læra latneska málfræði. Eftir að þeir hefðu lært listir
kastilískrar tungu, sem myndi eigi reynast þeim erfitt því hún hvílir á þeirri
tungu er þeir þekkja þegar vel; þegar þeir þýddu yfir á latínu yrði þeim ekkert
það erfitt að það gæti ekki orðið þeim auðveldara umfram allt með aðkomu
þessarar Arte de la Gramática sem yðar háttborna drottning fól mér að semja,
með því að bera saman línu fyrir línu hið rómanska mál og lau'nuna. Með
því að kenna á þann hátt væri ekki lengur fátítt að kunna latneska málfræði
þar sem ekki tæki nema nokkra daga í stað mánaða að nema hana, og miklu
betur en hún hefur numist á mörgum árum fram að þessu.
Þriðji ávinningurinn af þessari vinnu minni gæti verið sá er hlaust er ég
var í Salamanca að sýna yðar hátign þetta verk og þér spurðuð mig hvaða
gagn mætti hljóta af því og hinn virðingarverði biskup af Avila varð fyrri
til svars og svaraði svo fyrir mig að eftir að yðar hátign beygði undir lög sín
margar þjóðir villimanna og þjóðir framandi tungna sem með ósigri sínum
þyrftu að læra þau lög er sigurvegarinn beygir þann sigraða undir, og með
þeim tungumál okkar, þá gætu þær lært það á þann hátt sem við höfum
nú yfir að ráða er við lærum latneska málfræði til að læra latínuna. Það er
með réttu að ekki einungis óvinum trúar okkar ber nauðsyn til að kunna
kastilíska tungu heldur einnig Böskum, Navarróum, Frökkum, Itölum og
öllum þeim sem hafa eitthvert samneyti eða viðskipti við Spán. Þannig
geta þeir, sem af nauðsyn læra tungumál okkar en koma ekki sem börn að
á fÐayáiá— Ég kann að þýða; það kunnið þið ekki.
33