Þjóðmál - 01.06.2009, Blaðsíða 34

32 Þjóðmál SUmAR 2009
ildir til leigu. Greiðslum fyrir afla heim ildir
verði dreift á það ár sem þær eru nýttar á.
Í kafla sem ég skrifaði í bókina Þjóðar eign
árið 2007 var fjallað um áhrif skatt lagn ingar
á sjávarútveginn með tilliti til greiðslu getu,
verðmætis fyrirtækjanna og þá um leið
atvinnugreinarinnar í heild . Í bókinni voru
lagðir til grundvallar árs reikn ingar 15–18
fyrirtækja árin 2001–2005 . Alls höfðu þessi
fyrirtæki yfir að ráða um 50–55% allra
aflaheimilda við landið, bæði innan og utan
lögsögu . Í aðdraganda kosninganna í vor
prjónaði ég óbeint við þennan bókarkafla
með því að safna saman ársreikningum
stærstu fyrir tækjanna árin 2006 og 2007
og bæta síðan við 25 fyrirtækjum . Samtals
höfðu þessi 40 fyrirtækin yfir að ráða um
80% allra aflaheimilda árin 2006 og 2007 .
tilgangurinn með gagnaöfluninni var
að sjálfsögðu sá að meta getu atvinnu-
greinar innar til að greiða viðbótarálögur í
formi sérstakrar skattlagningar til ríkisins
með einum eða öðrum hætti . Afleiðingar
þess að ríkið leggi sérstaka skatta á eina
atvinnugrein geta verið margvíslegir . Of há
skattlagning eða kerfisbreyting getur hrein-
lega ofboðið greininni í heild og fellt hana
eins og bankakerfið féll á haust dög um með
ófyrirsjáanlegum afleiðingum . tjón þjóð-
arinnar af því að leggja of miklar byrðar á
sjávarútveginn í nafni réttlætis og sann girni
getur haft þveröfug áhrif við það sem stefnt
er að . Sér staklega er það hættulegt núna þeg-
ar ríkið er komið með bankakerfið í fangið
og undirbýr endurfjármögnun þess með
framlagi úr ríkissjóði . Miklar afskriftir lána,
sem féllu á bankakerfið í kjölfar of hárrar
skattlagningar á sjávarútveginn myndu að
sjálfsögðu rýra eigið fé bankanna og þar
með eignir þjóðarinnar . Í versta falli gæti
bankakerfið fallið á ný með enn skelfilegri
afleiðingum en þjóðin upplifði í október
2008 því þá fellur ekki aðeins bankakerfið
í annað sinn heldur sjávarútvegurinn líka,
atvinnugrein sem hefur að óbreyttu burði
til að greiða skuldir sínar og sjá fjölda fólks
fyrir atvinnu hringinn í kringum landið .
Fyrningin jafngildir
stórfelldri gjaldheimtu
nú er sjávarútveginum gert að greiða sérstakt veiðigjald til ríkisins, skatt
á hvert þorskígildiskíló . Veiðigjaldið er
reikn að sem hlutfall af framlegð útgerðar .
Með veiðigjaldinu heldur útgerðin kvóta
sín um óskertum . Fyrningarleiðin felur
aftur á móti í sér innköllun aflaheimilda
til auð linda sjóðs og svo uppboð þar sem
sá fær er best býður .1 báðar leiðirnar fela
í raun í sér gjaldheimtu, enda auðvelt að
gefa sér forsendur í fyrningarleiðinni sem
jafn gilda gjaldtöku en það var einmitt það
sem ég gerði . Forsendan er einföld en hún
er sú að á hverju ári fyrnast 5 prósentustig
af aflaheimildum hverrar útgerðar . Þannig
verða 5% tekin fyrsta árið, 10% það næsta,
15% það þriðja og svo koll af kolli . En þá er
vert að hafa í huga eftirfarandi atriði:
• Síðasta kílóið sem veitt er hefur að
jafnaði mestu framlegðina . Því gefur
meðalframlegð betri mynd en ella .
• Með því að 5% framlegðar útgerðar
hverfi út úr rekstrinum aukast skuldir og
greiddir vextir verða hærri . Skuldastaða
greinarinnar er því verri en fram kemur
í greiningu .
• Ekki er gert ráð fyrir að fyrirtækin
1 Í stefnuyfirlýsingu vinstri grænna, Hafið bláa
hafið, „er gert ráð fyrir að 5% aflaheimilda verði
innkölluð árlega . til þess hins vegar að auðvelda
útgerðaraðilum aðlögun að breyttum aðstæðum
verði þeim fyrstu 6 árin gert mögulegt að halda eftir
3% af þeim 5% sem árlega eru innkallaðar fyrstu 6
árin . Þessum 3% aflaheimilda héldi útgerðin sem
einskonar „biðkvóta“ og greiddi fyrir hann með
sérstökum afnotasamningi við ríkið til sex ára . Að sex
árum liðnum bætast þessi 3% aflaheimilda ár frá ári
við þær 5%-heimildir sem innkallaðar eru árlega .“