Þjóðmál - 01.06.2009, Blaðsíða 50

48 Þjóðmál SUmAR 2009
tveir íslenskir æskumenn notuðu þetta frelsi
fyrir 36 árum .
1 .
Sumarið 1973 hafði berlínarmúrinn staðið í tólf ár . Þá var tilkynnt, að
heims mót æskunnar yrði að þessu sinni
haldið í Austur-berlín . Íslendingar
könnuðust vel við þessi mót . tvö alþjóðleg
æskulýðssambönd voru skrifuð fyrir þeim,
Alþjóðasamband lýðræðissinnaðrar æsku
(WFDY) og Alþjóðasamband stúdenta
(IuS), en bæði voru undir stjórn Kremlverja .
Ferðir á mótin voru greiddar rausnarlega
niður, og munaði tekjulága æskumenn af
Íslandi verulega um það . Fyrsta heimsmótið
var haldið í Prag 1947, og sóttu það örfáir
Íslend ingar . Hið sama er að segja um
annað mótið í búdapest 1949 . En á þriðja
heimsmótið, sem haldið var í Austur-
berlín 1951, fóru 44 íslenskir æskumenn,
þar á meðal Ólafur jensson læknanemi,
sem gengið hafði hart fram í óeirðunum á
Austurvelli 30 . mars 1949 . Íslendingar voru
síðan 214 talsins á fjórða heimsmótinu í
búkarest 1953, þar sem Ingi R . Helgason
lögfræðingur var fararstjóri . Gengu þeir um
í þjóðbúningum, dönsuðu þjóðdansa og
kváðu rímur . Ekki voru þó allir mótsgestir
jafnhrifnir . „Almenningur í borginni býr
við kröpp kjör, vörur eru lélegar og kaupið
ótrúlega lágt,“ sagði Magnús Valdemarsson
verslunarmaður í Morgunblaðinu . „Menn
hverfa sporlaust, réttaröryggi er ekkert,
blöðin flytja einróma hrós um stjórnvöldin,
kosningarnar eru skrípaleikur, fundafrelsi
og ferðafrelsi afnumið .“2
á fimmta heimsmóti æskunnar í Varsjá
1955 voru Íslendingar á annað hundrað
talsins . Fararstjóri var Guðmundur Magn-
ús son verkfræðingur (faðir Más hagfræð-
ings), en einn mótsgesta var verkalýðsleið-
tog inn Guðmundur j . Guðmundsson,
sem stjórnað hafði hörðu verkfalli fyrr á
2 „búkarestmótið var glæsileg hátíð, sem átti að dylja
bág lífskjör óhamingjusamrar þjóðar,“ Mbl. 28 . ágúst
1953 (viðtal við Magnús Valdemarsson); „börnum
fyrrverandi atvinnurekenda bannað háskólanám,“ Mbl.
28 . ágúst (viðtal við Guðmund Einarsson); bjarni
benediktsson [frá Hofteigi]: „Hvers saknar Morgunblaðið
í Rúmenska lýðveldinu?“ Þjv. 29 . ágúst 1953; „Eftir 8
ára „alþýðustjórn“,“ Mbl. 30 . ágúst 1953; „Guðmundur
Einarsson stud . med . svarar búkarestfréttaritara
kommúnistablaðsins,“ Mbl. 1 . september 1953; Ingi
R . Helgason: „blóm, mænuveiki og lítil krossgáta,“
Þjv. 8 . september 1953; Ingi R . Helgason: „Óánægðu
mennirnir og gamla konan,“ Þjv. 9 . september 1953; Ingi
R . Helgason: „Astra Romana og kjör verkalýðsins,“ Þjv.
10 . september 1953; Ingi R . Helgason: „„Pólarnir“ eru
leifar gamla skipulagsins,“ Þjv. 11 . september 1953; „Ég
byggði mína vitneskju á samtölum við alþýðufólk en ekki
á opinberum skýrslum valdhafanna,“ Mbl. 16 . september
1953 (viðtal við Magnús Valdemarsson) .
Íbúar Austur-berlínar
flýja í örvæntingu
út um byggingar á
mörk um Austur- og
Vestur-berlínar sum-
arið 1961 þegar
ber lín ar múrinn var
reist ur . Kommún ista-
stjórn in lét í snarhasti
múra upp í allar slík ar
útgönguleiðir . Eftir
það voru allir sem
reyndu að flýja í faðm
frelsisins í vestri misk-
unnarlaust skotnir .