Þjóðmál - 01.03.2013, Blaðsíða 20

Þjóðmál voR 2013 19
grannríkjunum, til dæmis Bretlandi, Noregi
og Kanada . Regluverk hér var samræmt
því, sem gerðist í öðrum löndum Evrópska
efnahagssvæðisins . Þetta tókst: Árið 2004
mældist íslenska hagkerfið hið 13 . frjálsasta
af 130 hagkerfum, sem þá voru rannsökuð .
Þá voru hagkerfi Kanada og Bretlands að
vísu frjálsari, en hagkerfi Noregs ófrjálsara
(Gwartney, 2012) . Íslenska hagkerfið var því
í góðu meðallagi á sínu svæði . Ríkisútgjöld
lækkuðu hér hins vegar ekki sem hlutfall af
landsframleiðslu . En tímabilið 1991–2004
var engu að síður mikið framfaraskeið .
Hagkerfið opnaðist, ekki síst með aðildinni
að Evrópska efnahagssvæðinu, verðbólga
hjaðnaði, fjáraustur úr opinberum sjóðum
stöðvaðist, ríkisfyrirtæki voru seld og and-
virði þeirra notað til að greiða upp skuld ir
hins opinbera, skattar lækkaðir og sjávar-
útvegi búin góð rekstrarskilyrði, raunar hin
bestu í heimi . Enn fremur voru réttindi
einstaklinga betur tryggð með nýjum
stjórn sýslulögum og upplýsingalögum .
Eftir nokkra utanaðkomandi erfiðleika árin
1991–1994 tók við góðæri, og lífskjör al-
mennings snarbötnuðu 1995–2004 .
Þó fullyrti Stefán Ólafsson félagsfræðingur
(2003), að árið 2003 hefði fátækt verið
hér talsvert meiri en annars staðar á
Norðurlöndum, jafnvel 7–10% . Sigurður
Snævarr hagfræðingur (Morgunblaðið,
2003) vísaði þessu á bug og kvað tölur
sýna, að fátækt væri hér svipuð og þar . En
hvernig er fátækt mæld? Fræðimenn gera
greinarmun á tölulegri (absolute) fátækt
og tiltölulegri (relative) . Töluleg fátækt er
nær hinni hversdagslegu merkingu orðs-
ins . Hún er skortur á lífsgæðum . Mað ur
3 . línurit . Þegar 144 hagkerfum heims er skipt í fjóra hluta eftir atvinnufrelsi, kemur í ljós, að kjör
hinna tekjulægstu eru að meðaltali langskást í frjálsasta fjórðungnum . Kapítalisminn er mikilvirkasta
tækið til að breyta fátækt í bjargálnir . Heimild: Gwartney (2012) .