Þjóðmál - 01.03.2013, Blaðsíða 34

Þjóðmál voR 2013 33
varn ingi sem framleiddur er í þessari verk-
smiðju veraldarinnar og hefur verið gerður
aðgengilegur fólki með lágar tekjur svo og
milljónum dollara sem varið hefur verið
til aðstoðar og samvinnuverkefna . En þessi
mikla þensla hefur einnig sínar neikvæðu
hliðar, svo sem spillingu, fyrirlitningu á
mann réttindum og neikvæð umhverfisáhrif .
Afstaðan til vinnuumhverfis og aðbúnaðar
skyggir á það góða sem Kína hefur gert . Þetta
er það sem mest hefur skaðað ímynd Kínverja
erlendis vegna þess að það er svo sýnilegt og
viðkvæmt og bitnar á þeim sem eru fátækastir
hinna fátæku eins og við sáum í námunum í
Perú og Búrma, á byggingarsvæðum í Súdan
og Angóla og við stórframkvæmdirnar í
Mósambik og námunum í Zambíu .
Bókin um hinn þögla Kínaher gefur lesandanum fróðlega mynd af um-
svifum Kínverja víðs vegar í veröldinni .
Bæði kemur kínverska ríkið þar beint við
sögu, ríkisfyrirtækin þar sem flokkurinn
ræður lögum og lofum, og fyrirtæki sem
ekki eru ríkiseign en enginn virðist í raun-
inni vita hver á — eins og til dæmis
símtæknifyrirtækið HUAWEI, en stofnandi
þess kom úr kínverska hernum . Fyrirtækið
er sagt í eigu 140 þúsund starfsmanna þess
en um raunverulegt eignarhald er lítið vitað .
Það starfar í 140 löndum . Snjallsímar frá
því eru meðal annars seldir á Íslandi . Alls
staðar, þar sem Kínverjar standa í stór-
framkvæmdum utan Kína, er gegnsæi lítið
eða ekkert og upplýsingaöflun erfið . Aftur
og aftur er höfundum bókarinnar neitað um
upplýsingar, neitað um viðtöl . Í mörgum
tilvikum, þar sem viðtöl voru veitt, var fátt
um svör eða engu svarað . Öllu þessu eru gerð
sann ferðug skil í bókinni og í heimilda skrá
sem henni fylgir .
Lokakafli þessa mikla verks (á fjórða
hundrað bls .) ber yfirskriftina „Hinir nýju
herrar heimsins“. Niðurstaðan er sú að
hinn þögli her hafi ofið víðfeðman og nær
alltumlykjandi vef valda og áhrifa sem
teygir anga sína allt að endimörkum ver-
aldarinnar . Allar frásagnir ber að sama
brunni: Tími Kína er kominn . Her djarfra
verka manna, verkfræðinga, kaupah éðna,
út rásar aðila og fatagerðarfólks hefur gefið
þessu ofurátaki mannlega ásýnd . Í höndum
þeirra hafa verið mestu framkvæmdir í
Afríku frá nýlendutímanum, nýtt Angóla
og þúsundir kílómetra af vegum um álfuna .
Í Mið-Asíu hafa þeir komið upp olíu- og
gasleiðslum sem teygja sig víða . Í þessu
ofurátaki hafa verið byggðar nýjar hafnir
með vegakerfi, vatnsorkuver og risastíflur og
íþróttaleikvangar fyrir tugi þúsunda áhorf-
enda o .s .frv . En þó er þetta aðeins topp ur
ísjakans . Kínversk stjórnvöld sjá væntan-
lega áhrif og valdastöðu sína í ljósi þess að
landið hefur náð forystu af Bandaríkjun um
í iðnaðarframleiðslu og sem lánveitandi . Sú
var einmitt staða Bandaríkjanna eftir síð-
ustu heimsstyrjöld þegar Bandaríkjamenn
stóðu að stofnun Sameinuðu þjóð anna og
alþjóða fjármálakerfis með Alþjóða gjald eyris -
B ókin um hinn þögla Kínaher gefur lesandanum fróðlega
mynd af um svifum Kínverja víðs
vegar í veröldinni . Bæði
kemur kínverska ríkið þar beint
við sögu, ríkisfyrirtækin þar sem
flokkurinn ræður lögum
og lofum, og fyrirtæki sem ekki
eru ríkiseign en enginn virðist í
raun inni vita hver á — eins og
til dæmis símtæknifyrirtækið
HUAWEI [sem] starfar í 140
löndum .