Helgarpósturinn - 26.03.1987, Blaðsíða 7

ALBERTSMALIÐ /ÁTÖKIN í SJÁLFSTÆÐISFLOKKNUM
myndir: Jim Smart og Árni Bjarna
Styrjaldarástand ríkir innan Sjálfstœðisflokks-
ins í Reykjavík. Ástœðan er öllum kunn. Brott-
vikning Alberts Guðmundssonar úr embœtti iðn-
aðarráðherra. Stuðningsmenn hans eggja til sér-
staks framboðs gegn þeim hluta flokksins sem
vék ráðherranum frá. Enn er ekki vitað hvort
Albert Guðmundsson yfirgefur Sjálfstœðisflokk-
inn.
Viðbrögðin við brottvikningu Alberts eru afar
misjöfn. Svo virðist sem stór hluti manna láti
stjórnast af tilfinningum sínum — eðlilegri sam-
úð með Albert Guðmundssyni. Og þannig var
málinu stillt upp ísjónvarpi. En Alberts-málið er
ekki Dallas, eða Dynasty. Pað á sér aðra hlið.
Raunverulegri. Það fjallarm.a. um skattsvik ráð-
herra.
Þorsteinn Rálsson hefur verið umsetinn af fréttamönnum sfðustu dagana. Krafan um afsögn ráðherrans vafðist ekki fyrir honum
— en hann hróflaði ekki við þingmannsframbjóðandanum. Skorti hann kjark?
„DÚBBELMÓRAL"
Um þetta og fleira sem tengist atburðum lið-
inna daga fjallar HP á næstu síðum.
Skyndilega var Sveinn H. Skúlason, formaður fulltrúaráðs Sjálfstæöisflokksins kominn
f kastljós fjölmiðlanna. Sagt er, að hann hafi farið að fyrirmælum formanns flokksins:
Ekki hrófla við frambjóðandanum Albert!
Á þriðjudag urðu merk tíðindi í ís-
landssögunni. Ráðherra neyddist til
að segja af sér embætti vegna
gjörða sinna eða aðgerðarleysis.
Opinber forsenda kröfunnar um af-
sögn ráðherrans Alberts Guð-
mundssonar var studd siðferðileg-
um rökum, en ekki vísað til laga-
ákvæða um refsiábyrgð.
Albert Guðmundson er fyrsti ráð-
herrann í sögu íslenzka lýðveldisins,
sem biðst lausnar frá störfum, og
tekur þannig afleiðingum verka
sinna.
Þorsteinn Pálsson er fyrsti for-
maður stjórnmálaflokks á íslandi,
sem leggur siðferðilega mælikvarða
á framferði félaga síns í forystu
flokksins og tekur ákvarðanir í sam-
ræmi við það.
Siðferðileg ábyrgð hefur hafið
innreið sína í íslenzk stjórnmál.
Hingað til hefur verið horft í gegn-
um fingur með yfirsjónir af ýmsum
toga hjá stjórnmálamönnum og
embættismönnum. Dæmin eru mý-
mörg. (Undantekningin er ákvörð-
un Stefáns Benediktssonar að fara
ekki fram í komandi alþingiskosn-
ingum.)
I fjölmiðlum og allri stjórnmála-
umræðu hefur æ meira borið á kröf-
unni um ábyrgð, siðferðilegar kröf-
ur. Hugtök eins og hagsmunaárekst-
ur hefur hlotið sess í hugum fólks.
Sama má segja um hugtök eins og
trúnaðarbrest.
f reyndinni hafa þessi hugtök ein-
göngu verið orðin tóm. Ekki Iengur.
En breyting af þessu tæi gerist
ekki á einni nóttu. Af viðtölum við
Albert Guðmundson eftir að hann
hafði beðizt lausnar frá pólitískri
ábyrgð iðnaðarráðherra að dæma
skilur hann sjálfur ekki hvers vegna
hann þurfti að segja af sér.
Og formaðurinn Þorsteinn Páls-
son virðist ekki hafa skilið til fulls
hvað felst í því að kalla menn til sið-
ferðilegrar ábyrgðar í pólitík, því
hann lagði siðferðilega mælikvarð-
ann sinn eingöngu á ráðherrann
Albert Guðmundsson en ekki fram-
bjóðandann Albert Guðmundsson.
Þetta heitir dúbbelmóral, tvöfalt
siðgæði.
í siðferðilegum efnunj er því oft
haldið fram, að íslendingar séu æði
blindir. Sú ákvörðun formanns Sjálf-
stæðisflokksins að stíga ekki skrefið
til fulls og æskja þess að Albert hyrfi
af framboðslista Sjálfstæðisflokks-
ins í Reykjavík ruglar fólk e.t.v. enn
meira í ríminu í siðferðilegum efn-
um.
Ef einstaklingur er talinn vanhæf-
ur sem ráðherra er hann af ná-
kvæmlega sömu ástæðum vanhæí-
ur sem þingmaður. En þökk sé Þor-
steini Pálssyni verður Albert Guð-
mundsson fyrsti þingmaður Reykja-
víkur að loknum kosningum, ef
hann fer fram fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn. Og ef hann fer í sérframboð
nær hann örugglega kjöri. Þá verð-
ur það mælikvarði á siðferðisstig
kjósenda hans og gæti það reynzt
forvitnileg könnun.
í ákvörðun Þorsteins er fólgin sið-
ferðileg mótsögn. En kannski var
þetta pólitísk nauðsyn. Ef svo er er
Þorsteinn Pálsson sjálfum sér ósam-
kvæmur í siðferðilegum efnum. Þar
með hefur hann óbeint lýst yfir, að
siðferðismælikvarðinn, sem hann
hefur lýst gildan sem pólitískt tæki,
skuli og megi víkja, ef aðstæður
kalla á pólitískar lausnir í blóra við
siðferðiskvarðann.
Því til undirstrikunar skal á það
bent, að Þorsteinn lýsti yfir því ótví-
rætt í sjónvarpi, að ekki kæmi til
greina að Albert Guðmundsson
tæki aftur sæti í ríkisstjórn fyrir
Sjálfstæðisflokkinn. Samt má hann
verða þingmaður á nýjanleik!
Með þessari „málamiðlun" er Þor-
steinn Pálsson búinn að undirbúa
jarðveginn fyrir það, að í framtíð-
inni skuli þjóðin leggja tvenns konar
mælikvarða á þingheim. Annars
vegar þá, sem séu hæfir sem þing-
menn og ráðherrar og hins vegar þá
sem séu hæfir sem þingmenn, en
ekki ráðherrar!
Tilvísun formannsins í það, að
honum komi ekki við framboð í ein-
stökum kjördæmum er ekkert ann-
að en hjáróma vitleysa. Vitanlega á
formaðurinn að hafa skoðun um
framboðsmál einstaklings, sem
hann sjálfur er búinn að dæma van-
hæfan sem ráðherra.
Á blaðamannafundinum fræga í
alþingishúsinu á fimmtudag í síð-
ustu viku spurði undirritaður þeirr-
ar spurningar hvort formaðurinn
væri ekki með kröfu sinni um af-
sögn Alberts búinn að segja pólitískt
A, sem óhjákvæmilega kallaði á
pólitiskt B.
Niðurstaða þessa máls er sú, að
Þorsteinn Pálsson hafi sagt siðferði-
legt og pólitískt A og það réttilega,
en heykzt á því að segja siðferðilegt
og pólitískt R
Hann sagði pólitískt C.
Þarna glutraði Þorsteinn niður
tækifæri, sem hann fékk til þess að
verða formaður Sjálfstæðisflokksins
af þeirri gerð og í stíl manna, eins og
Bjarna Benediktssonar og Ólafs
Thors.
Hann kaus sér sama hlutverk og
Geir Hallgrímsson gegndi sem for-
maður. Að vera maður sátta og sam-
lyndis og koma í veg fyrir átök, eins
og kostur er.
Þorsteinn Pálsson er af nýrri kyn-
slóð ungra stjórnmálamanna, sem
sjá stjórnmál öðrum augum en flest-
ir hinna eldri. Með Albertsmálið í
höndunum fékk hann einstakt tæki-
færi til þess að breyta íslenzkum
stjórnmálum.
Hann klúðraði því. Því miður.
Á þriðjudag tapaði Albert Guð-
mundsson.
Á þriðjudag tapaði Þorsteinn Páls-
son líka.
Innreið siðferðismats í íslenzka
pólitík var gefið undir fótinn.
Það var eini sigurinn.
Halldór Halldórsson
HELGARPÓSTURINN 7