Helgarpósturinn - 26.03.1987, Blaðsíða 45

VILHJÁLMUR
ÞÓRUNN
LÁRA
1
MARKÚS
tökum á flest öllum viðstöddum og fyrir mig
var þetta ógleymanlegt. Þorsteinn er að
mínu mati besti ræðumaður sem ég man
eftir.
Hvernig tilfinning það er að flytja ræðu? Eg
held ég geti alveg verið sammála ungum
manni sem var í viðtali við Vikuna nýlega.
Hann hafði tekið þátt í MORFÍS keppninni
og sagðist fá eitthvað „kikk“ út úr því að
flytja ræðu, að ná tökum á áheyrendunum.
Þetta held ég sé alveg rétt. Ef maður finnur
að maður hefur náð tökum á áheyrendum
þá er það góð tilfinning. Hvort hún er af
þeim toga að flokkast undir „vald" veit ég
aftur á móti ekki, en tilfinningin er góð
vegna þess að maður veit þá að maður hef-
ur náð árangri. Ræðumennska er svolítið
merkileg list að mínu mati. Ég hef þá trú að
fáir séu fæddir ræðusnillingar. Það er aftur á
móti hægt að vinna að því að verða góður,
en ég held líka að röddin hafi gífurlega mik-
ið að segja. Flutningur á góðu málefni
kemst kannski alls ekki til skila ef raddbeit-
ingin er röng, alveg eins og að röddin ein
sér getur náð tökum á fólki þótt það sé ekki
endilega að hlusta vel eftir hvað er verið að
segja."
LÁRA RAGNARSDÓTTIR,
STJÓRNUNARFÉLAGI ÍSLANDS
„Ég man nú ekkert eftir fyrstu ræðunni
sem ég hélt en aftur á móti man ég það að
ég var lengi vel haldin skrekk áður en ég
flutti ræður. Nú er þessi skrekkur horfinn.
Ég held það skipti miklu máli að vera vel
undirbúinn fyrir ræðuhöld, kynna sér málin
vel og hafa ræðuna stutta og hnitmiðaða til
að efnið skili sér. Ég get ekki lýst þessum
„skrekk" neitt nánar, nema þá kannski helst
þannig að þetta sé eins og upphitun hjá
íþróttamönnum!
Ég hef ekki lent í því að gleyma í miðri
ræðu hvað ég ætlaði að segja en hins vegar
lenti ég eitt sinn í því að gleyma blöðum
með síðari hluta ræðu heima. Ég þurfti því
að prjóna aftan við ræðuna en mundi ágæt-
lega hvað ég hafði skrifað og gat því bjarg-
að mér út úr því! Sjálfsagt hef ég einhvern
tíma mismælt mig þótt ég muni ekki sér-
staklega eftir því en ég hef aldrei reynt að
segja brandara sem engum hefur þótt fynd-
inn, kannski vegna þess að ég flyt yfirleitt
ekki þannig ræður að þær gefi tilefni til
fyndni! Það kemur þó fyrir að fólk hlæi að
einhverjum athugasemdum en ég reyni
aldrei að vera fyndin, það er þá eitthvað
sem kemur alveg óvart! Ég skipulegg ekki
ræðurnar þannig að í þeim standi: „Stopp.
Hér kemur brandarinn um. ..“!
Besta ræðan? Púff, ég legg nú ekki ræður
á minnið en ein ræða er mér sérstaklega
minnisstæð. Ég starfaði þá sem ráðgjafi í
Bandaríkjunum og þegar verki var lokið átt-
um við að flytja yfirlitsræðu um það, skýra
frá niðurstöðum o.fl. Með mér starfaði kona
sem var mjög fær ráðgjafi og afar vel máli
farin. Þegar hún flutti ræður hélt hún mönn-
um alveg í greipum sér og var geysilega
mælsk. Eitt sinn þegar hún hafði lokið ræðu
sinni og svarað fyrirspurnum spurði hún:
„Eru ekki fleiri spurningar?" Þá svaraði
stjórnarformaðurinn: „Jú, guð. Verður sól á
morgun?“! Hins vegar get ég ekki gert upp
við mig hver mér finnst vera besti ræðu-
maður sem ég hef heyrt í um dagana, ég
get ekki gert upp á milli manna.
Nei, mér finnst það engin „valdstilfinning"
að halda ræðu. Mér finnst ég þá vera að
koma skoðunum mínum á framfæri, koma á
framfæri þvi sem mér finnst satt og rétt og
það skiptir mig engu máli hvort það er ég
sem hef vald eða einhver annar. Það er
aðallega það að það sé hlustað á mínar
skoðanir og afstaða tekin út frá því.“
MARKÚS ÖRN ANTONSSON,
ÚTVARPSSTJÓRI
„Fyrir utan einhverjar minni háttar tæki-
færisræður, eins og setningaræður á árs-
hátíðum í Laugarnesskóla, held ég að fyrsta
„alvöru" ræðan mín hafi verið flutt á mál-
þingi þegar ég var í landsprófi í Vonarstræti.
Umræðan var um eitt af þessum sígildu
efnum: varnarsamstarfið við Bandaríkin og
varnarsamningurinn. Ég man eftir, að það
atvikaðist þannig að ég tók að mér að mæla
með varnarsamstarfinu en andmælandi var
Pétur Valur Ólafs. Hann var mikill orðhákur
og sá fyrir sér framtíðina í þessum efnum á
þann hátt að Sovétmenn myndu útbúa
geimvarnarkerfi. Það átti að vera einhver
óskaplegur segulkraftur í þessum tækja-
búnaði og honum yrði skotið á loft og
myndi síðan soga allt draslið af Keflavíkur-
flugvelli út í geiminn! Þetta fékk óskaplega
góðar undirtektir og honum var klappað lof
í lófa en ég var malaður í umræðunni! Meg-
inuppistaðan í ræðu minni var, að mig minn-
ir, upptalning á ákvæðum varnarsamnings-
ins og það var ekki beint lífleg lesning eða
vekjandi fyrir þá sem hlustuðu!
Varðandi sviðsskrekk er rétt að taka fram
að ég hafði fengið þjálfun í Laugarnesskól-
anum í að koma fram fyrir fólk, bæði í leik-
sýningum og með upplestri. Þótt það sé
auðvitað töluvert ólíkt því að koma fram á
málfundum og tala blaðalaust, þá held ég að
þetta tvennt tvinnist saman og menn búa að
þeirri reynslu sem þeir hafa fengið á barns-
aldri. Hins vegar held ég að góðir leikarar
telji það grundvallarforsendu í öllu sínu
starfi að finna fyrir sviðsskrekk og ég held
að svo sé einnig um ræðumenn. Ég hef
heyrt marga ágætis ræðumenn lýsa því að
þeir finni alltaf fyrir því að þeir séu að stíga
í ræðupúlt og sé aldrei alveg sama. Ég held
að þessi lýsing eigi líka við mig þótt ég sé
ekki að bera mig saman við þá afburðar-
menn sem ég hef heyrt lýsa þessu. Þetta er
alltaf viss tilfinning og vitaskuld eru menn
uppteknir af viðfangsefninu og þurfa að ljá
því ákveðna umhugsun; hvað beri að segja
og hvernig menn ætli að haga orðum sín-
um. Menn hafa mismunandi ræðustíl og ég
tel sjálfur að mér henti ekki þessi leiftrandi
ræðumennskustíli, að minnsta kosti hef ég
ekki tileinkað mér hann við nein tækifæri.
Sennilega finn ég mig vanmegnugan um
það! Ég hef hins vegar lagt mig fram um að
reyna að gera á greinargóðan og all ítarlegan
hátt greinfyrir þeim málum sem ég hef þurft
að flytja, eins og í borgarmálapólitíkinni.
Þar af leiðandi tel ég að margir hafi séð í
mínum ræðum einhvers konar fréttaskýring-
arstíl frekar en þessa áhugaverðu ræðu-
mennsku!
Mér hefur ekki beinlínis verið sagt að ég
hafi ákveðna kæki við ræðuflutning, en hins
vegar hefur konan mín bent mér á að mér
hætti til að vera of langorður og að mér
hætti til að fara of nákvæmlega í smáatrið-
in. Það er kannski þessi viðleitni að velta
upp öllum hliðum á málum og draga alla
hluti, mögulega og ómögulega, inn í þessa
„fréttaskýringu".
Ég hef ekki sérstaklega gert mér far um
að vera fyndinn í ræðum mínum og hef
ekki beitt þeirri taktík að krydda þær með
gamansögum eða skrýtlum. Ég minnist þess
ekki að hafa mismælt mig að ráði, en man
þó að ég átti í dálitlu basli með að kynna
borgarfulltrúana Sigurjón Pétursson og
Sigurjón Fjeldsted meðan ég var forseti
borgarstjórnar. Sigurjón Fjeldsted varð Pét-
ursson og öfugt! Hins vegar henti mig aldrei
eins og hent hefur aðra ágæta forseta borg-
arstjórnar að gleyma alveg nöfnunum á
borgarfulltrúum! Þegar ég sem ræður reyni
ég oftast að setja punkta á blað vegna þess
að mér finnst þægilegra að flytja ræðurnar
þannig heldur en að skrifa þær frá orði til
orðs. Þetta getur auðvitað verið dálítið
hættulegt ef menn eiga að virða tímamörk.
Það er alls engin valdstilfinning sem fylgir
því að flytja ræðu. Ég hef lifað og hrærst í
blaða- og fréttamennsku frá blautu barns-
beini og því verið í hlutverki frásagnar-
mannsins og auðvitað hefur minn ræðu-
flutningur beinst að því að miklu leyti að
sannfæra fólk. Yfirleitt hef ég mikla trú á
því sem ég er að segja og ekki fundist ég
þurfa að beita blekkingum heldur sagt satt
og rétt frá. Hins vegar held ég að ég sé ör-
lítið hraðmæltari í ræðustól en ella og það
getur verið að með því móti sé ég að veita
mér einhverja falska öryggiskennd. ..
Mér eru minnisstæðar ræður manna eins
og Bjarna Benediktssonar, Ólafs Thors og
Einars Olgeirssonar en á Menntaskólaárun-
um fórum við oft niður í þing til að hlusta á
þingmennina. Sem stráklingur hreifst ég af
hæfileikum þeirra sem ræðumanna, svo
ólíkur sem stíll þeirra var. Ég met ræðustí!
Davíðs Oddssonar mjög mikils og þá
kannski helst fyrir það hvað hann er óskap-
lega hnyttinn og rökfastur í senn í sínum
ræðum við ólíkustu tækifæri. Eftir að hafa
setið í borgarstjórn í fjórtán ár og hlýtt
reglulega á fjölda borgarfulltrúa flytja ræður
fund eftir fund, tel ég að Sigurjón Pétursson
hafi verið geysilega kröftugur ræðumaður
og sem slíkur inni í borgarstjórn mikilvægur
talsmaður síns flokks."
HELGARPÓSTURINN 45