Morgunblaðið - 28.11.2007, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 28. NÓVEMBER 2007 15
MENNING
VATNALÍF,
heimildarmynd
eftir Gunnar Sig-
urgeirsson verð-
ur frumsýnd í
Sambíóunum á
Selfossi kl. 17.45 í
kvöld. Myndin
fjallar um Veiði-
vötn og í henni er
rakin saga svæð-
isins, stórbrot-
inni náttúru gerð skil, jarðsögunni,
gróðri og fuglalífi. Myndin er með
stærri verkefnum sunnlenskrar
kvikmyndagerðar og er 90 mínútur.
Vatnalíf
frumsýnd
Gunnar
Sigurgeirsson
Kvikmyndir
AÐ minnsta kosti 15 manns hafa
meitt sig á listaverki kólumbíska
listamannsins Doris Salcedo sem nú
er til sýnis í Túrbínusalnum í Tate
Modern-listasafninu í Lundúnum.
Þetta kemur fram í dagblaðinu Tim-
es. Talsmenn safnsins segja þessa
tölu hins vegar ýkta því aðeins tíu
manns hafi slasað sig af þeim
870.000 manns sem hafa skoðað
verkið.
Salcedo bjó til gjá sem klýfur gólf-
ið í safninu, og hafa gestir hrasað um
gjána. Í Times kemur fram að yf-
irmaður öryggismála í safninu hafi
fyrirfram lýst yfir áhyggjum sínum
vegna verksins, og bent á að fólk
gæti átt á hættu að meiðast illa á
fæti ef það myndi stíga ofan í gjána.
Aðspurður sagði talsmaður safnsins
að ekki stæði til að girða gjána af, en
hún er 167 metra löng.
Hættuleg myndlist
Varasöm Gjáin í Tate.
SÍÐUSTU háskólatónleikarnir
fyrir jól fara fram í Norræna
húsinu í hádeginu í dag. Á tón-
leikunum munu þau Guðný
Guðmundsdóttir, fiðluleikari,
og Gerrit Schuil, píanóleikari,
leika valda þætti úr fimm af
píanósónötum Beethovens, en
yfirskrift tónleikanna er Bara
Beethoven. Sónötur Beethov-
ens fyrir píanó og fiðlu eru tíu
talsins og allar tileinkaðar
mektarmönnum frá samtíð tónskáldsins.
Tónleikarnir hefjast kl. 12.30, miðaverð er 1.000
krónur, 500 krónur fyrir eldri borgara og öryrkja
en ókeypis er fyrir nemendur Háskóla Íslands.
Tónleikar
Bara Beethoven í
Norræna húsinu
Ludwig van
Beethoven
RÚSSNESK vísindaskáld-
sagnagerð á síðustu áratugum
verður til umræðu á skálda-
kvöldi MÍR, Hverfisgötu 105, í
kvöld, og hefst umræðan kl. 20.
Þar ræðir Sergei Gúshín sendi-
ráðsritari um dagskrárefnið og
þessa grein rússneskra bók-
mennta, en þó einkum þá tvo
sagnahöfunda sem þekktastir
voru á þessu sviði og vinsæl-
astir í Rússlandi og fyrrum
Sovétríkjum, bræðurna Arkadý og Boris Strúg-
atský, sem höfðu m.a. áhrif á kvikmyndaleikstjór-
ann Andrei Tarkovsky. Boðnar verða kaffiveit-
ingar, aðgangur er ókeypis og öllum heimill.
Bókmenntir
Vísindaskáldskapur
Rússa í MÍR
Andrei
Tarkovsky
FYRIRLESTUR á vegum
Félags þjóðfræðinga á Ís-
landi fer fram í kvöld, en þá
mun Joonas Ahola frá Há-
skólanum í Helsinki halda
fyrirlesturinn: The Saga Out-
law and Medieval Iceland. Í
fyrirlestrinum mun Ahola
greina frá efni doktorsverk-
efnis síns við þjóðfræðideild
Háskólans í Helsinki, en
þetta verkefni fjallar um útlaga í íslenskum
miðaldahandritum.
Fyrirlesturinn verður fluttur á ensku og er
öllum opinn, en hann verður haldinn í húsi
Sögufélagsins við Fischersund 3 og hefst kl. 20.
Fyrirlestur
Útlagar í
Íslendingasögum
„Gísli Súrsson“
Eftir Helga Snæ Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
MÁLVERKIÐ Hvítasunnudagur,
eftir Jóhannes Sveinsson Kjarval,
verður til sýnis í fyrsta sinn hér á
landi á sýningu í Listasafni Reykja-
víkur, Kjarvalsstöðum. Hún verður
opnuð 2. desember næstkomandi kl.
14. „Jóhannes Sveinsson Kjarval –
Falinn fjársjóður“ er yfirskrift sýn-
ingarinnar, vísun í hið merka verk
Hvítasunnudag. Neðst í vinstra
horni verksins stendur „Hvita-
sunnudagr“ í hástöfum.
Hulunni hefur loks verið svipt af
kaupanda verksins, Landsbank-
anum, sem keypti það á uppboði í
Kaupmannahöfn snemma árs í til-
efni af 120 ára afmæli bankans.
Önnur merk listaverk verða til
sýnis, einnig úr eigu bankans, öll
keypt á afmælisárinu. Þar eru m.a.
kolateikningar eftir Kjarval, sem
fundust uppi á háalofti gamla Stýri-
mannaskólans í Reykjavík sumarið
1994. Teikningarnar eru frá 1924-25
og eru formyndir af veggmyndum
sem nú prýða Landsbankann í Aust-
urstræti. Auk Kjarvalsverka verða
til sýnis verk eftir listamennina
Eggert Pétursson, Guðrúnu Ein-
arsdóttur, Hlaðgerði Írisi Björns-
dóttur, Jón B.K. Ransu, Sigurð Árna
Sigurðsson og Sigtrygg Bjarna
Baldvinsson. Sýningarstjóri er Að-
alsteinn Ingólfsson listfræðingur.
Fljótlega eftir kaupin bauð bank-
inn Listasafni Reykjavíkur að taka
verkið til sýningar, en forstöðumað-
ur safnsins, Hafþór Yngvason, seg-
ist hafa komist að því hver kaupand-
inn væri.
Kúbismi eða fútúrismi?
Hingað til hefur því verið haldið
fram í fjölmiðlum að verkið sé í kúb-
ískum stíl, að Kjarval hafi sótt inn-
blástur í kúbismann þegar hann
málaði það. Ólafur Ingi Jónsson,
deildarstjóri forvörsludeildar Lista-
safns Íslands, telur áhrifin frekar
bera keim af verkum ítölsku fútúr-
istanna, t.d. Giacomo Balla. Kjarval
hafi kynnt sér verk þeirra í Lund-
únum og síðar á sýningu í Kaup-
mannahöfn. Kjarval sagði sjálfur frá
því að hann hrifist af hinu mynd-
ræna í verkum fútúristanna en ekki
stefnuyfirlýsingu hópsins.
Ólafur hefur rannsakað verkið ít-
arlega og bendir á vatnslitamynd
eftir Kjarval frá árinu 1916, hún sé
greinileg undirbúningsmynd að
Hvítasunnudegi. Kjarval gerði tvær
þekktar skissur fyrir verkið, vatnsli-
taskissur sem hann gerði fyrir 1919,
nákvæmt ártal er ekki ljóst. For-
vinnan hefur því verið þónokkur hjá
meistaranum.
Í rannsókninni sést einnig að
verkið hefur verið unnið á löngum
tíma. „Þarna ertu raunverulega að
sjá, í fyrsta skipti, á mjög ljósan
hátt, hvernig hann tengist þessum
straumum úti í Evrópu og nýtir sér í
þessari myndgerð,“ segir Ólafur.
Í verkum Kjarvals sé alltaf að
finna eitthvað frá fyrri tíð, hann hafi
orðið fyrir áhrifum frá ýmsum
straumum og stefnum og sífellt
komið með eitthvað nýtt, yfirgefið
það gamla. Í Hvítasunnudegi megi
sjá form sem síðar einkenndu lands-
lagsverk Kjarvals. Ólafur Ingi telur
einnig að áhrifa gæti frá sögninni
um klettinn Goðaborg í Hoffells-
fjöllum, þar sem menn trúðu því á
öldum áður að væri fornt goðahof og
það stæði opið á hvítasunnunótt.
Falinn fjársjóður
Landsbankinn lánar Listasafni Reykjavíkur Hvítasunnudag
Morgunblaðið/Frikki
Forvörðurinn Ólafur Ingi við eitt af meistaraverkum Kjarvals, Hvíta-
sunnudag, sem hann telur vera í fútúrískum stíl frekar en kúbískum.
KRISTÍN G. Guðnadóttir listfræðingur þekkir vel til
Hvítasunnudags. Hún leitaði verksins fyrir skrif í bók
um Kjarval sem kom út árið 2005, en fann ekki. Það
kom hins vegar í leitirnar í febrúar sl., þá á uppboði í
Kaupmannahöfn. Málverkið tilheyrði safni Nienstedts
heildsala en Kjarval bjó hjá heildsalanum og fjölskyldu
hans þegar hann var við nám í Konunglegu dönsku
listakademíunni. Það voru svo niðjar Nienstedts sem
settu málverkið á uppboð hjá Bruun Rasmussen, og
keypti Landsbankinn það á rúmar 15 milljónir króna
og nam heildarkostnaður við verkið, komið til landsins,
um 25 milljónum króna. Þetta er því dýrasta Kjarvals-
verk Íslandssögunnar. Kjarval lauk námi 1917 og mun
hafa gefið hjónunum verkið í silfurbrúðkaupsgjöf í maí
árið 1919, hafði þá fyrr um árið sýnt verkið á fyrstu
einkasýningu sinni í Kaupmannahöfn. Á þessum tíma
voru danskir listamenn fullir inn-
blásturs frá framsæknum stefnum
þess tíma, m.a. kúbisma og fútúr-
isma. Myndefnið er sambland borg-
arlandslags og draumkennds lands-
lags, en málarinn gerði mikið af
húsa- og hafnarmyndum með rauð-
krít á þessum tíma.
„Hann leikur sér að formum sem
ýmist virka í tvívídd eða þrívídd, sem
flötur eða rými. Þessi leikur skapar
margræðni og spennu í verkinu.
Hringlaga gullið form í miðju verksins sem og sól-
argeislar í efsta hluta verksins eru berandi þættir í
byggingu þess og ljá því upphafinn og hátíðlegan blæ,“
segir Kristín.
Upphafinn, hátíðlegur blær
Jóhannes S.
Kjarval
545 2500 ::: WWW.SINFONIA.ISfl group er aðalstyrktaraðili
sinfóníuhljómsveitar íslands
Boðhlaup snillinganna
FIMMTUDAGINN 29. NÓVEMBER KL. 19.30
NOKKUR SÆTI LAUS
Hljómsveitarstjóri ::: Thomas Adès
Einleikari ::: Carolin Widmann
Kór ::: Hamrahlíðarkórarnir
Kórstjóri ::: Þorgerður Ingólfsdóttir
Ígor Stravinskíj ::: Scherzo fantastique
Thomas Adès ::: Concentric Paths, fiðlukonsert
Thomas Adès ::: Asyla
Ígor Stravinskíj ::: Sálmasinfónían
Tónlistarsagan er boðhlaup þar sem nýtt og nýtt afreksfólk heldur
keflinu endalaust á lofti. Á tónleikum Sinfóníuhljómsveitarinnar 29.
nóvember réttir eitt mesta tónskáld 20. aldarinnar, Ígor Stravinskíj,
keflið yfir til Thomas Adès, vonarstjörnu samtímatónlistarinnar.
Tónleikarnir eru stórviðburður, þar sem yfir
tvö hundruð manns flytja verk þessara tveggja
snillinga undir stjórn Adès sjálfs!
Munið súpufund Vinafélags SÍ á Hótel Sögu
kl. 18 á morgun. Ingibjörg Eyþórsdóttir segir
frá Adès og verkunum. 1.200 kr.
Allir velkomnir. Fí
to
n
/S
ÍA

F
I0
2
3
8
7
8