Tíminn - 24.12.1946, Side 12

12
hafa bragð af því, sem um mínar kverkar
hefir runnið. Ekki er svo sem verið að
bragðbæta það með neinu út í það. Það
hvu vera orðið það andskotans okur á
þessu, að það er ekki fyrir mig að ná í
flösku, enda löngu hættur því. Það var
munurinn, þegar potturinn var á 25 aura
hérna á Horninu'og gat hver fengið, sem
vildi — þá ,var nú margur potturinn keypt-
ur, því fór nú sem fór.
Hann drakk kaffið hægt og sötraði við
hvern sopa, en talaði þess á milli. Nú
þagnaði hann um stund, hélt á krukkunni
og starði á mig.
— Ég man ekki eftir að hafa séð þig
fyrr, sagði hann. Ertu kannske púlsmaður
hér við einhverja höndlunina?
Ég sagði honum, að ég fengist nú við
smíðar.
— Snikkari já, — og færð þér þá náttúr-
lega í gogginn stundum, en nú er ég löngu
hættur því, nema rétt einstöku sinnum,
þegar Mundi hefir sent mér flösku fyrir
jólin .... hann er á trollara, — en
þetta er gutl á við það, sem var.
— Áttu mörg uppkomin börn? spurði ég.
— Átti ég mörg börn? Endurtekningar
hans voru sagðar með miklum hávaða og
hörku í rómi, eins og hann væri sárreið-
ur. — Tólf voru þau, sem dagsljósið sáu.
En það er nú svona með þessi börn, guð
gefur þau og tekur þau aftur, já, og er ó-
knappur á hvort tveggja.
— Eru þau mörg dáin?
— Ekkert eftir nema Mundi og telp-
urnar þrjár. — Og þau fóru suður.
— Dóu hin ung?
— Flest hvítvoðungar. — Það er oft
vetrarhart úti á N^junum. Hann þagði
um stund og sötraði kaffið.
— Hann þénar víst gróft, sagði hann
svo.
— Hver?
— Hver! Hann Mundi auðvitað .... En
þeir eru helvítis meinvætti þessir trollarar
og skömm að vera á þvílíkum ekki sen
ræningjaskipum. Þarna eru þeir uppi í
blálandsteinum og stela hverjum þyrsk-
lingi frá manni. Ég man, hvernig þeir
voru úti á Nesjunum. Það var illt að geta
ekki fýrað á þessa andskota, en það dugir
ekkert nema fallstykki á þá.
— Bjóstu allan þinn búskap úti á Nesj-
um? spurði ég.
— Og ég hokraði þar alla mína tíð, þar
til Mangi minn kom okkur hingað. Það var
skömm að því að hætta að senda hann
Magnús á þing. — Þetta er velþenkjandi
maður.
— Þú hefir auðvitað verið fylgismaður
hans?
— Fylgismaður. — Nú ég kaus hann.
Hann bað mig þess fyrst og gaf mér heilt
pund af skroi. — Það gat nú víst varla
minna verið en ég klessti við nafnið hans
á miðann. Hann var altíð lítillátur og við-
mótsgóður maður, hann Magnús, og mikið
dálæti hafði Hún á honum. Það var víst
ekki til mikils fyrir mig að ætla .mér að
blammera hann eða bera á hann fláttskap,
hvað ég aldrei reyndi af honum. Hann
færði mér margt skropundið, hann Magn-
ús, og Henni sitt af hvoru.
— Og hann kom ykkur svo fyrir hér?
— Heldur hver? Hann hafði allan veg
og vanda af þyí að útvega okkur þetta
kamers, og svo styrkinn, sem hann marg-
segir, að ekki sé sveitarstyrkur, en lifandi
ætlaði ég mér ekki að þiggja af sveit.
— En geturðu lifað af ellistyrknum — er
þetta nokkuð? spurði ég.
— Nokkuð? Það eru nú ekki smáræðis
JÓLABLAP TÍMAN5 1946
peningar, svona fyrir aldeilis ekkert, og
ekki hefi ég forstand á, hvar þeir taka þá
peninga, en sveitarstyrkur hvu það ekki
vera. Það hefir Magnús sagt mér og sömu-
leiðis séffinn þarna á kontórnum, svo að
varla ljúga þeir báðir. — Nú, og svo er ég
að dunda við það á daginn að höggva nið-
ur spýtur fyrir fólk í eldinn. Það eru
nokkrar familíur, sem vilja fá þetta —
hefir þá ekki döngun í sér að gera það
sjálft. Og það vill borga fyrir þetta. Nei,
ég hefi svo sem ekkert upp á að klaga, —
hefi nóg fyrir mig — já, allsendis nóg
fyrir því, sem ég þarf, úr þvi að ég er
hættur að fá mér í gogginn, en til þess
hefði ég heldur ekki peninga. — Skro get
ég keypt mér nokkurn veginn og svo
stingur nú Mangi minn oft að mér tuggu,
en það er mesta béað rán á því, og svo er
þetta svikið.
— Nú, er það ekki svipað og það var?
— Svipað og það var! Það er nú helzt.
Þetta er ekkert bragð að því á við það,
sem var hér áður. Þetta entist manni tugg-
an mikið úr degi, væri maður réttgáður,
en nú er ekkert bragð af henni eftir
stundargófl. — Nei, þao er margt svikið
nú á dögum og sízt betra eri hjá þeim
dönsku, þótt bölvaðir týranar væru.
— Þú hefir sjálfsagt reynt margt þarna
úti á Nesjunum? sagði ég.
— Margt reynt! Nú, jæja, — rétt svona
eins og aðrir.
— Var nú ekki fremur .gott til bú-
skapar þarna út frá? spurði ég.
— Hún er gróflega góð beitin þar, þegar
í hana næst, og alltaf eru einhver snöp í
fjöru, ef ekki kemur ísinn, en þá er úti
um allt bjargræði, bæði til lands og sjávar.
Það var talin tólf vikna fjara á Naustum,
þar sem ég hokraði.
— Hafðir þú margt fé þar?
— Margt? — Onei, margar voru nú
skjáturnar aldrei. Slægjurnar eru reyt-
ingslegar. Svo var ég nú frómt sagt aldrei
fyrir landið, en það var Hún. — Ég dólaði
þetta á sjóinn, þegar gaf, og margan dró
ég bútunginn, en prísarnir voru ekki háir
þá. Fiskurinn var sem sagt uppi í land-
steinum sumar og haust og strax á vor-
in, ef ísinn kom ekki. — Þar var björgin,
ef til náðist. Það var svo sem hægt að
bjarga sér þar, fyrir þá sem forstandsmenn
eru, — en þar vantaði nú á mig.
Hann setti frá sér krukkuna, skaraði enn
niður í olíuvélinni og hélt svo áfram: .
— Það er fallegt á Nesjunum, þegar
vel vorar, og dæilegt er loftið á henni
Kleifaheiði, — hvergi eins hreinc og tært,
skal ég segja þér.
Frá því að ég kom inn, hafði hin sam-
anvafða stórgripshúð á veggnum vakið
forvitni mína, og nú fannst mér ég ekki
geta látið lengur undir höfuð leggjast að
spyrja:
—- Er þessi húð, sem þú hefir þarna á
veggnum, af einhverjum stórgrip, sem þú
áttir?
Hann' eins og hrökk við, leit hörkulega
á mig og svaraði snöggt.
— Það er ekki til neins að nefna það. Ég
læt hana ekki.
Ég neitaði því einlæglega, að mér hefði
búið það í huga, þótt ég gæti.hins vegar
vel skilið, að margur ágirntist jafn mynd-
arlega húð, en mig langaði áðeins að vita
af hverju hún væri.
— Og það hefir margur viljað fá hana,
en það skal aldrei verða á honum troðið.
Svo þagði hann lengi og horfði í gaupnif
sér. Loks leit hann á mig og spurði.
— Hefir þú nokkurn tíma átt hest?
— Jú, þegar ég var unglingur heima,
átti ég jarpan reiðhest, sem ég hafði mikið
dálæti á, en síðan ég flutti í kaupstað hefi
ég lítið haft af hestum að segja.
— Nú, skinnið, svo að þú hefir átt hest
og berð þá kannske eitthvert beskyn á
þetta ... Já, Faxi minn var mér betri en
margur maðurinn, — og hann skildi mig
á sinn hátt, — en hvernig galt ég honum
hans tryggð? ... Það var, minn stóri feill.
En eitt sinn skal hver deyja, sagði ein-
hver. Betra er að falla en komast í óvina-
hendur. Ég vona, að hann forláti mér, hvað
ég gerði, en víst var það minn feill, hvernig
allt fór.
— Var þetta mikill hestur?
— Mikill, — það er víst óhætt að segja
það. Fyrr máttu nú vera kraftarnir. Og
þá var vitið. Ef allir þeir, sem málið hafa,
hefðu vitið hans og tryggðina, væri sjálf-
sagt eitthvað öðruvísi.
— Lentirðu kannske oft í svaðilförum á
honum?
— Ha, lenti ég? Kannske oftar hann
með mig. Þær voru margar ferðirnar yfir
Kleifaheiði í þá daga, áður en motrarnir
fóru að skella á milli — og oftast með
drápsklyfjar, — og ég þá kannske ekki
altíð vel fyrirkallaður. En hvað þurfti ég
svo sem fyrir að hafa? Faxi sá um ferð-
ina. Var það kannske ekki venjan, að ég
settist ofan í milli, þegar ég gat ekki
lengur fylgt honum eftir og vissi ekki í
minn haus um áttir eða vegi — alltaf full-
ur, þegar ég fór héðan. — Það var nú ekki
nema þegar við fengum á okkur stóra byl-
inn! Fór að vanda fullur af stað, svo að
ég gat, rétt skenglast með honum fram
undir miðja heiðina. En þá skellti á okk-
ur aftaka sortabyl, svo að ekki sá út úr
augum. Þarna fennti strax í götuna, og
allt var í kafi. Faxi var með röskra tutt-
ugu fjórðunga klyfjar, og mitt líf var í
hans varðveizlu. Ekkert gat ■ ég gert mér
annað til bjargar en að skríða ofan í milli.
Og þarna þræddi hann götuna með mig
og baggana og brauzt í gegnum skaflana.
Oft stundi hann þunglega þá, en áfram
hélt hann. Ekkert sá ég, hvert hann fór,
en ég þóttist vita, að honum mundi að
vanda óhætt að treysta, og ekki heldur
aðrir útvegir. Og heim í hlað skilaði hann
mér... Já, þannig voru þær ferðirnar hans
með mig.
— Áttir þú ekki fleiri hesta en hann?
— Jú, átti nokkrar bikkjur fyrir og eft-
ir, en engan hest nema hann.
— Misstirðu hann svo?
— Missti hann, — já, og nei. Missti
hann ekki og skal aldrei missa hann. —
En það var skuldin, — skuldirnar hjá
Hansenshöndlun — alltaf tekið út brenni-
vínið og fleira og kort með gjöldin. Svo
komu þeir, Jónas faktor og júristinn með
honum, og skrifuðu upp hjá mér. Þessar
kindaskjátur máttu þeir svo sem taka og
jafnvel bátinn, þótt bölvað væri, en hann
Guðmundur minn á Hrólfsstöðupi hafði
smíðað hann fyrir mig, og ég vissi, að
hánn mundi ekki láta mig lengi vera
bátlausan. En Faxa gat enginn skaffað
mér aftur. En honum vildu þeir ekki
sleppa. Hann skyldi upp í skuldina, hvað
sem ég sagði. — Miskunnsemi mannanna
hefir oftast verið knöpp. — Og hvað sögðu
ekki aðrir? — að ég gæti helzt misst hann
.— hefði ekki svo mikið með hest að gera,
með slægjurnar kringum bæinn, og svo
mundu nú einhverjir hjálpa mér um hest-
lán, þar til ég hefði fengið mér annan. —
Jónas faktor vildi fá hann, og úr hans
Framhald á bls. 25.