Tíminn - 24.12.1946, Side 17

JÓLABLAÐ TÍMANS 1946
17
^SIíSílS Rústir «/ fco/a HðUu og
Fjo.lla-Eyvin.dar á Hvera-
völlum. Hverasvœðið sést í
baksýn á myndinni. —
(Ljósm. Guöni Þóröarson).
lifðu við þröngan kost og harðræði hið
mesta. Ekki gátum við varist þeirri hugsun,
að líklega hefði aldrei verið svo mikil og
fjölbreytt næturgleði á Hveravöllum á
þeirra tíð. Mannlegir siðir og hættir breyt-
ast með breyttum timum.
Á Hveravöllum er stórt hverasvæði, og
stendur sæluhúsið suð-austanvert við það.
Þarna fast við hverasvæðið er Eyvindar-
tóft, og skammt þaðan Eyvindarhver. Út
frá þeim verksummerkjum má rekja sögu
útlaganna, er þarna börðust við hungur og
kulda í ríki óbyggðanna. Kofarústir þeirra
Höllu og Eyvindar er ósjáleg klettasprunga,
þröng og lítil, ofan í lítinn hraunhól.
Hleðslan í endum sprungunnar er ennþá
að mestu leyti óhreyfð, og fremst í sprung-
unni hafa þau haft sérstaka tóft fyrir kjöt.
Kletturinn, sem sprungan er í, skagar hæst
þarna í nágrenninu og þar hefir því ekki
fest snjó, eins og á jafnsléttunni. í Eyvind-
arhver er talið, að þau hafi soðið mat sinn.
Líf útlaganna hefir verið þyrnum stráð.
En frelsið og fegurð óbyggðanna stælti
kjark þeirra í hinni erfiðu og viðsjárverðu
baráttu fyrir tilverunni.
Á Hveravöllum er talsvert gróðurlendi og
sérkennilegar og fagrar grundir á milli
hraunkletta, og í hinu mikla hverasvæði
býr nær ótæmandi orka, sem ennþá er
ónotuð. Hveravellir væri góður staður undir
sumargistihús. Það væri hægt að njóta
fegurðar óbyggðanna í ríkum mæli og búa
við læknandi lindir hveraorkunnar. Það
er ekki nokkur vafi á því, ef myndarlegt og
gott sumargistihús risi upp á Hveravöllum,
yrði það brátt vinsælt og fjölsótt af erlend-
um og innlendum ferðamönnum. Þar
myndu margir dvelja í sumarleyfum sin-
um. Þaðan er líka tilvalið að fara í eins
dags gönguferðir svo sem á Þjófafell, Lang-
jökul, Hrútafell, i Þjófadali og Kerlingar-
fjöll.
Eftir að hafa skoðað það, sem hægt er
að sjá í þoku á Hveravöllum, fórum við að
hugsa til ferðar suður á bóginn. Um hádegi
á sunnudaginn lögðum við af stað. Okkur
miðaði vel áfram. Leiðin liggur fyrst austur
með Kjalhrauni frá Hveravöllum, áður en
beygt er tll suðurs. Þegar við beygðum
suður og ókum suður með Rjúpnafelli og
Þórisvatni, var komið hið bezta veður. Þok-
unni hafði létt og sólin skein í heiði. Það
var bjart yfir jöklunum og Kjalvegi. Fram-
undan var óbyggðin ein, sandslétta, er
hallaði lítið eitt til suðurs, en alls staðar
blöstu við fjöll og fell framundan, svo
langt sem augað eygði. Við höfðum nokkru
áður farið skammt frá aðalkvísl Blöndu,
sem rennur úr Hofsjökli, og er sunnar dró
sáum víð upptök hennar, þar sem vatnið
spýttist eins og úr slagæðum undan koll-
óttum Hofsjökli.
Við ókum suður hryggi og hálsa, nýjar
og nýjar hraunhæðir með veðurbörðu
grjóti. Er þarna tilbréytingarlítið á löngu
svæði. Kjalhraun á hægri hönd, en Hofs-
jökull á vinstri. Á stöku stað er farið yfir
smálækjarsprænur. Sums staðar meðfram
þeim og við upptök þeirra eru ofurlitlar
deigjur.
Eftir langan akstur erum við komin suður
á móts við Kjalfell, sem er í miðju Kjal-
hraupi. í sambandi við það, eða öllu heldur
í sambandi við Beinabrekkuna, sem er
nokkru norðar í hrauninu, rifjast upp
raunasagan um Reynistaðabræður, sem
þarna urðu úti, í fjárkaupaferð suður í
land. Kjalvegur var ein fjölfarnasta leið
milli Suður- og Norðurlands allt frá því í
fornöld og fram um 1700. En þá lögðust
ferðir um Kjöl að mestu leyti niður, nema
hvað gangnamenn hittust þar á hverju
haáisti.
Gránunes heitir allstórt gróðurlendi
austan og sunnan við Kjalfell, og liggur
bílvegurinn við það á litlum kafla. Þarna
eru fjárréttir, sem gangnamenn reka i á
haustin, og þar var líka fjöldi sauðfjár á
beit. Dilkarnir voru vænir, enda var hag-
lendið auðsýnilega gott. Þegar kemur lengra
suður, er ekið nokkuð lengi meðfram
vatnsfalli, sem Jökulfall nefnist og verður
að fara yfir það, ef farið er upp í Kerling-
arfjöll, en bílfært er aðösæluhúsi Ferðafé-
lagsins þar. Er það tiltölulega stutt leið.
Kerlingarfjöll eru allmikið sóttur ferða-
mannastaður, og eru það einkum fjall-
göngugarpar, sem leggja leið sína þangað.
Kerlingarfjöllin eru tignarleg og fögur fjöll,
hið hæsta þeirra er 1432 m.
Þegar komið er austur fyrir Innri-Skúta,
sem er 710 metra hátt fjall, sem ekið er
utan í með Jökulfallið á vinstri hönd, er
tiltölulega skammt að Hvítárvatni og hinu
mikla gróQurlendi, sem er austan við vatnið.
í Hvítárnesi er fagurt um að litast. Þegar
við komum þangað var orðið nokkuð áliðið
dags og skein sólin yfir skriðjökulinn og
vatnið. Annars eru skriðjöklarnir tveir,
Fremri- og Nyrðriskriðjökull. Á milli þeirra
heitir Skriðufell, en fyrir nyrðri enda
vatnsins er Karlsdráttur, sem margir kann-
ast við og upp af honum hraunið Leggja-
brjótur, sem illt er yfirferðar, eins og nafn-
ið bendir til. Fjallasýn úr Hvítárnesi er sér-
staklega fögur. í vestri er Langjökull með
skriðjöklunum, sem ganga niður i vatnið,
í norðri er Hrútafell, 1410 metra hátt, og
Kjalfell nokkru austar, 1000 metra hátt. í
austri sjást svo Kerlingarfjöll með öllum
sínum tindum og strýtum, en norður af
þeim sést á Hofsjökul. Suður af Kerlingar-
fjöllum bera ýms smærri fjöll og fell við
himinn, en í suðri gnæfir Bláfell hæst,
1204 metrar að hæð.
^Sæluhús Ferðafélagsins í Hvítárnesi var,
ef ég man rétt, fyrsta sæluhúsið, sem fé-
lagið byggði, og mun það hafa verið um
1930. Það er að ýmsu leyti sýipað að inn-
réttingu og sæluhúsið á Hveravöllum. Þar
var allt snyrtilega umgengið. Okkur datt
í hug, að rólegra hefði verið að gista í
þessu sæluhúsi um nóttina, því að hér hafði
auðsýnilega enginn gestur verið. En þegar
við skoðuðum hug okkar betur, sáum við
að vökunóttin var líka reynsla, sem nokk-
urs virði var, og ekki eftirsjón að einni nótt
til að horfa upp á slík ævintýri. Við höfðum
séð, hvernig sumir ferðast um fjöll og firn-
indi með Bakkus til fylgdar, og finna aldrei
það, sem þeir eru að leita að — náttúru-
fegurð landsins. Frh. á bls. 25.
Hveravellir. — Umhverfi sceluhússins. Til vinstri á myndinni sést hverasvœðið. — (Ljósm.
Guöni Þóröarson).