Tíminn - 10.06.1960, Blaðsíða 7

TÍMINN, föstmiagnm K). júni 196C.
Stjórnarflokkarnir hafa ekki aðems vanefnt kosn-
ingaloforðin, heldur breytt þveröfugt við þau
Herra forseti.
Góðir áheyrendur.
Ég byrja mál mitt á því, að
mirma á nolckur fyrinheit, er stjórn
arliðar gáfu þjóðinni í kosningun-
um á s.l. hausti, svo sem stöðvun
verðbólgu, án þess að mýjar álögur
yrðu lagðar á almenning. Sköttum
skyldi aflétt, sparnaður viðhafður
í rikisrekstri, uppbyggingunni
heWið áfram, styrkjastefnan af-
itumin og lífskjörin baett. Mun nú
athugað, 'hveruig til hefur tekizt
með framkvæmd á þessum fyrir-
heitum, þó fyrst og fremst að því
leyti, er þessi atriði varða af-
greiðslu fjárlaga. Ber þá fynst að
athuga, hvort á aimenning hafa
verið lagðar nýjar álögur.
Álögurnar hafa hækka'Ö
yfir 50% síían 1958
Ég hef gert samanhurð á fjár-
lögum tveggja síðustu ára og fjár-
lögum ársins 1960. Inn í það dæmi
hef ég tekið niðurgreiðslur á vöru-
verði, er útflutningssjóður annað-
ist á árunum 1958 og 1959. Þann-
ig, að niðurstöðutölur fjárlaga þau
ár hækika, sem þvx nemur, svo að
um hliðstæðan samanburð er að
ræða öll árin.
Rekstrartekjur ríkissjóðs hafa
hækkað frá 1958 og þar með álög-
ur á almenning, um 554 millj.
br. eða milli 50—60% og um 358
millj. kr. frá 1959 eða yfir 30%.
Eiuhver kann að hugsa sem
svo: hér vantar að geta þess verk-
efnis, sem útflutnings sjó ður ann-
aðist en ríkissjóður gengir nú. Svo
er þó ekki. Sá þáttur útflutnings-
sjóðs, sem ríkissjóður tekur nú að
sér, er niðurgreiðslur á vöruverði
innanlands að fullu, og annað ekki.
í>að kostar ríkissjóð 113 millj. kr.
umfram það, sem hann greiddi s.l.
ár. Eins og áður er tekið fram,
eru fjárveitingar til niðurgreiðslna
teknar með öll árin, svo að ekki er
á neinn hallað.
Innflutníngsáæthinin
En ekki eru öll kurl koniin til
grafar um álögur á þjóðina af
hendi ríkisstjórnarinnar. Ef inn-
flutningur 1958 er lagður til
grundvallar tekjuáætlun ríkis-
sjóðs nú, ætti tekjuáætlun fjár-
laga 1960 að hækka um a.m.k.
250 millj. kr. Tekjuáætlun er
miðuð við um 14% minni inn-
flutning en hann var 1958 og
hefur þó þjóðinni fjölgað um
ca 5—6% síðan.
Þessi áætlun á innflutningi er
þeim mun fráleitari, er það er
haft í huga, að ríkisstjórnin hefur
tekið erlent eyðslulán að fjárhæð
760 millj. íslenzkr króna. Þessi
innflutningsáætlun kemur og illa
heim við þann boðskap hæstvirtr-
ar ríkisstjórnar, að nú sé frelsið í
viðskiptum að halda innreið sína
og tími hafta og ófrelsis liðinn.
Innflutnngs- og tekjuáætlun hæst-
virtrar ríkisstjórnar er á vissan'
hátt viðurkenning á því, að stefna’
hennar leiði til fátæktar og kyrr-i
stöðu, en henni er einnig ætlað
það hlutverk að leyna þjóðina, hve|
tnikið af nýjum álögum eru á hana
Ægðar, og skapa tekjuafgang, er
ríkisstjórnm geti ráðstafað eftir
eigin geðþótta.
Ræða Halldórs Sigurðssonar í eldhúsumræðunum
reiknað. Ber þá fyrst að líta á, að
hinir nýju tekjustofnar, eins og
t.d. söluskatturinn, -gefa ekki tekjur
nema hluta af árinu, svo að miðað
við heilt ár eru auknar álögur til
ríkissjóðs yfir 450 millj. kr. nettó,
þegar lækkun á tekjuskatti og sölu
skattur á innlenda framleiðslu og
þjónustu er niður var felldur, hef-
ur verið dreginn frá. Þar við bæt-
ast álögur þær, er á almenning
eru lagðar með breytingu á sifcráðu
gengi krónunnar og vaxtaihækkun-
inni o.fl., er nema munu a.m.k. 650
millj. króna, eftir að frá er dregið
það, sem gengur inn og út í dæm-
inu vegna atvinnuveganna og fjöl-
skylduþóta. Hér er þvi um að ræða
nýjar álögur, er nema a.m.k. 1100
mOlj. króna.
Það, sem hér hefur gerzt á yfir-
standaudi Alþingi er það, að á al-
menning hafa verið lagðar svo stór
kostlegar og skefjalausar álögur,
að undrun sætir.
Hitt er þó ennþá alvarlegra, að
það skuli gert þvert ofan í gefnar
yfirlýsingar um hið gagnstæða
og f þeim tilgangi að koma fram
nýrri stefnu í efnahagsmálum
þjóðarinnar, stefnu, sem mun
í sameinuðu þingi,
HALLDÓR SIGURDSSON
vegar berast fregnir af útfærslu
ríkisbáknsins og nefndarskipun til
margs konar verka, eins og t.d.
endurskoðun útsvara og skatta-
_________________laga, sem við höfum séð árangur
veita máttarstólpunum í liðii aL nefnd tii að líta eftir starfsemi
' bænda í Ræktunarsamböndum
o.fl. Spar- ’-emur e.t.v. síðar,
en sjáar hann ekki ennþá.
stjómarliða meira olnbogarúm,!
en skapar fátækt hjá almenningi
og kyrrstöðu hjá þjóðinni, þ.e.a.s.
leysir ekki vandamálin, heldur
eykur þau.
1100 milljóinir
Þó að ég hafi sýnt fram á, hve
gífurlegar álögur hafa verið lagð-
ar á alraenning, þegar litið er til j
íjárlaganna, er dæmið þó ekki alltl
Skattalækkunin
Lækkun skatta var annað boð-
orðið í boðskap stjórnarliða. Skal
lítið eitt að því vikið.
Ég hef ekki reiknað með þeim
hluta söluskattsins, er rennur tO
sveitarfélaganna í dæminu hér að
framan. Þeim álögum er sleppt
þar. En ríkisstjórnin hefur notað
þá ráðstöfun á skattinum ásamt
tekjuskattslækkuninni sér mjög til
hróss. Verður ekki hjá því komizt
að benda á hvaða stefnu ríkis-
istjómin hefur fylgt í framkvæmd
þessa máls, hún er þessi: Því
meira burðanþol, því meiri byrð-
um aflétt. Því minna burðarþol,
því minna aflétt.
Þetta er réttlætið, sem ríkis-
stjórnin býður þjóðinni uppá. Um
þetta réttlæti hæstvirtrar ríkis-
stjórnar má með sanni segja, að
vont er hennar ranglæti, en verra
er hennar réttlæti.
Sparna'Öurinn
Sparnaður var eitt af boðorðum
stjórnarliða. Mun ég nú víkja að
því.
Ekki hefur skort yfirlýsingar
undanfarin ár hjá stjórnarliðum,
um að mikið mætti spara í ríkis-
rekstri, ef efcki skorti einbeitta for
ustu, víðsýni og kjark. Fyrrver-
ahdi fjármálaráðherra, Guðmund-
ur í. Guðmundsson, lýsti því yfir
við afgreiðslu fjárlaga 1959, að
unnið væri að sparnaðaráætlun
hjá ríkisstjórninni. Og hæstv. fjár-
málaráðherra taldi upp einar 12
sparnaðartillögur í fjárlagaræðu
sinni íhaust, er hann mundi beita
sér fyrir. En hvað segja staðreynd-
irnar í þessu máli? Ekki ein ein-
asta sparnaðartillaga kom fram
við afgreiðslu fjárlaga að þessu
sinni frá ríkisstjórninni. Var þó
fullkomin ástæða til að ætla, að
nú yrðu bornar fram rökstuddar
sparnaðartillögur.
Hér hefur farið sem fyrr, að líl-
ið hefur orðið úr efndum. Hins
DregitS úr framlögum
til framkvæmda
Uppbyggingu í landinu átti að
halda áfram samkvæmt stefnu
stjómarliða. Skal nú athugað,
hvernig að því hefur verið staðið,
þegar svo mikið er af þjóðinni tek-
ið í álögum, sem nú er. Má ætla,
að miklu fé sé varði til uppbygg-
ingar, enda skiptir það mestu máli
fyrir þjóðina, hvort hún nýtur
verulegs hluta þess fjár, er af
henni er tekið í álögum, til að
bæta land sitt.
Ég hef gert samanburð á, hve
mikið af rekstrarútgjöldum ríkis-
sjóðs hefur verið varið til uppbygg
ingar á þjóðvegum, brúm, til
hafna, skóla, raforkuframkvæmda
og atvinnuveganna. Það tímabil,
sem ég hef tekið, eru árið 1950—
1960 að báðum meðtöldum.
Ef árin 1950—1958 eru tekin
sérstaklega þá eru 28,5% af
heildarútgjöldum rekstrarfjár-
Iaga varið til uppbyggingar. Mest
er það þó árið 1957, 31,8%, en
árið 1959 Iækkar þetta niður í
21,2% og á fjárlögum 1960 nema
þessi framlög aðeins 19,7%. Hér
er um eins greinilegan stefnu-
mun að ræða eins og orðið getur.
Eftir að Framsóknarflokkurinn
hættir að hafa áhrif í ríkisstjórn,
lækkar framlag til upbyggingar í
Iandinu úr 31,8% eins og var
1957 í 19,7% eins og það er nú
orðið. Þetta sýnir líka glögglega
það, sem áður átti að vísu að
vera fullkunnugt almenningi, að
Framsóknarflokknum er að þakka
hin mikla þátttaka ríkisins í
þeirri uppbyggingu, sem hér
hefur átt sér stað um meira en
þrjátíu ára skeið.
Híkisstjórnin og
/egamálin
Eitt gleggsta dæmið um viðhorf
hæstvirtrar ríkisstjórnar til upp-
byggingarstefnunnar kemur fram
í viðhorfum hennar til samgöngu-
bóta á landi. Ekki þarf mörgum
orðum að því að eyða, að sam-
göngumálin eru þau mál, sem heit-
ast brenna í hverju byggðarlagi,
enda lyftistöng í viðskipa- og at-
hafnalífi landsmanna, og ásta-ndið
þannig, að ekki eru einun-gis bæir
heldur heil byggðalög samgöngu-
laus á landi verulegan hluta af
árinu.
Ekki er aðeins knýja-ndi nauð-
syn að bæta úr þessu, heidur og;
að hefja framkvæmd í vegagerð
úr varanlegu efni, þar sem um-
f-erðin er mest, eins og t.d. hér á j
Reykjanesi. Við afgreiðslu fjár-j
laga í vetur sköpuðust möguleikar -
til að gera stórt átak í samgöngu-1
málum, er óg nú skal skýra. Tilj
útflutnin-gssjóðs runnu 50 aurar af
þeim benzínskatti, er áður var á
lagður. Með breytingu á gengi
krónunnar féll þetta gjald að sjálf-
sögðu niður ,enda greiða benzín-
notendur si-tt gjaid til framleiðsl-
unnar með hærra gjaldeyrisverði.
Auk þessa hækkaði ríkisstjórnin
benzínskattinn um 34 aura á -hvern
benzínlíter. Hún hafði því til ráð-
stöfunar 84 aura nýtt g-jald af
hverjum benzínlíter eða 42 mill-
jónir króna. Hér voru skapaðir
möguleikar til að gera stórátök í
sam-göngumálum, enda eðlilegt að
þeir, er nota vegina, byggi þá upp,
svo sem gert er með öðrum þjóð-
um.
Hver var stefna hæstvirtrar rík-
isstjórnar í þessu máli. Hún var
sú, að 3 millj. króna af þessari
fjárhæð ganga til ný-bygginga í
sa-mgöngumálum, en hvorki meira
né minna en 39 millj. króna af
nýjum skatti, er vegfarendur
greiða umfram aðra, tekur hæstv.
rikisstjórn til ríkissjóðs.
Þrátt fyrir auknar tekjur ríkis-
sjóðs af vegfarendum, tókst ekki
að halda í horfinu með framlag á
fjárlögum til samgöngubóta á
landi, hvað þá að gera nokkurt
átak, er efni stóðu þó til.
lækkunartillögur
Framsóknarmanna
Við Framsóknarflokksmenn höf
um gert margar tilraunir til að fá
stjórnarliða til að falla frá þess-
ari fráleitu stefnu sinni og þeirri
baráttu verður haldið áfram. All-
ar tillögur okkar hafa verið felld-
ar. Þó tókst fyrir þessa baráttu að
þoka framlögum til vega lí-tið eitt
til hækkunar frá því, sem ríkis-
stjórnin ætlaði sér. Sömu sögu er
að segja um tiilögur okkar um auk
in framlög til atvinnuveganna svo
sem sjóði Búnaðarban-kans, Fisk-
veiðastjóðs, Iðnlánasjóðs, til raf-
orkuframkvæmda, framlag til
rannsókna í þágu atvin-nuvega, um
aukið atvinnuauknjngafé o.-fl.
Allar tillögur okkar til hækkana
á fjárlögum gengu í þá átt að
halda áfram með uppbygging-u í
landinu og halda því hlutfalli, er
uppbyg-gingarstefnan hefur haft í
fjárlögum meðan Framsóknar-
flokkurinn hafði forustu um af-
greiðslu þeirra. Lögðum við til, að
hækkunartillögum okkar til út-
gjalda á fjárlögum, er ég hef get-
ið, yrði mætt með því, að hækka
tekjuáætun fjárlaga til meira sam-
ræmis við það, sem hún kemur til
með að verða.
Styrkjasteinunni
haldi'Ö áfram
Eitt af fyrirheitum stjórnarliða
var, að styrkjastefnan skyldi lögð
til hliðar. Skal nú vikið að því.
Hvernig hefur tekizt með fram-
kvæmdina? Aldrei hefur á fjár-
lögum íslenzka ríkisins verið var-
ið meiru en nú til niðurgreiðsína á
vöruverði eða 303 millj. króna, og
-hefur sú fjárhæð meira en tvö-
faldazt á tveim árum. Þá ver ríkis-
stjórn um 100 millj. króna til að
-greiða fjölskyldubætur með 1. og
2. barni. Er það viðurkenning á
því, að vegn-a stjórnarstefnunnar
sé þannig að þjóðinni búið, að
fólki á bezta aldri sé ofraun að sjá
fyrir einu eða tveim börnum án
styrkja. Ber að sjálf-sögðu að virða
þessa viðurkenningu. Því öllum er
ljóst, hve fráleitt það væri, ef lífs-
kjörin væru eðlileg. Hins vegar
hefur þannig til tekizt með fram-
kvæmdina, að þessar bætur eru
aðeins 269 kr. með fjórða barni
og þar yfir, sem áður var, svo að
rét-tlætið er samt við si-g -hjá hæst-
virtri ríkisstjórn sem fyrr.
Ég hef hér að framan drepið á
örfá a-triði í fra-m-kvæmd á fyrir-
heitum stjórnarliða frá kosningum.
(Framhald á 13. síðu).
Á víðavangi
Tregða, sem var landskunn
Alþýðublaðið reynir að mót-
mæla þeirri frásögn Hermanns
Jónassonar, að Alþýðuflokkur-
inn hafi verið tregur til að gefa
út reglugeirðina um útfærslu
fiskveiðilandhelginnar í 12
mflur.
Fyrir Alþýðublaðið er tilgangs
laust að mæla gegn þessu, því
að landsmenn vita, að vjnstri
stjórnin var nærri sprungin
vorið 1958 vegna þcssarar
tregðu Alþýðuflokksins. Þetta
var kunnugt þá strax og m. a.
mjög rækilega sagt frá þessu í
ræðu, sem Pétur Benediktsson
bankastjóri hélt þá uni sumarið
og sagt var frá í Mbl.
Hermann Jónasson hefði hins
vegar látið ógert að rifja þetta
upp að þessu sinni, ef það hefði
ekki verið gert að gefnu til-
efni vegna þrálátra árása stjórn-
arblaðanna á hann fyrir að vera
íslandi óheili í landhelgismál-
inu.
Á þessu stigi er vissulega ekk
ert unnið með deilum um for-
tíðina. En stjórnarblöðin hófu
þær og vilji þau halda þeim á-
fram, þá er vandalaust að gera
þeim skil, sem stjórnarsinmar
hafa ekk; ástæðu til að óska
eftir.
Ekki-frílistinn
Alþýðublaðið segir í gær, að
Tíminn hljóti að vera á móti
viðskiptum við Austur-Evrópu
vegna þess, að hann amist við
ekki-frílistanum.
Allt er þetta byggt á útúr-
snúningi hjá Alþýðublaðinu, eins
og endranær.
Tíminn hefur ekki amast neitt
við ekki-frflistanum, heldur að-
eins vakið athygli á þeim starfs-
háltum ríkisstjórnarinnar að
vcra búinn að Iofa miklum og
löngum frflista svo mánuðuni
skiptir, en loksins þegar listinn
birtist, er hann ekki-frílisti, þar
sem taldar eru upp fjölmargar
vörur, er skulu liáðar innflutn-
ings- og gjaldeýrisleyfum.
Slík vinnubrögð eru eitt af
mörgum dæmum þess, að það er
ekkert að marka það, sem núv.
ríkisstjórn lofar og segii.