Tíminn - 10.06.1960, Blaðsíða 9

og iraeð-
Lesðbeiningar
fyrir bændur
SSÖustu éívo áraíugina hefur uil-
atíTamieiðsiu verið lítftl sómi ,sýnd
ur bér á landi, og lengst af því
t&iabiii litafa bændur fengið óeðli-
liega lagt verð fyrir uliina. Sama
niÉ gödir,. að noktkru leyti, um
gœrur. Verð þessara vörutegunda
t-íl banula hafur vewð heimstnark-
aSsverð, þói't verð á kjöti til
baanda hafi yfirléitt á iþessu tíma-
bsli verið rnikiu bærra en fengizt
hefur fyrir kjöt á heimsmarkaði.
Síðaai útflutningsu:p,pbætur k-omu
M sögunnar, hefur sá hluti þeirra,
sem átti að korna á ull og gærur,
verið notaður til iþess að auka út-
fáwbningsuppbætur á dilkakjöt, svo
að unirt væri að greiða bændum
ehns hátt verð fyrir útflutta kjöt-
rð eins og -það, sem selt var innan-
iands. Sízt fengu sa uðf járb æ n dur
minna heildarverð fyrir sauðfjár-
afurðir sínar, þótt verðlagi væri
togað á þennan hátt. Hitt var lak-
ara, að bændux vöndu&t á að van-
meta giidi ullarinnar í afurðum
fjjárbúanoa með þeim afieiðkxgum,
rfð margir þeirra hafa hirt illa um
uMwra og jafnvel ekki rúið féð á
vorin. Þeir töidu slíkt ekki svara
ikostnaði. Að vísu hefur þetta við-
horf alltef verið fjarstæða, en ekki
«r hægt að áfellast bændur fyrir,
að eyða ekfci dýrmætum heyskap-
artíma í að elte eina og eina ullar-
kind, þegar reyfið var aðeins 10—
15 króna virði. Hitt var efcki betra,
að þegar farið var að vélþvo ull-
ina, var hætt að greiða fyrir hana
til hvers framleiðanda eftir gæð-
um, heldur aðeins eftir því, hvort
reyfin voru heil eða sundurtætt,
hvft eða mislit. Þetta hefur leitt
il þess, að bændur hafa að undan-
förnu lítt eða ekki hugsað um að
kynbæta féð með tiiliti til aukinn-
ar og bættrar ullar. Gilti þar einu,
hvað ég og aðrir ráðunautar sögðu.
Væri bónda bent á, að hrútur hans
ihefði óþolandi ull, þá var oft
svarið: „Það skiptir mig engu
máli, ég fæ sama verð fyrir hvert
feg af vondri uil og góðri.“
Breytt viðhorf
Nú er viðhorfið að breytast.
Framleiðsluráð landbúnaðarins
hækkaði verð á ull til bænda nokk
uð á framleiðslu ársins 1958, með
því að lofa ullinni að njóta tveggja
þriðju hluta þeirra útflutningsupp-
bota, sem útflutningssjóður greiddi
á ullina það ár, og bæði gærur og
ull af framleiðslu ársins 1959 fá að
njóta fullra útflutningsuppbóta,
svo að bændur munu fá allt að
100—140% hærra verð fyrir þessar
vörutegundir, en þeir fengu 1957.
Verð á kjöti hefur aftur á móti
lækkað nokkuð, en þó gefur þessi
verðlagsbreyting sauðfjárbændum; vefja þau iþannig upp. Forðizt að
ekki óhagstæðara heildarverð fyr- j láta mor, heyrusl og því um lífct
ir sauðf járafurðir en áður miðað; lenda í ullinni, rýið því á hrein-
við verðlagsgrundvöll. Nú eftir \ legum stað, heizt á tréflefca, ef þið
gengislæfckunina og eftir að ákveð- leggið féð niður. Haldið allri mis-
ið hefur verið með lögum, að rík- litri ull vandlega aðskilinni frá
ið greiði útflutningsuppbætur á hvítu ullinni. Hvert dökkt hár í
landbúnaðarframleiðslu, ef með hvítri ull lækkar verðgildi hennar.
þarf, til þess að fáist fyxir hana
sama verð og imnnlánds, þá verður
verðlag á ull og gærum af fram-
leiðslu þessa árs hærra í krónu-
Látið ekki ullina liggja í bingjum
og rigna úti. Ef kindur eru rúnar
þegar ullin er blaut, má ekki láta
ullina í poka fyrr en hún 'hefur
tölu en nokkru sinni áður, að ■ verig þurrkuð. Haldið kviðarisnepl-
Þessa staðreynd þurfa bændur að
hafa í huga með tilliti til meðferð-
ar ullarinnar í vor og á komandi
árum. Nú hefur einnig verið skip-
aður ullarmatsformaður, en sú Bændur, forSizt að merkia
staða hefur verið óskipuð um
um og óhreinum ullarkleprum sér.
Klippið málningarklessur eða
tjöruklepra úr ull.
nokkurra ára skeið. Hinn nýi ull-
armatsformaður er Stefán Aðal-
steinsson, isérfræðingur við Bún-
aðardeild Atvinnudeildar Háskól-
ans. Hann er meðal annars lang
frægasti ullarsérfræðingur lands-
ins. Um leið og ég býð Stefán
Aðalsteinsson velkominn í þessa
vandamiklu stöðu, óska ég þess, að
honum tökist í góðri samvinnu við
alla hlutaðeigandi aðila, að koma
á réttlátu gæðamati á alla ull, sem
framleidd er hér á landi, og sá hátt j hljóti framvegis að valda verðfell-
ur verði up tekinn að greiða hverj j ingu á gærunum, verði ekki úr
um framleiðanda fyrir ullina eftir bætt. Þetta þurfa bændur að taka
fé með tjöru eða málningu
í ull
Búnaðarfélagi íslands hefur bor-
izt bréf frá Sambandi íslenzkra
samvinufélaga, þar sem skýrt er
frá því, að þýzk sútunarverk-
smiðja, sem er og hefur verið einn
aðalkaupandi að íslenzkum gær-
um, kvarti yfir því, að í gærum
frá síðasta hausti hafi orðið vart
við tjöru- og málningarskellur í
ullinni, sem þegar hafi valdið og
til greina og forðast að merkja féð
með tjöru eða málningu í ullina,
hvort heldur er að vori eða
eðlisgæðum hennar og meðferð.
NauSsyn á samtökum
í sambandi við rúningu fjárins'haustl' V^njuleg málning og tjara
í vor vil ég benda bændum á eftir-j e íkl ur u lnni og verðuí
farandi atriði: Hafið samtök ykkar : l5V1 aðskhPpa Þessar htarskellur
í milli við smalanir tl rúnings, svo ur' hað. eltt„er mlkl1 v’lnna' sem
að þð náið sem allra flestu af verðfe hr ulhna- °g Þegf um
fénu. Rýið ekki of snemma. Takið gæruuh eða sklnnau11 er að rfða>
ekki ull af berum kindum, þótt sem ekkl hanglr saman ’ reyfum>
ullin sé verðmæt, þá er kindar- Þa llrelfast l.tuðu harin um alla
lífið verðmætara, og .séu ær rún- ulhna- svo að ogerlegt er að
ar hálfberar, þá geldast þær, ef hremsa Þau. 11 n f* um gærul' að
hret eða kulda gerir skömmu eftir iæða>, sem a að oðsuta’ ey’ðltefig'
rúningu, eins og oft vill verða. tjoru-eða malnmgarskella gær-
Gætið þess við rúningu að fara °na t.l sbkra hluta þvi þess. efm
vel með ullina, halda reyfunum Þvost ekkl ur> fn áferð gærunnar
! heilum og vefja hverju reyfi sam- er eyðllogð með Þvi að khppa htar
an. Séu reyfi klofin sundur eftir
hrygg kindarinnar, sem er verra
en halda þeim heilum, þá skal
skelluna burtu.
leggja reyfishelmingana saman og
Verðfelling erlendis
Nú er oft hægðarauki að litar-
merkja eða tjarga fé og er þetta
vandamál algengt meðal fjárhænda
annarra þjóða. Er mér kunnugt
um, að oft hefur ull frá hinum
miklu sauðfjárræktarlöndum á
Suðurhveli jarðar verið verðfelld
fyrir þessar sakir og einnig gærur.
í Ástralíu hefur eftir miklar rann-
sóknir tekizt að framleiða litar-
efni, sem þvæst ekki úr ull í rign-
ingu, en þvæst alveg úr með venju
legu ullarþvottaefni. Þar í landi
er leyft að merkja fé í ull með
iþessum litarefnum en ekki öðrum.
Þyrftum við að fá slík litarefni til
merkinga. En á meðan við höfúrn
þau ekki, verða bændur að bíta í
það súra epli, að litarmerkja féð
alls ekki í ull, hvorki lömb né full-
orðið. Fé í sláturfjárrekstrum má
litarmerkja á haus eða horn, en
aUs ekki í ullina. Nolckrir bændur
Iitarmerkja vorlömb í ullina, t.d.
tvílembinga, til þess að þekkja þá
frá einlembingum, þegar verið er
að láta ær helga sér lömbin. Sé
notuð góð málning eða bílalökk
til slíkra merkinga, þá sést litur-
inn í gærunni að haustinu. Þess
vegna má ekki merkja vorlömbin
á þennan hátt, heldur aðeins á
haus eða fætur.
Tjaran varasöm
Einstaka bóndi tjargar unglömb,
til þess að varna því, að tófan bíti
þau, þar sem bitvargur liggur í
landi. Slíkt er afsafcanlegt, en
tjörgunin kemur væntanlega að
jafnmiklum notum, þótt tjargað sé
á hausinn, t.d. milli kjálkanna
framan viðullina. Annars ættu
bændur ekki að nota tjöru til
venjulegra fjármerkinga. Þótt
sláturfé sé tjargað í enni eða á
vanga, þá brennur skinnið undan
tjörunni þegar hausinn er sviðinn.
Nú er allalgengt, að bændur
máli skellu ofaná malirnar á tví-
lembum, t.d. þegar rúið er á vorin,
til þess að þekkja þær langt til
þegar ær eru látnar helga sér
lömbin eftir rúningu og þegar þær
eru rekna til afrétta. Slíkt er af-
leitt að þurfa að gera, og sé það
(Framhald á 13. síðu).