Tíminn - 24.07.1962, Blaðsíða 15

2. síðan
nákvæmlega þau sjónarhorn, semj
leikstjórinn vill að áhorfendur
sjái leikendurna úr? Nota um-
hverfið sem mótleikara? Nei,1
Griffith var hér inni á nýjum
brautum.
Nú á dögum fást svo margir á-
hugamenn við kvikmyndatöku,
að það ætti að vera ónauðsynlegt
að benda á þýðingu þess, að
klippa myndir og setja saman
af mörgum löngum atriðum. En
árið 1915 var sú aðferð enn þá
algeng að segja eins mikið og
hægt var í löngum atriðum til að
jhalda sviðsblænum. Þar sitja
menn jú og móttaka atburðarás-
ina í löngum þáttum. Griffith
skar niður, brytjaði þráðinn nið-
ur í smábúta og setti þá sáman
í vissa hrynjandi, sem mótaðist
af efninu.
Þá kom „Fæðing þjóðar“ fram.
Á þessum tímum voru langar
kvikmyndir (yfir klukkustund)
sjaldgæfar, og þriggja tíma mynd
hryllingur. En enn einu sinni
voru það áhorfendurnir sem úr-
skurðuðu, hver væri snillingur og
hver ekki. Mynd Griffiths hafði
gífurlegan framgang. Hún kost-
aði 100.000 dollara, sem þá þótti
geysiupphæð, en nú myndi varla
duga fyrir kynningaratriðunum
framan við bandaríska stórmynd.
Fyrir 1930 hafði hún hins vegar
þegar gefið af sér 20 milljónir
dollara.
Vissulega segir fjárhagslegur
framgangur eða hrun ekkert um
gæði kvikmyndar. Auk þess eru í
myndinni nokkur hreinlega frá-
hrindandi atriði. Sagan gerist á
dögum borgarastyrjaldarinnar í
Bandaríkjunum. Faðir Griffiths
var höfuðsmaður í liði Suðurríkj-
anna, og sonurinn eifði skoðun
hans á svertingjunum óbreytta.
í myndinni eiu atriði, sem enn
þá vcrka ógeðfelld. Ku-Klux-Klan
er hafið til skýjanna, þannig að
félagsskapurinn er látinn bjarga
kvenhetjunni, Elise Stoneman
(Lilliaþ Gish) úr höndum svert-
ingjaskríls. Þetta atriði og önn-
ur, sem vöktu andúð, komu af
stað æsingum um gjörvöll Bnda-
ríkin.
En samt er „Fæðing þjóðar"
átakanleg hetjusaga einmitt um
fæðingu þjóðar, baráttuna, innri
átökin, sigur annars aðilans og
ósigur hins. Griffith lagðfi á-
herzlu á að lýsa uppbyggingu
Suðurríkjanna eftir ófriðinn, og
það er dæmigert að í myndar-
lok giftist unga Suðurríkjastúlk-
an ungum manni úr Norðurríkj-
unum.
Hámark myndarinnar er morð-
ið á Lincoln. Það er mikilfeng-
legt í öllu tilliti, bæði stjórn-
málalega, mannlega og mynd-
rænt í einfaldri harmsögu mynd-j
arinnar. Skuggarnir á veggnum.l
sem kvikmyndin er samansett af, j
eru hér stórfenglegt skáldverk. j
Því er hægt að halda fram, að
„Fæðing þjóðar" sé eina mynd-j
in, sem mönnum beri að sjá,
kunni þeir að meta kvikmyndir,
sem listgrein og þá um leið þærj
eilífu mannlýsingar, sem í þeim.
birtast. Þessi mynd er frum- j
myndin. i
Það væri hægt að nefna fjöl-
mörg nöfn manna, sem gerðust
kvikmyndaleikstjórar eftir að
hafa séð „Fæðing þjóðar“.-Á vor-
um dögum sjá rfienn hana með
svipuðu hugarfari og leikrit eft-
ir Shakespeare.
* (Þýtt úr Ekstrabladet eftir
grein Bent Grastens).
yiÐAVANGUR
Framhald af 2 síðu.
urra. En óliætt mun að full-
yrða, að bændastéttinni eða
einstökum bændum er engin
hætta búin af ofrausn þjóðfé-
lagsins, þótt það bætti að ein-
hverju leyti hið stórkostlega
tjón á ræktuðum löndum, sem
hvarvetna blasir við á hinum
norðlenzku kalsvæðum.
Þingeyingar lýsa sig
Framhald af 7 síðu
kunna að fara við forráðamenn
Efnahagsbandalagsins um þessi
mál og skorar eindregið á þau að
engar ákvarðanir verði teknar um
neins konar aðild íslands að því
án þjóðaratkvæða. Skorar fund-
urinn á sem flest félagssamtök og
landsmenn alla að hefja sem virk-
asta baráttu gegn þátttöku þjóðar-
innar í þessum samtökum."
Samþykkt með atkvæðum allra
fundarmanna. N
Ingi Tryggvason,
fundarritari
Teitur Björnsson,
fundarstjóri
Hann fylgdi meg kappi fram því'
máli, sem hann tók að sér, og vildi
ógjarnan láta hlut sinn. Hann var
stórhuga hugsjónamaður, en einn!
ig dugmikill athafnamaður. Jó-
hannes hefði efalítið orðið mað-
ur stórra átaka og afreka, ef hon-.
um hefði enzt heilsa og lif.
Við fráfall hans hefur því orðið
mikill mannskaði, en aðstandend-
um hans og vinum getur verið það
nokkur raunabót, að í hugum
þeirxa, sem kynntust honum,
mun lengi geymast mynd þessa
vaska og stórhuga efnismanns.
Þ. Þ.
Jóh. Jörundsson
Framhald af 9. síðu
org megna einskis til að bæta
þeim það, sem þau' hafa misst,
en það skulu þau vita, að samúð
allra kunnugra eiga þau á þessum
sorgardegi.
Einar Ágústsson.
Jörund;ssyni urðu ekki löng. Þau
Náin kynni mín af Jóhannesi
hófust fyrst að ,ráði vorið 1959,
en Jóhannes var þá framkvæmda-
stjóri fulltrúaráðs Framsóknarfé-
laganna í Reykjavík. Það hvíldi
því á herðum Jóhannesar að
stjórna kosningaskrifstofu Fram-
sóknarflokksins í Reykjavík bæði
við vorkosningarnar og haustkosn
ingarnar 1959. Það starf leysti Jó-
hannes af hendi ,rneð góðum ár-
angri og eru þessi orð ekki sízt
skrifuð til ag minnast með þakk-
læti ánægjulegrar samvinnu við
Jóhannes frá þeim tíma.
Það þurftj ekki að vinna lengi
með Jóhannesi til þess að gera
sér ljóst, að þar fór enginn hvers
dagsmaður. Hann var mikill
áhugamaður, frjór í hugsun og
úrræðagóður og framtakssamur í
bezta lagi, Hann átti gott með að
tala fyrir máli sínu og var því sér
lega laginn í því að fá menn til
starfa. Hann var og allra manna
fúsastur til að leysa úr vanda ann
arra og hjálpaði það ekki sízt til,
að hann átti jafnan liðs kost.
Skaplyndi Jóhannesar fannst
mér oft minna á hina fornu fs-
lendinga, eins og þeim er lýst í
sögum. Ha'nn var mikill vinur vina
sinna, einarður og hreinlyndur.
Hjartans þakkir til allra þeirra er sýndu mér samúð og vinar.
hug við andlát og jarðarför konu minnar,
PÁLÍNU GUÐMUNDSDÓTTUR,
S’tóragerSi 18.
Fyrlr mína hönd og annarra vandamanna,
Magnús Bergsson.
Sigurður Thoroddsen
Framhalrl a' 9 nðu
störf með verkfræðinni og var vin-
sæll kennari. Hann sat á Alþingi
árin 1942—1946, átti sæti í milli-
þinganefnd um raforkumál og var
í raforkuráði um nokkurra ára
skeið. Hann hefur verið í Lands-
bankanefnd og í flugráði og setið
f'ugmálaráðstefnur erlendis. Hann
á sæti í náttúruverndarráði og í
íáðgjafanefnd raforkumálastjórnar
innar í virkjunarmálum.
Sigurður hefur tekið virkan þátt
í félagsmálum verkfræðingastétt-
arinnar. Hann er nú formaður
j Verkfræðingafélags fslands. Hann
er einnig formaður í Félagi verk-
jfræðilegra ráðunauta. Áður hefur
hann haft formennsku á hendi í
Byggingarverkfræðingadeild V.F.Í.
Hann hefur skrifað mikið í tímarit
V.F.Í. og gegnt mörgum og marg-
víslegum s-törfum í félaginu. Hann
hefur átt sæti í undirbúningsnefnd
um þeirra tveggja ráðstefna ís-
lenzkra,- sem haldnar hafa verið
1960 og 1961. Á síðari ráðstefn-
um, sem fjallaði um orkulindir
landsins og hagriýtingu þeirra í
stóriðju, flutti hann yfirlitserindið
um vatnsafl íslands.
Kunnugt er, að Sigurð'ur er æði
mikilhæfur listmálari og listteikn-
ari. Hann hefur þó ekki, að því er
mér er kunnugt, sýnt myndir sin-
ar opinberlega nema í eitt skipti,
_en hann hélt. sýningu á skopteikn-
irigum, én Sigurður hefur frá-
bæra hæfileika sem skopteiknari.
Hinir listrænu hæfileikar Sgurð-
ar koma einnig fram á ýmsum öðr-
um sviðum, og hefur hann raunar
sér til gamans reynt sig við vel
flestar greinar listiðkunar og alls
staðar tekizt betur en vel, og ekki
eru þær fáar ánægjustundirnar,
sem hann hefur veitt stórum kunn-
ingjahópum með hljóðfæraslætti
og söng, enda Sigurður þekktur fyr
ir að vera jafnan hrókur alls fagn
aðar.
Skrúðgarðaarkitekt er Sigurður
góður þegar honum sýnist svo að
fást við það. Bera heimagarðar við
hús þau sem hann hefur búið í
! þess vitni. í sumarbústaðarlandi
j sínu hefur hann auk þess mikla
j trjárækt. En þess er heldur ekki
' langt að' minnast, að hann hlaut
fyrstu verðlaun i samkeppni um
framtíðartilhögun Klambratúns
sem skrúðgarðs.
Af öllum hinum miklu og mark-
verðu verkfræðistörfum Sigurðar
Thoroddsen held ég raunar, að
rannsóknir hans og athuganir á
virkjunarskilyrðum vatnsafls ís-
lands sé og muni verða talið hið
allra athyglisverðasta. Hann hefur,
eins og áður er sagt, gert áætlanir
um mjög margar vatnsaflsvirkjan-
ir víða um landið. En allsnemma
Þökkum hjartanlega auSsýnda samúð vlS andlát og útför eigln-
manns míns, föður okkar og tengdaföður
EINARS EINARSSONAR
Krosshúsum, Grindavík.
Ellen Einarson,
Edda M. Einarsdóttir, Þórður Waldorff,
Ása L. Einarsdóttir, Benóný Benediktsson
Emma H. Einarsdóttlr, Ólafur iÁ. Jónsson.
hóf hann jafnframt allsherjarathug
un á því, hver væri hin álitlegasta
heiidartilhögun á virkjun fallvatna
landsins til fullrar beizlunar á gjör-
völlu' vatnsafli íslands. Gerði laus-
legar áætlanir um fullvirkjun í öll-
um stórám landsins, dró upp mynd
af heildarvirkjun vatnsaflsins og
gerði þær kostnaðaráætlanir eða
ágizkanir, sem unnt var að gera
með því að styðjast nær eingöngu
við herforingjaráðsuppdrætti af
landinu. Þetta verk Sigurðar er
brautryðjandaverk, sem hann vann
fyrst og fremst af persónulegum
áhuga fyrir þessum málum og not-
aði að verulegu leyti tómstundir
s-ínar til. Við þær áframhaldandi
rannsóknir á vatnsaflinu og virkj-
unarskilyrðum, sem nú og síðar
fara fram, verður þessi fyrsta heild
armynd af fullvirkjuðu vatnsafli
landsins frumhugmynd, sem unn-
ið er út frá. Að sjálfsögð'u verður,
eftir nákvæmar rannsóknir, mörgu
breytt frá frumhugmyndinni. En
þegar ég ræði um starfsemi Sig-
urðar á þessu sviði, kemur mér í
hug starf föðurbróður hans, Þor-
valds Thoroddsen, á öðru sviði,
nefnilega rannsókna á jarðfræði
íslands, brautryðjandastarf, sem
hefur mikla og varanlega þýð'ingu,
þótt aðrir komi síðar og byggi þar
ofan á, auki við og endurbæti.
Ætlun mín var ekki að birta
neina afrekaskrá Sigurðar Thorodd
sen, verkfræðings, og læt ég það
nægja, sem nú er sagt, þótt mikið
sé ónefnt af störfum og verkum
hans, sem ástæða væri til að
minnast á við slíkan áfanga sem
sextugsafmæli markar, en tækifær-
ið vil ég nota til að þakka honum
hans merku og mikilvægu störf á
sviði virkjunarrannsókna og í
þágu orkumála landsins, og óska
honum, konu hans og börnum af
“hjarta hamingju og blessunar.
Jalcob Gíslason
HI jóðfæra verkstæðið
Bændur!
HESSIANSTRIGI fyrir heyyfirbreiðslur 72“ breið-
ur fyrirliggjandi. — Verðið hagstætt.
Sendum gegn póstkröfu um land allt.
FriSrik Jörgensen
Ægisgötu 7
Símar: 11020 og 11021
Bíll til sölu
Uppgerður Dodge Weapon, 1942, % tonn til sölu.
Sími 14828 frá kl. 9—12 og 1—5 virka daga.
Fiskverkunarstöðvar
HESSIANSTRIGI fyrir saltfisk og skreið í breidd-
um 50“, 34“ og 21” fyrirliggjandi.
Friðrik Jörgensen
Ægisgötu 7
Símar: 11020 og 11021
Bankastræti 6
ALLS KONAR VIÐGERÐIR Á STRENGJAHLJÓÐFÆRUM
IVAR PETERSEN
hljóðfærasmiður
Símar 20329 — heima 8 j um Brúarland
T f M I N N, þriðjudagurinn 24. júlí 1962.
15