Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 24.12.1936, Blaðsíða 5

ALÞÝÐUBLAÐSINS
5
erð í verið íyrir 40 árum.
UM^VERFERÐIR bænda og bændasona hefir fátt verið skráð, en um þær væri
hægtfjað skrá margs konar sagnir. Þessar ferðir, sem alt af voru farnar að
vetri og oft í byljum og stórhríðum voru tíðum hreinustu þrekvirki. Oftast
fóru menn þessar ferðir gangandi og voru marga daga á leiðinni enda var leiðin
oft löng og erfið. — Þessar ferðir eru nú hœttar fyrir löngu, því að nú er hægtað
þjóta um góða vegi á fáum klukkutímum sömu leiðina, sem áður var gengin á
viku. Á þessum ferðum urðu oft slys og sum svo ægileg, að menn muna þau enn og
segja frá þeim, eins og þegar fjöldi manna varð úti á Mosfellsheiði fyrir aldamót.
Þórður Jónsson á Eyrarbakka, prýðilga greindur maður og veQriiíær segir í
eftirfarandi grein frá fyrstu för sinni í verið, en hann fór hana fyrir 40 árum, þá|16
ára gamall, austan úr Rangárvallasýslu, út Flóa, um Eyrarbakka, yfir Ölfusá á ís, uin
Þorlákshöfn, Selvog og Herdísarvík til Grindavíkur. Hann lenti í versta veðri, var
úthýst og gatst upp og varð reiður við félaga sina, er þeir ráku hann á fætur, eftir
að hann hafði Iagst fyrir í dúnmjúka mjöllina og var að sofna — síðasta blundinum.
AÐ VAR VETURINN 1896,
sem ég fór fyrst til sjó-
róðra, þá ekki fullra 16
ára að aldri. — Ég var ráðinn há-
seti í Grindavík — enda þótt
mér væri þá sú atvinna með öllu
óþekt fyrirbrigði. Árar hafði ég
ekki séð, nema tvær litlar báts-
árar á læknum heima, en víst
sjaldan fengið að snerta á þeim.
Þeir eldri og reyndari sögðu auð-
vitað, að slíkar árar væru ekki
annað en lítil mynd af árum,
sem notaðar væru á hafskipum.
En hvað um það. Ég var ráðinn
faáseti í Grindavík, átti að fá
faeilan hlut og róa með ár.
Ég var lengi búinn að þrá þá
stund, að komast „í verið“, því
xnikið hafði ég heyrt af því sagt,
faversu „sjóaralífið“ væri karl-
mannlegt og eftirsóknarvert. Yf-
irleitt leit ég upp til þeirra —
einkum yngri mannanna —, sem
"bað frægðarverk höfðu af hendi
leyst að „róa út“, enda höfðu
þeir margar sögur að segja eftir
faeimkomuna úr verinu af svaðil-
förum og hæystiverkum sínum í
viðureigninni við Ægi. En slíkar
sögur voru vísar til að valda róti,
©g auka æfintýraþrána í hinum
ungu drengjasálum, sem ekki
voru enn búnir að fanga þá ham-
ingju, að „róa út“.
Og inú loksins var þá IkiDmið að
því fyrir mér, að fara „í verið.“
Burtfarardaguri'nn var upprunn-
Jnn og skilnaðarstundin ’komin.
Ja, hemni getur nú stundum fylgt
sársauki. Ég hafði frá fæðingu
verið hjá ástríkum foreldrum, og
mú kiom að því, að eitthvað gerð-
iíst í hinu innna;, í sálinni; sökniuð-
ur vegina missis foreldxaumhyggj-
unnar — og æfintýraþráin eftir
því að kanna ókunna vegi. Var
víst ekki langt frá því að mér
vöknaði um augu við slíkan skiln-
að. En slík sálsýki hefir vafa-
laust jafnað sig bráðlega eftir að
faafa kvatt ættingja og vini —
með kossi auðvitað — og með-
tekið þeirra heillaóskir og bless-
anir frá föður og móður.
Við vorum 6 félagarnir, allir úr
Ásahreppi í Rangárvallasýslu,
sem ætluðum til Grindavíkur til
sjóróðra. Ferðafélagar minir voru
allir eldri en ég, röskir menn um
tvítugt.
Það var siður, að vermenn voru
reiddir eitthvað af fyrsta áfang-
anum, og fór sú reisa jafnan
eftir því, hvað heimxekstrarmað-
urinn var leiÖitamur við ver-
mennina.
Þetta, að fá að þjóta áfram á
rífa-hjarni yfir ár og vötn á
skaflajárnuðum gæðingum af
staö í verið, var eitt af skemti-
atriðum sjómenskunnar í þá
daga, og það ekki síður þó að
jafnaði dinglaði stór ferðapoki
aftan við eða í hnakknum og
flengdi reiðskjótann í nárann við
hvert fótmál hans.
I þetta skifti vorum við félag-
arnir reiddir að Loftstöðum í
Flóa. Eftir það tóku við okkar
tveir jafnfljótir og ferðapokarnir
voru lagðir á axlimar.
Ferðapoki minn, sem hafði inni
að halda föt mín og nesti, var
veginn hednia og reyndist 40
pund, og þótti mér ekki mikiö
fyrir því að ganga með hann
um baðstofugólfið heima, en
mér þótti hann ekki alllítiö
þyngjast, þegar ég fór að þreyta
gönguna með félögum mínum
með hann á mjóum herðum.
EYRARBAKKI var fyrsti á-
fangastaður okkar. Þar átt-
um við félagar allir góða kunn_
ingja. Eftir nokkra viðdvöl þar
og góða hressingu héldum við til
Þorlákshafnar, yfir ölfusá á ís.
Veður var hið bezta þenna dag,
hæg norðankæla, en syrti í lofti
er leið á daginn. Ferðin til Þor-
lákshafnar gekk okkur vel, en
síðast urn kvöldið var talsvert
farið að snjóa.
í Þorlákshöfn var okkur tekið
ágætlega, en með því að þröngt
var um gistingu fyrir okkur alla
í bænum, kusum við okkur næt-
urstað í sjóbúð Jóns á Hlíðar-
enda, hins fræga og ágæta for-
manns, en rúmföt og annan nauð-
synlegan útbúnað fengum við úr
bænurn út í íbúöina. Leið okkur
þarna hið bezta, sváfum vært
og hugðum gott til næsta dags.
Var þá ákveðið að fara til Krísu-
víkur. En þrátt fyrir allar góðai'
vonir og ferðaáætlanir, var svo
ástatt. um fötaferðartíma, að á
var skollinn norðangaddbylur og
ekki ratfært og þess vegna ekki
um annað að gera en sitja kyr,
þar til upp stytti.
Við tókum það til bragðs, að
búa sem bezt um okkur þama i
búðinni og einnig að ná sam-
bandi við heimilisfólkið. I stuttu
máli: við vorum þarna veður-
teptir allan daginn í bezta yfir-
læti, fengum alt, sem okkur van-
hagaði um með litlu eða engu
verði.
Og þá var það líka, sem ég sá
í fyrsta sinn hinn landskunna
merkismann, Jón Ámason Danne-
brogsmann, sem um fjölda ára
var mest umtalaður allra Sunn-
lendinga og viðurkendur þeirra
mestur höfðingi. Hann var talinn
vera hvorttveggja í senn: allra
manna ráðríkastur og harðastur í
horn að taka, og þó mildin og
manngæzkan sjálf. Hann var um
fjölda ára eigandi og ráðamaður
Þorlákshafnar, algerlega ein-
valdur konungur, sem allir út-
vegsmenn og sjómenn í Þorláks-
höfn urðu að hlýða skilyrðislaust
eða fara þaðan burt að öðmm
kosíi.
Eftir þeim sögnum, sem ég
hafði af Jóni Árnasyni og á því
þroskastigi, sem ég var á á þess-
um tíma, var álit mitt á honutni
eitthvað svipað og á guði almátt-
ugrnn ,eins og honum var lýst í
tólfta kafla í mínu sæla Helga-
kveri, sem ég kunni um þessar
miundir spjaldanna á milli eins og