Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 24.12.1936, Blaðsíða 15

ALÞ'ÝÐUBLAÐSINS
15
miðstoð siglinganna.
hafði drepið hann. Hún dró hann
út á hlað og enn reyndi hún.
rlún bað hann að lifna, en það
var ekki við það komandi — og
svo grét hún og svo stökk hún
af stað út í buskann grátandi og
hrópandi.
En björgunin var í nánd. Kálf-
ur, sem var þarna á vappi í
morgunsárinu, fann grautarlykt-
ina og byrjaði að sjúga skeggið á
Gjábakkakallinum þar sem hann
lá. — Gjábakkakallinn drógst eft-
ir hlaðinu á skegginu. Svo fann
hann til óbærilegra sárinda í
skeggrótinni, og svo stökk hann
á fætur.
„Heldurðu að það sé gras, sem
yex á hökunni á mér, fíflið Jritt,“
sagði hann öskureiður og spark-
aði í kálfinn svo að hann baul-
aði.
Hann mundi nú alt. Svo þreif-
áði hann á sér og strauk framan
úr sér. Stór kúla stóð upp úr
miðju höfðinu. Hann gægðist inn
um dyrnar, góndi upp á loftið,
læddist svo á tánum að borðinu
og byrjaði að éta. Hann raðaði í
sig og lét í skjóðuna sína. Síðan
kastaði hann henni á bakið, þreif
stafinn og hélt af stað.
Hann gekk niður hallann frá
selinu og veifaði stafnum. Hann
bar höfuðið hátt, brosti gegn upp-
rennandi sólinni og söng:
„Ég veit um litla stúlku,
ég þekki hana vel.
Ég veit um litla stúlku
úti í skógi.
Með rauðar kinnar, augu blá,
fínar hendur og fætur smá.
Ég veit um litla stúlku
úti í skógi.“
Gjábakkakallinn var ekki af
baki dottinn. Hann stefndi á
næsta sel.
JUíslenzkt félag.
Sjóvátryggingar,
Brnnatryggingar,
Rek stursstöðvnn-
artryggingar,
Húsaleigutrygg"
ingar.
Lifstryggingar
nnmmrmmíUíXK
Anton Möller:
Liverpool,
r
EG átti heima í Livierpool: í 63
ár. Þaðan fór ég í sigl-
iingar; þar gékk ég í sjómanna-
skóla, og þar varð ég stýrimaður.
Bn ég get ekki að því gert, eins
og þeir í Englandi ieru vanir að
bæta við. Því að slíkur er orð-
rómurinn um hina miklu hafnar-
borg, einkum meðal sjómanna. Og
sá orðrómur er tveggja alda gam-
all; velmegun borgarinnar á sem
sé rót sína að rekja til heldur
sóðalegra viðskifta: Þrælaverzl-
ar og sjórána, sem yfirvöldin
vernduðu. Árið 1709 sigldi 30 tn.
skip frá Liverpool yfir Atlants-
hafið með 15 þræla. Það gékk: á-
gætlega og það fékkst ágætt verð
fyrir þá, sem enn voru á lífi, þeg-
ar til Ameríku toom. Um '1730
tóku hinir dygðugu kaupmenn
Liverpoolborgar með lífi og sál
íþátt í þessum gróðavænlegu við-
skiftum, og fengu stuðning hjá
enska þinginu. Árið 1751 sigldu 53
skip frá Liverpool til vesturstrand
qr Afríku, og þar ýmist rændu
þeir eða keyptu vesalings svert-
ingjana til þess að hafa síðar
skifti á þeim fyrir sykur eða
ronim, í Viestur-IíndíumK Filmmtán
árum síðar notaði bærinn til þess-
ara viðskifta 86' s'kip, ssm fluttu
24 200 þræla, og í upphafi síöustu
aldar fóru 90<>/o af allri þræla-
verzlun heimsins fram í Liver-
pool. Þegar svo loks tókst að af-
nema hana árið 1807 var þræla-
verzlunarflotinn orðinn 185 skijo,
sem höfðu á „því ári flutt 50 000
þræla yfir Atlantshafið.
Þau skip, sem ekki voru notuö
til „afrikönsku viöskiftanna“ vom
tóin út sem sjóræningjaskip, og
þessi æfintýrahlið sjómannalífs-
ins sem fyrst hófs'.t í 7 ára strið-
inu milli Frakklands og Spánar,
úrkviniaðist smám sarnan niður í
verstu siórán, ien liversu mikill
gróíða\’egur þetta var fyrir verzl-
unarstétt bæjarins sést bezt á því,
að frá því í ágúst 1778 og þangað
til í apríl 1779 — á átt,a mánuðum
aðeiins — voru útbúin í Liverp-
pool 120 sjóræningjaskip með
1986 fallbyssum og 8754 mönmim.
Eftir því, sem árin liðu, tóku
útgerðarmennirnir að gefa sig að
friðsamlegri störfum, en ástand-
ið á skipum þeirra var jafn bág-
borið eftir sem áður. Hinn svo-
nefndi „Liverpool Bucko“ — sjó-
maðurinn frá Liverpool — var
viðurkendur sem duglegastur
allra sjómanna, en jafnframt
hinn illræmdi á höfunum. Svert-
ingjar og baðmull eiga vel sam-
Anton Möller, danskur sjómað-
ur segir hér frá Liverpool, mið-
stöð siglinganna. — Hefir hann
dvaiið þar í 13 ár og kann frá
mörgu að segja, sem fróðlegt er.
an, og eftir hð Liverpool hafði
órðið miðstöð þrælaverzlunarinn-
ar varð hún síðar mesti baðinull-
arbær heimsins, en bótt undarlegt
megi virðast, hefir baðmullar-
u>»ai a/drei getað bfifist þar;
keppinauíurinn Manchester hefir
sigrað í baráttunmi um þennan
þýðingarmikla iðnað. Járnbrautar-
línan milli þessara tveggja borga,
— ein af hinum fyrstu' í h'eimi —
var opnuð 1830, og olli geysimik-
illi þróun hafnarborgarinnar. 10 ár
um síðar fór fyrsta gufuskiþ út-
gerðarmannsins Samuel Cunard's
„Britannia" í áætlunarferð yrfir
Atlantshafið. Þessið atburður,
sem skeði 4. júlí 1840, er í raun
réttri upphafið á sögu Liverpool
og sögu verzlunarflota borgarinn-
ar.
AÐ er ek!ki nokkur f jölskylda
í Liverp., sem ekki á að minsta
kosti eíiinn meðlim, sem er sjó-
maður eða eitthvað við sjó-
mennsku riðinn. 1 10 af bæjarbú-
um eru Iriendingar, og eru þeir
fleslir hafnarverkamenn eða kynd-
arar. Hásetarnir eru flestir flrá
Wales, en frá þeim landshluta eru
fleiri í Liverpool en í nokkrum
bæ í Wales. Þjónar og brytar
eru frá Manx, og Skatarnir vitan-
lega vélstjórar. Enskar „betri
fjölskyldur“ gera sýni sína að
^týrimönnum, annaðhvort semný-
liða á vöruflutningaskipum eða
þá á skólaskjpinu „Canway", sem
liggur fyrir akkerum á Mersey-
ánni. Skammt frá „Gonway“ ligg-
ur annað skip, „Indefatigable“ og
þangað eru sendur glæpahneigðir
vandræðadrengir >og eru gerðir að
hásetum. Margir hinna frægu
skipstjóra í Liverpiool hafa hafið
íjóferii sinn á þessari fljótandi
yppeldisstofnun.
Þróun L i v e r po 31 b o rgar var
geysi-hröð. Arið 1880 gaf Victoria
drottning bænum stórborgarrétt-
indi. Á þeirn tíma voru þar um
50 útgerðarfélög, og stóðu skip
þeirra í föstu sambandi við hafn-
ir um allan heim; mörg þeirra
skipa. íem töldust „eiga heima“
í Liverpool, komu aldrei þangfað,
*. ö. Red Star Line, sem sigldi
frá Antwerpen, og stór skip, sem
fóru ferðir sínar frá Southhamton
til að spara tima og ferðina yfir
írska hafið. 1894 var Manchester-
skurðnírinn grafinn. Hann kostaði
15 500.000 pund, og hefir dregið
svo mikið frá Liverpool, að hann
hefir gert Manchester að fjórðu
stærstu höfn Englands. 1902
stoflnaði ameríski fjármálamaður-
inn J. P. Morgan hið volduga Int-
emational Mercantile Morine Co.,
útgerðarfélag, stofnað af Ameri-
cpn, White Star, Red S'tar, Ley-
land qg Atlantic Transport Lin-
es. Þessi skip héldu áfiram að
sigla undir enskum fána, en Ame-
ríkumenn höfðu aiiiðvitað sín í-
tfök i Liverpiool-flotanum og um
leið í ibúum borgariinnar. Híirð
barátta var háð milli Cunard og
White Star, en hið síðarnefnda
varð fyrir feikna áfalli, þegar
mesta skip þess, „Titanic", sem þá
var stærsta skip í heimi, rakst á|
ísjaka og fórst — og þar fórust
1635 manns ott aðeins 705 var
bjargað. En þegar stríðið hófst,
áttu skipaeigendur í Liverpoool
hvorki meira né .minna en sjömula
hluki af öltum heimsflotarwm. —
Stærstu og þektustu skipin vom
strax tekin i þjónustu stjómar-
innar til flutninga. Verzlunarflot-
inn varð fyrir miklu tjóni við á-
rásir þýzku ikafbátanna — að
jafnaði sukku ca. 10 skip á dag.
„Britannic“ White Star-félagsins,
eitt af síðustu „risaskipunum“,
varð fyrir tundurskeyti og sökk
rneðan ipað starfaði sem spítala-
skip. Allir muna hin hræðilegu
örlpg „Lusitaniu“; Það var ráðist
á það 7. maí 1915 á leiðinni frá
New York til Liverpool, og sökk
það á tæpurn stundarfjórðungi;
af 1905 mainns, scm voru um borð,
fórust 1134. Þetta er ennþá um-
ræðuefni í Liverpool — en annað
skip, sem er helzt ekki uefnt
á nafn, er hið illræmda vöru-
flutningaskip „Nioosian “ sem , ,lék
aðalhlutverk“ í hiniu hræðilgga
„BaraIong-máli.“ Það vildi svo til
að þetta skip var hið fyrsta, er
lenti á eftir striðið, þegar
Leyland Line hafði breytt um
nafn og kallaðist „Nevisian" og
eftirfarandi frásögn sagði mér
maður, sem var viðstaddur at-
burðinn.
IJlNN 19. ágúst 1915 réðist
þýzki kafbáturinn U 27 fyr-
irvas»Jaust á farbegaskipiÖ Ara-
bic á leiðinni frá Liverpool tii
New York. Meðal þeirra 44, sem
fórust, voru margir amerískir fatv
þegar. Litlu síbar hiajut enska