Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 24.12.1936, Blaðsíða 7

ALÞÝÐUBLAÐSINS
7
foætti poka minura á sig og svo
hékk ég emhvemvcginn utan í
hinum til skiftis niður að Hrauni
í Grindavík.
Það var klomið að háttatíma
er við komum þangað, og versta
veður. Á Hrauni var tvíbýli og
skiftum við okkur til gistingar á
báða bæina, og hét sá Gísli, er ég
hlaut gistingu bjá, og mun ég
seint gíeyma þeim góðu viðtökum
er við fiengum þar, og sömu sögu
höfðu þeir að segja er gist höfðu
i hinum bænum.
Daginn eftir var ég alveg eins
og Jíýsleginn túskildingur, alveg
afþreyttur. Allir ætluðum við utar
í yíkina í J órager ðars ta ða h verfi
og Staðarhverfi, og áttum því
eftir aðeins lítinn spöl. Daginn
•uftir fór hv-er til sinna væntan-
iegu héimkynna í góðu veðri, og
var það sjöundi dagurinn frá því
að við fórum að heiman.
Ég átti að fara að Kvíadal í
Staðarhverfi til aldraðra hjóna er
þar bjuggu og hétu Eyjólfur og
Vilborg. Þau voiu merkishjón og
iireyndust mér ágætlega og voiu
þau ánægð með mig, eftir því
sem þau sögðu. Var ég hjá þeim
tvær vetrarvertíðir í bezta gengi,
þau voru bæði nokfcuð fom í
háttum; Eyjólfur húsbóndi minn
var einnig formaður minn og átti
haun skipið sjálfur, sem við rér-
æm á, með rá og neiðia, en það
var sex manna far. Áður en ég
íór á sjó, „prófaði" hann mig í
fcristilegum fræðum, hvort ég
'kytnni sjóferðabæn og faðir vor,
tog varð ég að lesa hvorutveggja
fyrir honum upphátt, til þess að
jhann gæti gengið úr skugga um
að ég hefði ekki neinar blekking-
ar í frammi, og þegar ekkert var
að athuga við mína guðfræðilegu
þekkingu, sem viðkom sjöróðmm,
var ekkert til fyrirstöðu að fara
stneð mig á sjóinn.
Vilborg húsmóðir mín, var
gæðakona og lét sér einnig ant
«m að mér Iiði sem bezt. Húnt
kunni ráð við hverjum kvilla og
öllum „slæðingi“, sem gerði vart
við sig. Til dæmis um læknis-
vflóma hennar var það, að síðari
vertíðina, sem ég var hjá þessum
hjónum, geisaði innantökufarald-
ur um alt Staðarhverfi. — Blóð-
kreppusótt var það kallað, en
-ekki veit ég hvort það var rétt-
nefni. — En við þessum kvilla
jþekti húsmóðir mín ugglaust
uieðal, sem var þannig bruggað,
að gamla konan hnoðaði saman
rúgmjöli og kaffikorg og bjó til
úr þessu deigi eins konar kökur
og bakaði ofan á glóð, en ekki á
pönnu eða bökunarhellu, því með
jþví að koma við slík bökunar-
áhöld var álitið að kökurnar
mistu sinn lækningamátt. Kök-
Ittr þessar reyndust ágætt læknis-
meðal, svo öllum batnaði undra
fljótt og vel, sem þeirra neyttu.
Þessi góðu hjón og mínir
fyrstu vandalausu húsbændur
held ég að séu bæði dáin.
Við hásetar Eyjólfs 6 að tölu
sváfum í sjóbúð svokallaðri.
Þessi sjóbúð var lélegt hús, gerð
upp með „refti“ og torfum. Okk-
iur félögum leið þar ágætlega. Liags
maður minn hét Bjarni Ólafsson
og var böndi í Martteinstungu-
götu í Holtahreppi; hann var
bróðir húsmóður minnar, Vilborg-
ar. Ég held þau hafi verið Skaft-
fellingar að ættemi. Bjarni lags-
maður minn var mjög lítill vexti,
en knár og ágætur sjómaður.
Hann hiafði þau hlunnindi að
þurfa ekki að koma í verið fyr
en alt var komið „til gangs“
vegna tengda simia við formann-
inn. Bjarni þessi yar hinn bezti
leiðsögumaður unglinga, framúr-
skarandi hreinlyndur og undir-
hyggjulaus. Hann varaði bæði
mig og aðra unga menn rnjög
við tóbaks- og áfengisnautn og
fleiru, er að skaða gat<orðið.
Hann áleit, að hann ætti sérstak-
lega ítak í mér vegna þess, að
hann réði mig til þessa útróðurs.
Ég kunni vel að meta umhyggju
hans fyrir mér, tog urðum tvið
vinir hinir mestu. Hann áminti
mig um að hlýða öllum settum
reglum viðvíkjandi sjómensfcunni
og bætti þar um, sem á brast hjá
sjálfum formanninum. Reglur
þessana öldruðu manna fyrir dag-
inn voru taldar og engu var
gleymt.
Fyrst á morginana átti að signa
sig á móti austri og helzt að
sigina sig yfir brókinni, áður en
íarið var í hama. Við skinnstalkk-
iinn átti að hafa þá aðferð, að
smeygja sér fyrst í ermarnar og
'signa sig á tur en sta'.rknum var
smeygt yfir höfuðið. Síðan var
gengið til skips og lagað til í
skipinu það sem með þurfti og
síðan teknar skorður skipsins.
Þegar skipið var orðið laust, tóik
fiormaðurinn ofian sjóhattinn og
gerði krossmark yfir skutinn.
Þetta endurtóku svo allir háset-
arnir og gerðu krossmark hver yf-
ir sínu rúmi á skipinu, og sagði
hver maður um leið: „Leggið
hendur á það I Jesú nafni.“ Síð-
an var sett niður og á flot. Þeg-
ar skipið var komið á flot, tók
fiormaðurinn ofan höfuðfat sitt —
ef ekki var því verra veður, en
það var fyrirgefið, þó eklki væri
tekið ofan, ef mjög var vont veð-
ur. Fyrst byrjaði hann bænagerð-
ina á signingunni, síðan var lesin
sjófierðabæn og „Faðir vor“ og
signingin endurtekin að lokum.
Þetta var látið nægja, þar til
maður var háttaður á kvöldin. En
svo ég segi frómt frá, þá fanst
mér stundum heldur mikið „af
því góða“ og nenti svo ekfci að
lesa, einkum þegar gott var veð-
ur og ég sá enga hættu nálæga,
en krossaði mig um leið og hin-
ir, svo alt sýndist í lagi hjá mér.
Slíku leyndarmáli þiorði ég eng-
um að trúa fyrir, ekki einu sinni
mínum góða vini, Bjama lags-
mainni mínum, sem hafði þó með-
gerð með öll mín leyndarmál.
Einn af félögum mínum var á
svipuðum aldri og ég og var úr
Biskupstungum. Honum varð eitt
sinn sú skyssa á, að hann kalaði
í miðri bæmagerðinni: „Róið þið
nú, strákar!" Hann fékk auðvitað
ofianígjöf fyrir sitt andvaraleysi
í trúarefnum.
Á rúmsjó voru einnig settar
reglur, sem varhugavert var að
brjóta, svo sem að aldrei átti að
nefna á sjó naut, hest eða hrút
og ýms fleiri nöfn. Þá gátu „sjó-
vítin“ verið í of mikilli ná-
lægð og heyrt slíkt og velt um
skipinu. Líka var það alveg bann-
að að syngja á sjó, það var stór-
hættulegt vegna ýmsrar óheilla-
'hættu í sjómum, og einnig framúr-
skarandi ófiskilegt. Það ákvæði
átti ég verst með að halda, þó
sérstaklega þegar búið var að
setja upp segliin, vegna þess hve
ég var söngelskur iog hafði aldrei
vanist öðru en því, að mega
syngja þegar ég vildi. En ekfci var
annars kostur en beygja sig fyrir
jámhörðum aganum, en úr því
bætti mikið, að í landlegum voru
engar hömlur lagðar á sönglist
míina, og oft var það að þá komu
aðrir sjómenn til okfcar og út af
þeim heimsóknum varð samsöng-
ur mikill. Þá voru sungin sálma-
lög og þjóðlög, margrödduð.
Auðvitað íór það eftir þvi, hvað
memn voru langt komnir áleiðis á
þeirri listabraut. Ainnars var á
þessum timum imikið sungið é
meðal alþýðufólks á ferðalögum,
í réttum og samkomum, mikiu
meir en nú gerist. Nú þorir eng-
iinn að láta heyra í sér vegdffi
gagnrýni listamannanma margra
ára lærðu, sem nú era á hverju
leiti.
Þá voru hiinir yngri meim held-
ur ekki eins ákafir í pólitík og nú
á dögum, enda lá höfðingjavaldið
þá yfir landinu og alþýða manna
treystist eigi til að „deila við
djöfúliinn". Oftast var aðalum-
ræðuefnið búskaparhugleiðingar í
eiinhverri mynd, rætt um viljuga
hesta, sterka áburðarhesta, góðar
kýr og notasæl ábýli, ásamt afla-
brögðum við sjó, sem hafði mikið
að segja að væru í góðu lagi,
einnig fyrir afkomu sveitamanna.
Sumir vinnumenn í sveit, sem
voru dúglegir, höfðu lika að laun-
um fyrir ársvinnu sína hálfan
vertíðarafiann, ásamt 3—4 aær-
fötum, og þóttu það ágæt kjör, ef
slíkir menn voru í góðum skip-
rúmum.
Að lokum fullyrði ég það, að
þegar alt gekk slysalaust í ver-
inu, fór enginn vonsvikinn úr því.
Þar hittust mienn úr öllum lands-
fjórðungum og lærðu margt nyt-
samt hver af öðrum. Dvölitni í ver-
inu var mörgum alþýðumannin-
um eiina skólaveran á æfinni.
Kaupkjör mín þessa fyrstu ver-
tíð voru þau, að ég átti að fá
10 krónur fyrir hvert hundrað af
þorski og ýsu, er ég fengi til
hlutar, og fæði og húsnæði að
auki. Ég fékk 300 fiska til hlutar
og því 30 krónur, og þótti slíkt
vel að verið með mig, unglinginn
og óvaninginn.
Þórður Jónsson.
— 1 Ameríku era prentuð dag-
lega 56 milljónir frímerkja með
70 mismunandi verðgildi, allt frá
1/2 œnti til 5 dollara, og þau eru
prentuð í 25 mismunandi litum.
♦ »
-V í Bamdaríkjunum hafa 300
menn og 15 konur líftryggt sig
fyrir fjárupphæð frá einni milljón
dollara til sjö milljónir dolLara
hvert.
*
— Fyrir nokkram öldum síðan
var það siður margra bænda að
sofa með fæturna á koddanum.
Þeir álitu sem sé, að fætumir
yrðu harðar úti í erfiði dagsins,
en höfuðið, og þörfnuðust þar af
Leiðandi betri aðbúnaðar á nótt-
unni.
*
— Stærsta gimsteinasafn, sem
sögur fara af, er í eign indverska
furstans Aga Khan; það er met-
ið á 2500 milljónir króna.
Ijösijnd
er góð endurminmng,
þess vegna velja allir,
sem það skilja,
Atelier-IJ ósmyndlna
frá
Ljósmyndastofu
Sigurðar Guðmundssonar,
Lækjaigötu 2. Simi 1980,
Heimasími 4980.
xmsmsamsxmm