Tíminn - 11.01.1964, Síða 14

F
GISLIARNASON
bóndi á Helluvaði
SÁ, SEM svo er kominn til ára
sinna að hann man fyrstu ár þess-
arar aldar, ihefur margs að minn-
ast, og líka margs að sakna. —
Bernsku og æskuárin svífa fyrir
sjónum manna í allavega litu
ljóssfc ríCír því hvaða svipur hef-
ur verið yfir því heimilislífi og
sveitarfélagi, sem hver og einn hef
ur alizt upp við. Mig langar til
þess að bregða upp svipmynd úr
Mývatnssveit, á fyrsta áratug ald-
arinnar til skýringar.
Það var bjart yfif Mývatnssveií
þá. Félagslíf ágætt, nýlega byggt
samkomu'hús, sem þjónaði vel
sínu hlutverki á þeim tíma. Ung-
mennafélag var stofnað og starfar
það enn. Unglingaskóli starfrækt-
ur sem veitti unglingum fræðslu
og beindi áhuga þeirra inn á náms
brautir. Tveir alþingismenn voru
búsettir í sveitinni og jók það á-
huga fyrir þjóðmálum óg þátt-
töku í þeitn svo langt sem atkvæð-
isréttur þeirra tíma náði.
Prestur sat þá á Skútustöðum
og var jafnframt prófastur Suður-
Þingeyinga. Hann hafði lengi ver-
ið oddviti sveitar sinnar, og var
heimili hans að mörgu leyti mik-
ii menningarmiðstöð í sveitinni.
Prestur þessi var séra Árni Jóns
son. Hann var fæddur í Mývatns-
sveit og frændmargur hér. Hann
hafði átt misjafna ævi á uppvaxl-
arárum sínum og farið ungur til
Ameríku en festi ekki yndi þar.
Kom heim og gekk fullorðinn í
Latínuskóla og Prestaskóla. Var
prestur á Borg á Mýrutn og al
þingismaður Mýramanna, en kom
bingað að ósk frænda og vipa
hér í sveit vorið 1888. Nú bjó hahn
með seinni konu sinni frú Auði
Gísladóttur frá Þverá í Dalsmynni.
Áttu þau margt barna og höfðu
fiölmennt og umfangsmikið heiin-
ili. Þau tóku þar á móti gestum
bæði innlendum og erlendum, setn
þá komu margir í Mývatnssveit,
eins og bæði fyrr óg síðar. Er
prófasts minnzt setn mikils fytir-
greiðslumanns í ferðabókum frá
þeim tíma. Hann stundaði prests-
embætti sitt af áhuga miklum. —
Messaði 2 af hverjum 3 sunnu-
döguen heima en þann þriðja i
Reykjahlíð. Frá þeim messudögum
cru bemskuminningar mínar og
kynni af honum og hans fólki. —
Messa var að jafnaði^el sótt í
[Reykjahlíð og var oft rætt af
miklu kappi um þjóðmál eftir
messu, ekki sízt ef prófastur var
nýlega kominn af alþingi eða stór-
mál voru á dagskrá, svo sem sím-
inn á fyrstu ráðherraárum Hanrt-
esar Hafstein. Á sumrin komu
stundum með honum gestir sem
hjá honum dvöldu og fór hann þá
stundum í kringum Mývatnímessu
ferðum til þess að fylgja þessum
gestum sínum og sýna þeim sveit-
ina. Stundum kom frú Auður með
bonum til messu Qg var þá tæki-
færið notað ef barn var til óskírt
að láta hana halda því undir skírn.
Þótti mér það mjög hátíðleg stund
þegar ég var sjónarvottur að þeirri
athöfn, þó vissi ég það ekki þá,
að ég hafði sjálfur verið fyrsta
barnið, sem hún gerðist guðmóð-
ir að hér í sveit og hafði það glatt
hana mikið, því hún var þá nýlega
komin í sveitina og lítið farin að
kynnast fólki.
Svo var það einn messudag að
vori á sauðburði að með séra Árna
kemur lítill drengur, dökkur á hár,
fremur grannvaxinn en kvikur í
hreyfingum. Hann gaf sig fljótt a
tal við okkur bræðurna sem vor-
um á líkum aldri og fór með okk-
ur til fjárhúsa til þess að sjá
iambfé hjá okkur, og þar sagði
hann okkur frá búskap þeirra þar
á prestssetrinu. Þetta var Gísii
Árnason og með þessu hófst kynn-
ing okkar sem stóð ævilangt. Hug-
ljúf var sú fyrsta kynning og svo
var um öll okkar samskipti. En
þau voru mikil. Við sátum saman
í Hvanneyrarskóla hlupum saman
á knattspyrnuvelli í fremstu línu.
Við tilheyrðum báðir sömu bænda
kynslóð í Mývatnssveit. Þeirri,
sem tileinkaði sér það hugtak, ,,að
elska, byggja og treysta á landið“.
Báðum varð okkur nokkuð ágengt
og nutum þeirrar ánægju er hönd
og fótur.fóru að þyngj.ast ,,að þá
næstu kynsló|S virða.störf ,ok|car pg
halda þeim áfram. Við áttum því
oftast eitthvað sameiginlegt og ár.t
um góða samvinnu er við sátum á
efri árum við skattaframtöl sveit
armanna.
Gísli Árnason var fæddur á
Skútustöðum 31. marz 1899. For
eldrar hans voru Árni Jónsson,
prófastur og frú Auður Gísladóttir.
Hann varð snemma mjög starfsfús
til heimilisstarfa og hirðingar á
búfé. Fór ungur að fara í göngur
og var alveg ákveðinn i því að
vilja verða bóndi og hugsaði sér
það helzt í Mývatnssveit. Vorið
sem hann var fermdur varð niikU
breyting á hér í sveit, þegar Árni
prófastur tók sig upp og flutti að
Hólmum í Reyðarf., með alla sína
fjölskyldu og vinnufólk. Gísli var
ekkert hrifinn af þeirri ráða-
breytni og var haft eftir honum
þá. ,,Ég kem nú fljótlega aftur, þó
aldrei nema til þess að vera vinnu-
maður hér í sveit“. Þó undi hann
vel við búskapinn á Hólmum og fór
í Búnaðarskólann á Eiðum haust-
ið 1915. En þegar faðir hans lézt
27. febrúar 1916 hvarf hann úr
skóla og fór heim að Hólmum. Móð
ir hans fluttist til Reykjavíkur þá
um vorið með öll sín börn nema
Gísla sem þá kom hingað aftur og
þá sem vinnumaður til föðurbróð-
ur síns, Helga Jónssonar, hrepp-
stjóra á Grænavatni. Haustið 1917
fór hann í Hvanneyrarskóla og út-
skrifaðist þaðan vorið 1919. Átti
heima í Reykjavík til 1921 en var
þö öðru hverju hér á Grænavatni.
Á þessu tímabili fór hann til Nor-
egs að tilhlutan Bjarna Sæmunds-
sonar og „Veiðifélags Mývetninga"
til þess að nema laxa- og silungs-
klak hjá prófessor Dahl, sem þá
þótti mikill fiskiræktarmaður. —
Klak var þá stundað við Mývatn
og tók hann við umsjón þess haust
ið 1921. Jafnhliða því ferðaðist
hann um landið sem ráðunautur á
vegum Búnaðarfélags íslands um
iaxa- og silungsklak.
Þann 31. marz 1924 gekk hann
að eiga Sigríði Sigurjónsdóttur
bónda Jónssonar á Helluvaði. —
Þetta vor losnaði prestsetrið á
Skútustöðum úr ábúð og tók nann
það til ábúðar og umsjónar og hóf
þar búskap og kom þar upp búi
En þangað kom prestur næsta vor
og flutti hann þá að Helluvaði og
étti þar heima til dauðadags. —
Fyrstu árin í húsmennsku og hafði
þá fé sitt á beitarhúsum norðan
við Laxá, en flutti heyið á kláf-
ferju yfir ána á hverjum degi.
Fljótlega hættu tengdaforeldrar
háns búskap öfe' skiþtu ‘jörðiuní
j milli barna sinna tveggja Sigríö'ar
| og Jónasar. Hófust þá ungu bænd-
I urnir handa og komu upp rafstöð
j í Helluvaðsá, og reistu í félagi
j íbúðarhús. Hófu jafnhliða tún-
! rækt fyrr og meiri en flestir aðvir
J hér í sveit. Gísli var mjög heima-
i kær og undi sér við bústörf sín og
j átti afnotagott búfé einkum kýi.
I Sonur hans, Árni, sem fæddur er
i 11. maí 1924 hefur ætíð verið með
i honum við bú og höfðu þeir allt
Kristinn ulafsson
Þau sorgartíðindi bárust mér
sunnudaginn 17. nóvember s.l. að
Kristinn Ólafsson Jaðri Þykkvabæ
hefði orðið bráðkvaddur nóttina
óður.
Mér brá við, og ég minntist
þess að skömmu áður hafði ég tal
að við hann glaðan og reifan og
að ég vissi ekki að hann kenndi
sér neins mein
Kiistinn var íæddur 18. apríl
1923 að Húnakoti í Þykkvabæ, sem
ut hjónanna Ólafs Friðriksson-
ar Egilssonar bónda í Hávarðar-
koti og síðar í Miðkoti og konu
hans Guðríðar Þórðardóttur Jóns-
sonai bónda í Jaðri.
Kristinn óls.t upp með foreldr-
um í Húnakoti til 17 ára aldurs,
þá íór hann til sjós og stundaði
vetrarvert'SÞ, á Akranesi, í Vest-
mannaeyjum og Þorlákshöfn.
Kristinn flutlist með foreldrum
s.inum að Jaðri í maí 1943 og hef-
ur átt þar heima síðan. Kristinn
var drengur góður og hvers manns
hugljúfi, alltaf var hann boðinn og
búinn til pess a£ hjálpa hverjum
sem var, góðuv verkmaður var
har,n og trúr þeim sem hann vann
íyiir. Kristinn vai að mestu tekinn
við búskap af f.meldrum sínum á-
samt systur sirni, enda mun bú-
skapurinn hafa att hug hans allan.
Þessi fáu kveðjuorð eru skrif-
uð til þess að þakka ágæta vin-
átt um fjögurra ára skeið um leiö
votfum við hjónin foreldrum Krist
iris, systrum hans, mági og öðrum
ættingjum, okkav innilegustu sam-
úð.
lúiður sé með sál þinni. kæri
vinux.
Vinur
sitt bú saman, þó Árni væri búiun
að reisa nýbýlið Laxárbakka og
eru nú öll peningshús og það sem
þeim tilheyrir, nú nýbyggt og i
ágætasta lagi.
Nokkuð var Gísli kvaddur til
opinberra starfa, var endurskoð-
andi hreppsreikninga og varamað-
ur í skattanefnd og gegndi þar
störfum sum ár. Safnaðarfulltrúi
Skútustaðarsafnaðar var hann er
hann féll frá. -— Þau hjónin sem
bæði áttu sania afmælisdag — en
Sigríðúr er 5 árum yngri — voru
annáluð fyrir gestrisni og góðar
viðtökur og hafa þau átt mjög íar
sæla og góða sambúð. Börn þeirra
eru:
Árni, bóndi á Laxárbakka, ■—
kvæntur Idu G- Þorgeirsdóttur.
Auður, bankaritari í Reykjavík.
Sólveig, dvelur nú í Ameríku.
Þorbjörg Sigríður, húsfreyja í
Vikurnesi, gift Jóni Árna Sigfús-
syni, mjólkurflutningsbílstj óra.
Gísli naut lengst af góðrar
heilsu og gekk óslitið til starfa
þangað til hann^gíinn til þsss við
heyskapinn í júlÉÍ sumar, að þrótt-
urinn var á þrotum. Fór hann tíl
rannsókna um mánaðamótin iúlí
og ágúst. Hafði þá krabbamein
tekið hann heljartökum og " dró
bann til dauða, sem bar að í Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á Akureyri 1.
sept. s. 1.
Gísli var geðprúður maður og
glaðlyndur, kunni vel að gleðjast
með glöðum og taka þátt í alvöru
og raunum þegar þess þurfti við.
Hann var vinsæll maður og ég
held að hann hafi ekki átt nema
einn óvin, en það var mývargur-
inn við Laxá sem angraði búpen-
ing hans og hann sjálfan við
störf og eins þegar hann naut
tómstunda og hvíldariðju sintiar,
sem var silungsveiði í Laxá.
Gísli, ég þakka þér ágæta kynn-
ingu og samstarf á ævileið okkar.
Ég og margir minnast þín þegar
þeir heyra góðs manns getið.
Pétur Jónsson.
Stúlka óskast
Stúlka, laghent, og sem hetu'- áhuga á ijósmynda-
gerð, óskast að myndagerð Jimans.
Upplýsingar veittar á skri*stofunum, Bankastræti
7.
HORFIÐ ÁNÝ TIL MÓÐURKIRKJUNNAR
SAMEÍNING KIRKJUNNAR - HVAÐA VERÐI KEYPT?
SVEIN B. JOHANSEN
talar um þetta efni í
Aðvenfkirkjunni sunnudag
inn 12. jan. kl. 5 síðd.
Kirkjukórinn syngur
Einsöngur: Jón Hj. Jónsson
ALLIR VELKOMNIR
RA.Ð S OFI húsgagnaaxkitokt SVEINN KJARVAL
litið a. hiisbúnaðiun hjá húsbúnaði .
EKKERT HEIMILI ÁN
8AMBAND HÚSGAGNAFRAMLEIÐENDA
14
TÍMINN, laugardaginn 11. janúar 1964 —