Tíminn - 06.03.1964, Blaðsíða 11

Otgefandi: FRAMSÓKNARFLOK.KURINN
FramkTKmdastldri: Támaa Ámason. — Ritstjórar: Þórarinn
ÞónarinanoM (áb), Andrés Kristjánaaon, Jón Helgason og Indritfl
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Anglýsingastj.: Sigurjón DaviBsson.
Ritstjómarskrifstofur í Eddu húsinu, simar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr. 7. Afgr.simi 12323. Augl., sími 19523. ABrar
skrifstofur, sími 18300 Áskriftargjald kr. 80,00 á mán. innan.
lands. I lauaasölu kr. 4.00 eint — PrentsmiBjan EDDA h.f —
Vaxtaáþjánin
Þegar umskiptin urðu og ríkisstjórnin tók upp
„viðreisnar“-stefnu sína 1960 var vaxtahækkunin talin
ein meginlyftistöng til þess að koma breytingunni á og í
það jafnvægi efnahagslífsins, sem átti að nást. Jafnframt
lýsti stjórnin yfir, að þessir gífurvextir ættu að sjálfsögðu
aðeins að vara skamma hríð, því að það væri alls ekki
ætlunin að innleiða til frambúðar svona háa vexti í þjóð-
arbúskapinn.
Framsóknarmenn lýstu þegar yfir, að þetta væri
engin hjálparráðstöfun, heldur hreint og beint tilræði
við atvinnuvegina og uppbyggingu þjóðar, sem
ætti svo margt ógert og væri á hröðu framfaraskeiði, sein
yrði að halda áfram hvað sem það kostaði. Þetta mundi
ekki draga úr lánaeftirspurn, því lánsfé yrðu einstakling-
ar og atvinnustofnanir að fá, hversu háir sem vextir
væru, og gætu ekki kippt að sér hendi í þessu efni, nema
stöðvun yrði í framleiðslunni. Þetta var því fremur al-
veg augljóst, sem ráðstafanir stjórnarínnar miðuðu ein-
mitt að því að stórauka lánsfjárþörf atvinnuveganna til
rekstrar og uppbyggingar. Nú eru fjögur ár liðin síðan
okurvextirnir voru settir, og þeir eru enn í fullu gildi,
nema smálækkun, sem gerð var eftir ár. Vaxtaáþjánin,
sem stjórnin lagði á til bráðabirgða liggur enn með full-
um þunga á þjóðinni og er sem óðast að fléttast inn í
efnahagskerfið og framleiðslukerfið tii varanlegs skað-
ræðis og með þungbærum og langdrægum afleiðingum.
Þessi staðreynd, að bráðabirgða-ökurvextirnir eru
enn við lýði, svo og bráðabirgðasöluskatturinn meira að
segja stóraukinn, er ein skýrasta og augljósasta sönnun
þess, hve gersamlega efnahagsmálastefna ríkisstjórnar-
innar hefur mistekizt, og með hliðsjón af þeim yfirlýs-
ingum, sem stjórnin hafði í upphafi um þessar bráða-
birgðaráðstafanir, gildir þessi staðreynd líka sem opin-
ber játning stjórnarinnar um hrun „viðreisnar”-stefn-
unnar.
Allir vita, jafnt stjórnin sem aðrir, að það verður
ekki mögulegt fyrir okkur að hafa svona háan vaxtafót
til frambúðar. Framleiðslan þolir það ekki ,og unga kyn-
slóðin, sem er að koma undir sig fótum, rís ekki undir
þessari vaxtabyrði. Þess vegna er það ein mikilvægasta
bjargarráðstöfun og eitt fjrsta skref út úr efnahagsó-
göngunum að lækka vextina.
Landvarnir
Með lillögu þeirri um endurskoðun laga um
afnotarétt og eignarétt fasteigna hér á landi, sem Her-
mann Jónasson og fleiri Framsóknarmenn flytja á Al-
þingi, er hreyft brýnu nauðsynjamáli, sem ekki má leng-
ur dragast að sinnt sé. Flestar þjóðir hafa um það ýtar-
lega löggjöf, hvaða skilyrðum verði að fullnægja til þess
að fá atvinnurekstrarréttindi í ríkinu. Lagaákvæði íslend-
inga um þetta eru frá 1919 og voru fábrotin um þetta efni
og að sjálfsögðu löngu orðin úrelt. Er þar lítinn hemil að
finna gegn því, að útlendingar geti náð hér eignum og
atvinnurekstri. Eru þessi lagaákvæði miklum mun fá-
breyttari og linari en með flestum öðrum þjóðum, þótt
svo sé háttað hér, að vegna fámennis og mikilla ónotaðra
auðlinda er nauðsynlegt að hafa slík lagaákvæði a. m. k.
eins ströng og aðrar stærri þjóðir. Asókn útlendinga
hefur verið lítil, en tímar og aðstaða er nú gerbreytt og
þegar farið að brydda á aukinni ásókn, sem mun fara
vaxandi. Þess vegna verður að sníða þessu máli eðlilegan
lagastakk. Það er nauðsynleg og eðlileg landvörn.
r........
Fjárfesting Bandaríkjamanna
í Frakklandi eykst ört
Frönsk yfirvöld hafa af þessu nokkrar áhyggjur, en ekki er búizt við að
grlpið verði tii róttækra varúðarráðstafana.
DE GAULLE
Á síSustu árum hefir
Bandaríkjamenn og Frakka
greint verulcga á um vi<5
horf til beimsmálanna. De
Gaulle hefir lengi verið treg
ur til að lúta til fulls for-
ustu Bandaríkjamanna í
samtökum Vesturveldanna
og viljað fara sínar eigin
götur í því efni. Nú fyriir
skömmu olli hann veru-
legri gremju meSal ráða-
manna í Bandaríkjunum
með því að viðurkenna Al-
þýðulýðvcldið Kína.
Finþykkni franskra yfir-
valda og þverúð gegn Banda
ríkjamönnum hefir ekki
komið í veg fyirir að Banda
rískir fjármálamenn kæmu
járnum sínum fyrir í frönsk
um fjármálaeldi. Fjárfest-
ing Bandaríkjamanna i
Frakklandi hefir aukizt
mjög að undan förnu. Um
það fia'llar grein sú, scm
hér birtist, en hún er þýdd
úr bandaríska blaðinu
Christian Science Monitor.
FRAKKLAND hefir verið
„uppáhaldsland1- Bandarikja-
manna að því er fjárfestingu
snertir undanfarin 2 ár. Þetta
vekur nokkra furðu, þegar þess
ér gætt, áð stjórnarvöldin i
Frakkíándi hafa látið í ljós
verulegan ugg út af aðstreymi
erlends fjár, og alveg sérstak-
lega að því er varðar banda-
rískt fé. Erlendir eigendur
fjárins hafa verið sakaðir um
að valda verðbólgu og einnig
um tilraunir til að ná valdi yf-
ir mikilvægum iðngreinum í
Frakklandi.
Frakkar hafa stungið upp á
því, að fjárfesting Bandáríkja-
manna í Evrópu væri tekin til
umræðu sem “sérstakt vanda-
mál,” og viðeigandi ráðstafanir
gerðar. Aðildarríkin að EEC
hafa samt sem áður hafnað
þessum tilmælum.
FREGNUM ber hvergi nærri
saman um, hve miklu nemi
það bandaríska fé, sem fjár-
fest hafi verið i Frakklandi. í
bandarískri áætlun er talað
um 1100 milljónir dollara
(Chase Manhattan Bank).
Franskar heimildir halda því
hins vegar fram, að þetta nemi
nimum 2000 milljónum doll-
ara, eða um það bil einum
þriðja allrar erlendrar fjár-
festingar í Frakklandi.
Samkvæmt þessum heimild-
um nemur bein fjárfesting
bandarískra iðnaðar- og verzl-
unarfyrirtækja í Frakklandi
1700 milljónum dollara. Kaup
Bandaríkjamanna á frönskum
hlutabréfum eru svo sögð
nema um 300 milljónum doll-
ara í við bót. Aðstreymi banda
rísks fjár til Frakklands hefir
aukizt ár frá ári að undan-
förnu. Talið er að það hafi ná-
lega tvöfaldazt frá 1960 til
1963.
ÝMSAR ástæður hafa orðið
til þess að hvetja Bandaríkja-
menn til þess að festa fé i
landi, þar sem þeir eru síður
en svo velkomnir. Meginástæð-
an er þó vitanlega stofnun
hins sameiginlega markaðar,
sem gerði það nauðsynlegt, ef
ekki óhjákvæmilegt, fyrir
bandaríska útflytjendur, að
hefja framleiðslu innan toll-
múranna. sem þarna var verið
að reisa.
Þvi verður ekki neitað, að
Frakkland hefir upp á ýmis
góð skilyrði að bjóða í þessu
sambandi. Stjórn landsins er
traust, pólitískt séð. Aðgangur
að lánsfé er auðveldur og mik-
ið vinnuafi fyrir hendi.
Ennfremur ber þess að geta,
að efnahagslíf Frakklands er
mjög að eflast. Mjög ör fólks
fjölgun I landinu veldurnokkru
þar um og þensla hefir auk-
izt verulega undanfarmið. Ríkis
stjórnin hefir þó nýverið gert
ýmsar ráðstafanir til þess að
auka jafnvægi. Virðast þær
ætla að heppnast og kann það
að draga nokkuð úr þensl-
unni á næstunni.
í ÞESSARI þróun mun að
ieita skýringarinnar á því, hve
Bandaríkjamenn reyna að öðl-
ast íhlutun á mörgum sviðum
í landinu. Sagt er, að hvorki
meira né minna en um 400
bandarísk fyrirtæki hafi kom-
ið sér fyrir í Frakklandi síðan
hinn sameiginlegi markaður
var stofnaður, en um sama
leyti voru gerðar ráðstafanir
til þess að tryggja gengi frank-
ans og ýmsar aðrar ráðstafanir
til umbóta á fjármálasviðinu.
Mjög er þó villandi að tala
um “erlend yfirráð” í frönsku
athafnalífi í þessu sambandi.
Erlend fjárfesting nemur
varla meiru en sem svarar ein-
um af hundraði af heildarfjár-
festingunni í landinu.
FRÖKKUM þykir þó, sem
bandarísk áhrif séu að verða
hættulega mikil í ýmsum grein
um athafnalífsins í landinu. Má
þar til dæmis nefna eftirtalin
atriði:
BÍLAIÐNAÐUR. Chrysler
Corporation eignaðist fyrir
skömmu meirihluta í Simca,
þriðja stærsta bílaframleiðslu-
fyrirtæki í Frakklandi.
MATVÆLAIÐNAÐUR: Lib-
by hefir að undanförnu aukið
stórlega ítök sín i niðursuðu-
iðnaðinum.
OLÍUHREINSUN: Esso-
Standard á nokkrar af nýjustu
og beztu olíuhreinsunarstöðv-
unum í landinu.
MATVÆLADREIFING: Upp
a síðkastið hefir bandarískt
fjármagn verið aukið veru-
lega í hinum stærri fyrirtækj-
um, sem annast matvæladreif-
ingu.
Að undanförnu hefir kom-
izt á kreik þrál'átur orðrómur
um, að bandarískt fjármagn
hafi staðið að baki hinum mis-
heppnuðu tilraunum belgísku
Empaín-samsteypunnar til þess
að eignast afkastamestu sam-
steypu í frönskum þunga iðn-
aði, Schneider-Creuzot.
EKKI verður talið líklegt,
að Frakkar grípi til alvarlegra
ráðstafana gegn aðstreymi fjár
frá Bandaríkjunum, úr því að
þeim mistókst að fá önnur að-
ildarríki að hinum sameigin-
lega markaði til þess að gera
víðtækar varúðarráðstafanir
gegn “voða hinnar bandarísku
fjárfestingar”.
Telja má þó fullvíst, að haft
verði náið eftirlit með banda-
lískum viðskiptafyrirtækjum
og líklegum fjárfestendum ráð
lagt að leggja ekki of mikla
áherzlu á athafnir sínar í
Frakklandi Þeir munu einnig
verða aðvaraðir um. að fjár-
íestingaráform þeirra verði að
íalla að framtíðarstefnu í
írönsku efnahagslífi, eins og
hún er mörkuð í fjögurra ára
þróunaráætlun landsins.
Að síðustu ber að geta þess,
að bandarísk fyrirtæki verða
til hins ýtrasta að laga sig eft-
ir þeim reglum, sem gilda í
írönskum félags- og verka-
[ýðsmálum Bandarísk fyrir
tæki hafa að undanförnu lokað
nokkrum vinnustöðum og sagt
upp frönsku starfsfólki sínu
upp til hópa Þetta hefir valdið
hvassri gagnrýni franskra yfir.
valda og vakið mikla andúð
meðal almennings
T f M I N N, föstudagurlnn í. marz 1964. —
u