Tíminn - 06.03.1964, Blaðsíða 15

Mér er sem ég sjái
yður með broddstaf
Svar til dr. Benjamíns Eiríkssonar, bankastjóra.
Eg þakka yBur, herra banka
stjóri, vinsamlegt tilskrif í
Tímanum 27. f. m. út af „Opna
sendibréfi'' frá mér. En veikt
er það tilskrif yðar sem máls-
vðrn.
Þér höfðuð, eins og um var
raett í „Opna sendibréfinu",
gert yður — vafalaust í ógáti
— sekan utn það, að nota í
bókstaflegri merkingu hina
pólitfsku vamaðarorða-líkingu
um móðuharðindi og fella aft-
an af henni orðin „af mann/i-
völdmn*‘. Þetta hafði yður orð-
ið á í messu, um leið og þér
voruð að finna að skorti á
sðgulegri nákvæmni í merkri
bók.
í tilsikrifinu viljið þér ekki
viðurkenna, að um yfirsjón hafi
verið að ræða af yðar hálfu,
og fómið til mótmæla ágætum
vitsmunum yðar á altari streit-
unnar. (Af því að ekki get ég
álitið, að þér séuð að færa svo
dýrar fómir þeim Morgunblaðs
mönnum, sem varnarorðin
virðast lengi hafa þjáð í vöku
og svefni). Þér vinnið það til
að látast ekki skilja móðurmál-
ið eða lögmál líkinga þess. Lát
ið sem þér vitið ekki, að líking
ar era sjónaukar máls og hugs-
unar, en ékki venjulegt rúðu-
gler. j..
Orðrétt segið þér: „Þjóðin
hefur lifað móðuharðindi og
það er það og ekki eitthvað
annað, sem orðið merkir: nátt
úruhamfarir, sem sjónarvottar
hafa lýst, sjúkdómar, hungur-
dauði dýra og manna, ásamt
margvíslegum þjáningum."
Hvemig farið þér að því að
fá þessa niðurstöðu?
Ef þér hafið t. d. tekið lík-
inguna: „móðuharðindi af
mannavöldum stærðfræðilega
— eins og sumir myndu trúa
hagfræðingi og bankastjóra vel
til að gera — þá hafið þér
alls ekki getað fengið þessa út
komu, nema með því móti að
sleppa frádráttarliðnum: „af
mannavöldum? Náttúruhamfar-
ir verða nefnilega ekki af
völdum manna.
Þér hafið þá fómað reikn-
ingskunnáttunni auk annars.
En sleppum hér stærðfræð-
inni, þótt svo sé ástatt, að þessi
líking er svo rammbyggileg, að
hún þolir hana í aðalatriðum.
Mér dettur ekki í hug að
mótmæla því fyrir hönd Stef-
áns Helgasonar, bónda í Haga-
nesi við Mývatn, sem er höf-
undur líkingarinnar, eða fyrir
mitt leyti, sem hef vitnað í
hana sem réttmæt varnaðar-
orð, að líkingin sé þungorð. En
tilefnin til þess vom líka næg
og því augljósari sem lengra
líður.
Til þess em lfkingar að auð
velda skilning með saman-
burði, stækka til glöggvunar,
gera eftirminnilegra það, sem
sagt er, og langdrægara en
ella væri.,s^ííoúeíL .,; .
Ekki er annað að heyra á
tilskrifi yðar, en að þér teljið
að líking verði að vera bókstaf
leg, annars sé hún vitleysa.
Þetta er eins og ef þér gerð
uð sömu kröfu til málverks og
ljósmyndar.
Blessaðir látið þér hug-
kvæmdarlitla þrætumenn eina
um þann vesæla sldlning. Þér
emð auðvitað hátt yfir hann
hafinn. Það veit ég vel. En
vegna tilskrifsins frá yður get
ég samt ekki stillt mig um að
skjóta til yðar þremur dæmura
um líkingar til umhugsunar.
Dæmin tek ég úr líkinga-söfn-
um þriggja viðurkenndra snill-
inga, til þess að þér þurfið ekki
að eyða tíma í að velta því
fyrir yður, hvort mark sé á höf
undununum takandi eða ekki.
Annars er líkingaauður ís-
lenzkunnar svo mikill, að hans
gætir meira og minna í tali
hvers manns og dæmi þess
vegna á hverju strái.
Einar Benediktsson orti
lrvæðið: Fróðárhirðin á sínum
tíma um ákveðin tilefni í ís-
lenzkum stjómmálum, að talið
er. Kvæðið er margþætt lík-
ingamál og ein höfuðlíking.
Hver telur sig þess umkominn
að kalla kvæðið „vitleysu“, þótt
það standist alls ekki bókstaf-
lega?
Matthfas Jochumsson segir
í einu viðurkenndasta kvæði
sínu:
„Lfkt sem út úr ofni
æpi stiknað hjarta“.
Hvemig færi, ef þér legð-
uð hinn bogna mælikvarða
túlkunar yðar á þessar ljóð-
línur þjóðskáldsins?
Hannes Hafstein kvað: „Öll-
um hafís verri er hjartans ís“.
Mér er sem ég sjái yður með
broddstaf í hendi úti á síðar-
nefnda ísnum.
Bezta kveðja og óskir.
Karl Kristjánsson.
J
HÉRADSMÚT HESTAMANNA
A AUSTURLANDISL SUMAR
HVAÐ HEYRIÉG?
Of lengi hefur dregizt að nokk-
uð hafi verið skrifað um héraðs-
mót hestamanna á Austurlandi,
sem haldið var að Egilsstöðum
sumarið 1963, og þá dóma, sem
þar fóm fram á kynbóta- og und-
aneldishestum.
Þótt ýmislegt mætti segja um
dóma, fyrirkomulag og fram-
kvæmd sýningarinnar, svo og
grein Þorkels Bjarnasonar, sem
væntanlega ber að skoða, sem
heimild um það, sem þar gerð-
ist, mun ég hér aðeins ræða
dóma á kynbótahestum. Orsakir
þær, að ég tel sérstaklega ástæðu
til að ræða þá dóma, em þær, að
kynbætur hrossa gmndvallast
öðra fremur á kynbótahestinum
og ættemi hans, og verður því að
vanda sérstaklega val þeirra. Þar
af leiðandi hljóta dómar á þeim
að grundvallast á mikilli ná-
kvæmni, andstætt því, er manni
virtist einkenna vinnubrögðin á
eýningunni á Egilsstöðum.
Kynbótahestar án afkvæma:
1. Blesi frá Egilsstöðum: Eig-
andi Hestamannafélagið Frey-
faxi. Umsögn: Mjög glæsilegur,
bolmjúkur reiðhestur — ná-
gengur, þröngt brjóst, hófar
brattir. Einkunn 7,91.
2. Sleipnir frá Miðfelli, Homafirði.
Eigandi: Þrúðmar Sigurðsson.
Umsögn: Viljagóður reiðhestur
með öllum gangi rúmum, ekki
ganghreinn, brokkar þó mjög
vel .Góðir fætur og bygging að
iðra leyti, en ekki nógu reistur.
Einkunn 7,88.
Þetta eru einkennilegir dómar,
því lýsing Sleipnis er svo miklu
betri en á Blesa, þó að sá síðar-
nefndi sé hafður með hærri eink-
unn.
Umsögn Blesa: „Mjög glæsileg-
ur, bolmjúkur reiðhestur."
Maður skyldi halda að þar væri
á ferðinni gæðingur, en hvaða
hestamaður getur ætlað það, eftir
að hafa lesið framhald umsagnar-
innar.
„Nágengur og þröngt brjóst,
hófar brattir". Af þessum bygg-
ingargöllum hlýtur að leiða lítið
þol, lítið framtak, óveralegan gang
og sennilega daufan vilja. Að
þessum dómi athuguðum á Blesa á
Egilsstöðum, hlýtur hver athugull
hrossaræktarmaður að sjá að hest-
urinn er ónothæfur til undaneldis
í reiðhestarækt.
Umsögn um Sleipni frá Mið-
felli, bendir til þess að eini gall-
inn á þeim hesti sé eins og segir í
dómsorði: „Ekki nógu reistur".
Það er verulegur galli en ekki úr-
kastssök, ef hesturinn er að öðru
leyti góður, þar sem segir: „Er
ekki ganghreinn en brokkar þó
mjög vel“.
Bendir það til mistaka í tamn-
ingu, en ekki að um sé að ræða
byggingargalla, eða hugsanlega
erfðagalla. Þar segir að hesturinn
hafi allan gang rúman, hlýtur það
að skiljast svo, að hann hafi gott
framtak og mikla teygju á öllum
gangi, verður því að álíta að Sleipn
Framhald á 19. síðu.
í HÁDEGISÚTVARPI hér á
dögunum var lesið stutt og laggott
ávarp frá stjórn S.A.K. til for-
eldra á Austurlandi. Efni ávarps-
ins var þetta: Foreldrar á Austur-
landi leyfi ekM börnum sínum að
ganga í neitt stjórnmálafélag fyrr
en þau era 16 ára.
Tilefni ávarps þessa er vitanlega
það, að nýlega var stofnað á Fljóts
dalshéraði F.U.F. með lágmarks-
aldri meðlima 14 ára.
Út af félagsstofnun þessari hef-
ur verið þyrlað upp slíku mold-
viðri að leitun mun á öðru eins.
Kommi nokkur í Egilsstaðakaup-
túni, illdeilinn og skapvondur blés
frá sér óhreinum fítonsanda og fúl
um, en anda þenna meðtóku mann
hræður örfáar, mér er sagt helzt
Sjálfstæðiskonur þar í þorpinu og
hugðust með krafti hans og sér
góðri vandlætingu fordæma hið
unga Framsóknarfélag og sérstak-
lega þá menn, er að stofnun félags
ins stóðu, íyrir það, að í félags-
reglum er leyfð innganga svo
ungu fólM.
Gjörningaveður þetta á upptök
sín í pólitísku ofstæki, og er fleytt
með illkvittnum lygasögum verstu
tegundar, sem jafnvel ganga svo
langt, að framámönnum félags-
stofnunarinnar er á brýn borið, að
þeir hafi stundað pólitískan heila-
þvott á skólabörnum. í lægðar-
miðju gjörningaveðurs þessa
stendur svo höfundur óhróðurs-
sagnanna brynjaður úlfsgæru og
mokar1 skít í andlit granna sinna
af fullkomnu samvizkuleysi. Taum-
laus óskammfeilni ræður honum
til að koma þessu hnossgæti sínu
á framfæri í málgögnum stefnu
sinnar, og vita mun hann óþarfa
að hirða um æra blaðakosts sálu-
félaga sinna, þar sem augljósar
lygar, sem þessar, eru hafðar sem
skrautblóm á forsíðum. En þessi
maður kann ekki að skammast sín,
því mun hann lítt hugsa um, hvort
hann getur ógrátandi bætt við
svörtu blettina á eigin tungu.
Ekki lét fréttasnati sá nafns síns
getið — undir klausunni í blöðun-
um, hefur ekM treyst á jöfur-
mennsku sína, en kosið öllu frem-
ur að synda í lítilsigld eftir hverju
því meðali, sem orðið gæti FUF
á Héraði til skapraunar og skaða.
Þetta hefur hann gert óvitandi
um það, sem oft vill verða, að
vopn í höndum þeirra manna, sem
illt hafa í huga, snúast gegn veg-
andanum sjálfum þar um lýkur,
enda hafa nú Framsóknarmenn á
Héraði hrint af sér gjörninga-
frassa þessum og stefnt honum til
föðurhúsa fótakeflasmiðsins í Eg-
ilsstaðakauptúni. Aumleg örlög
það, sem sjálfdæmast til að hnjóta
ævina út um þá steina, sem ætl-
aðir vora öðrum til falls. Ég
vorkenni manninum.
Þegar ég heyrði þetta prívat út-
varpsávarp stjórnar SAK varð ég
undrandi. Er nú hið ópólitíska sak
leysi austfirzkra framákvenna í
S.A.K. runnið út í sandinn? Ótrú-
legt er að stjórn þessa virðulega
S.A.K. hafi hrifizt af rógburði um
náungann og komizt í Gróuástand.
Eða hafa þessar virðulegu konur
nú allt í einu upphugsað sinn
heilagan vitjunartíma til að taka
að sér yfirstjórn allra Framsókn-
arfélaganna á Héraði?
í fyrra var stofnað FUF á Norð-
urlandi á sama grundvelli, með
sama lágmarksaldri. Þá heyrðist
ekki orð um áhyggjur foreldra,
ekki orð um sálarvoða unglinga í
því sambandi.
Já, félag ungra Framsóknar-
manna hefur verið stofnað á Hér-
aði og með glæsibrag.
Eg hef ekki heyrt neina foreldra
sem era Framsókn fylgjandi, —
kvarta undan 14 ára lágmarksaldr-
inum. — Þvert á móti munu allir,
sem óhlutdrægt líta á 14 ára ungl-
ing, sem verðandi mannsefni, telja
honum hollt og þroskandi að vera
með þeim eldri í öllu sem þeir
telja mannsæmandi. Unglingur,
sem kominn er í kristinna manna
tölu, vill vita hvað þeir eldri
hugsa, tala og gera, og allir sveita
menn, sem og borgarbúar, sem á
annað borð era skylduræknir
uppalendur, gera ekM annað en
það, sem 14 ára maður má sjá og
heyra. Það er höfuðsynd fjöl-
margra uppalenda, að harðbanna
stálpuðum unglingi sínum það,
sem þeir aðhafast sjálfir fyrir aug-
um þeirra daglega. Það er sú synd
sem fyrst og fremst gerir bamið
eða unglinginn óráðvandan. —
Kennir honum að Ijúga sér til frið
ar öðrum til ills.
Nú er mér spurn. Era þá ekM
stjórnmál mannsæmandi? Pólitík
kemur þó öll í dagsljósið, eins og
hún er löng til, í blöðum og út-
varpi, öll fyrir augu og eyra okk-
ar fróðleiksfúsu og forvitnu ungl-
inga. Þeir mega lesa allt, heyra
allt um pólitík.
Svo koma menn, með merMleg
heit, miklast af sálfræðilegum
hæfileikum, geðfræðilegum eigin-
leikum, uppeldislegri þekkingu og
segja að 14 ára bam sé óþroskað,
veikgeðja og stefnulaust. Já, segj-
um það, en engu að síður era nú
flestir 14 ára unglingar búnir að
tileinka sér pólitíska stefnu föð-
urins, hvort sem hún er rétt eða
röng, búnir að fá hana á heilann,
fá hana í blóðið, með því andrúms
lofti, sem ríkt hefur innan veggja
heimilisins.
Eru svo íslenzk stjómmál, þjóð-
mál, hagsmunabarátta stétta, þetta
sem við köllum pólitík ekM mann-
sæmandi? Jú, jú. Öllum flokkum
finnst sinn fugl fagur.
Kvenfélögin í sveit og borg, era
þau samtök, sem mestra virðinga
njóta í hugum fólksins. Samtök,
sem Alþingi íslendinga ætti að
minnast oftar en um getur. Sam-
tök, sem hafa frá fyrstu verið ó-
pólitísk, og miðað allar starfs- og
stefnuskrár við það, að líkna,
friða, fegra og gleðja. Því finnst
mér illa til fundið, og raunar úr
hörðustu átt, að stjóm S.A.K.
noti aðstöðu sína til pólitísks á-
róðurs í útvarpi, undir yfirskini
kvenfélags, varðandi velferðarmál.
Hver einasta kvenfélagskona,
sem er kjósandi Framsóknarflokks
ins, hver einasti Framsóknarmað-
ur, sem ág hef talað við um ávarp
stjórnar S.A.K. til foreldra á Aust-
urlandi, hafa sMlið það á einn og
sama veg.
Hverjum dettur í hug, að Sjélf
stæðiskonur í stjóm S.A.K. flytji
varnaðarorð, sem þessi til eigin
sálufélaga, sem harðneita því, að
eiga yngri menn en 16 ára í sínum
stjórnmálafélögum, eða komma,
sem harðneita því sama, sjálfsagt
af háþróaðri sannleiksást? Hvaða
Framsóknarmaður eða kona, sem
lesið hefur hin hrokafullu, sérgóðu
og sjálfbyrgingislegu skrif íhalds
og komma, þar sem farið er viður-
kenningarorðum um stjóm S.A.K.
fyrir að taka Framsóknarmenn í
karphúsið, varðandi siðferðisbrot
og barnaveiðar við stofnun F.U.F.
á Héraði haldið þið að viti ekM
hvar fiskur liggur undir steini,
að því viðbættu, að allur er áróð-
ur þessi frá byrjun bundinn bik-
svartri lygi. Hver skyldi trúa, að
slík aðferð sé sprottin af velferð-
artilfinningum í garð okkar Fram-
sóknarmanna? Nei ekM aldeilis,
Við Framsóknarmenn getum alls
ekki séð að íhaldi og kommum m.
a. stjórn S.A.K. komi það vitund
við hvaða reglur gilda um lág-
marksaldur í F.U.F. á Héraði.
Eitt er vist, ef Framsóknarmenn
á Héraði létu sér eins annt um að
grafa pólitíska andstæðinga lif-
Framhald á bl*. 19.
T í M I N N, föstudagurlnn 6. marz 1964.
15