Morgunblaðið - 15.12.1929, Qupperneq 13

Srcumudaginn 15. des. 1929.
Bandaríkin og Hibingishátfðin.
Eftir Richard Beck.
Sanáríki hverju er það mikils-
vert, að eiga sjer að vinum og
velunnendum hinar mannfleiri og
•flugri systurþjóðir. Gleðiefni var
það því öllum sann-þjóðræknum
Mendingum er hljóðbært varð, að
rikisþing Bandaríkja hefði sam-
þykt, að sýna hinni íslensku þjóð
óvtínjulegan vott virðingar og vin-
fengis á komandi sumri, á þúsund
ára afmæli Alþingis. Fyrst með
því, að ákveða að senda fimm full-
trúa á hátíðina; og þá eigi síður
með því, að veita rausnarlega fjár' sleit. Þegar aðstæður allar eru til
upphæð (50.000 dollara) til þess ^ greina teknar, verður það enn ljós-1
að láta gera líkneski af Leifi Eiríks ar, að hjer hefir atorkumaður og
syni og færa hinni íslensku þjóð atgjörvis um vjelað. Að sjálfsögðu
að gjöf. Er slík viðurkenning af ber að geta þess, að fleiri studdu
hálfu stórþjóðar í garð hinnar að framgangi málsins en flutn-
smæstu harla sjaldgæf. Má og ingsmaður þess, en drýgstan þátt á
ætla, að hún auki stóruin virðingu i hann þó vitanlega í fullnaðar-úr-
mtlendinga yfirleitt fyrir íslending' slitum þess.
Bortness þingmaður er bónda-
aon af norskum ættum; faðir hans,
Ole O. Burtness, er fæddur í Hal-
lingdal í Noregi, en fluttist ungur
að aldri með foreldrum sínum til
kallað var saman til að rœða tvi> (Ve8turh6,iins; 8ettust Þau að ' Wis-
stórmál Bandaríkjaþjóðar — land- consin' 11111 nohitura úra skeið
búnaðar- og tollmál —• er nauðsyn (dvaldi hann í lova-ríki. Þaðan
bar til að ráða sem skjótast fxam fluttist hann svo ti] Norður-Da
úr. Liggur því í augum uppi, að
til þess þurfti óbilandi áhuga,
þekkingi og mikla málafylgju-*
hæfileika, að fá nokkurt aukamál
afgreitt á þingi þessu. Auk þess;
var tíminn naumur. Sjest það best
á því, að öldungadeildin (the
senate) samþykti frumvarp Burt-
ness samdægurs og fundum þeSs
*m og öllu því, sein íslenskt er.
Hin íslenska þjóð á því mikla
þakkarskuld að gjalda þeim öll-
um, útlendingum sem íslendingum,
er fylgdu máli þessu fram til sig-
urs; og mest á hún auðvitað þeim
manninum að þakka, er málið
flutti á ríkisþingi Bandaríkja með
slíkum dugnaði og lægni sem raun
ber vitni. Er maður þessi, sem
fiestum Islendingum mun kunn-
ugt, Oljger B. Burtness, fulltrúa-
deildarþingmaður frá Norður-Da-
kótaríki. Er vert að muna, að við
ijamman reip var að draga. Málið
0. B. Burtness.
Víst tel jeg, að íslendingar kjósi
að vita nokkuð gjör deili á manni
þeim, er reynst hefir svo dyggur
málsvari þeirra og velge'rðarmað- kóta og nam land í grend við smá-
ur. Vill svo til, að jeg hefi um bæinn Mekinock, árið 1879. Hefir
skeið verið nágranni Burtness hann búið þar síðan. Fæddist Burt-
þingmanns, og þvi kynst honum ness þingmaður á bóndabæ föður
persónulega. Fór jeg þess á leit síns 14. mars 1884. Ólst hann þar
við hann, að hann ljeti mjer í tje upp. Alþýðuskólamentunar naut
nokkrar upplýsingar um æfi sína hann þar í hjeraðinu. Síðan stund-
og starf, að je'g mætti þær í letur aði hann undirbúnings- og fram-
færa löndum mínum til fróðleiks. lialdsnám á ríkisháskóla Norður-
Brást hann vel við beiðni minni. Dakóta í Grand Forks. Lauk hann
Fer þó fjarri, að hann láti hátt um þar stúdentsprófi 1906, en prófi í
störf sín; hann ásælist alls ekki löguin ári síðar. Vann hann mikið
var sem sje flutt á aukaþingi, er auglýsingafrægð.
til fyrir sjer jafnframt námi, svo
sem títt er um háskólanemendur í
Ve'sturheimi. Námsmaður var hann
góður; sem dæmi þess má nefna,
að hann var kosinn í fjelagsskap
þann, er Phi Beta Kappa nefnist,
en sú sæmd veitist þeim einum,
sem hæstar einkunnir hljóta. Auk
þess tók hann drjúgan þátt í fje-
lagslífi og andle'gu lífi stúdenta,
einkum í rökræðum, og ritstjóri
árbókar háskólans var hann um
eitt skeið. Mikinn þátt tók haxrn
einnig í íþróttum. Má ’því segja,
að þegar hafi verið sýnt á skóla-
árunum hverju atgjörvi Burtnessj
var gæddur.
i
Að loknu laganámi hóf hann lög-
fræðisstörf í Grand Forks; var
hann um mörg ár i fjelagi við
íslendinginn Barða G. Skúlason,
sem kunnur er að hæfileikum,
sjerstakle'ga mælsku. Vann Burt-
ness að lagastörfuin nær eingöngu,
uns hann var kosinn þingmaður
fulltrúadeildar ríkisþings Banda-
ríkja árið 1921. En jafnframt þing-
menskunni liefir hann þó unnið
nokkuð að lögfræðislegum störfum
og gerir enn. Ymsum opinberum
störfum hefir hann gegnt í fæð-
ingarhjeraði sínu. Sat t. d. á lög-
gjafarþingi Norður-Dakóta-ríkis
1919—20. Síðan hann var fyrst
kjörinn á ríkisþing Bandaríkja
(1921), liefir hann jafnan verið
elidurkjörinn. Er því bert, að kjós-
endur bera fult traust til hans.
Enda hefir hann reynst þeim góð-
ur fulltrúi. Á ríkisþinginu hefir
Burtness sjerstaklega gefið sig við
löggjöf, er landbúnað snertir,
flutningsmál og fjármál.
Velferðarmál Grand Forks borg-
ar — þar sem hann hefir átt heima
um langt skeið — lætur Burtness
sig miklu skifta. Enda er hann
framúrskarandi vel látinn. Hann
er atkvæðamaður í ýmsum fjeiög-
um; t. d. skipar hann háan sess
í reglu frímúrara.
Burtness þingmaður er mikiH
vexti og vel á sig kominn. Sópar
að honum á ræðupalli; er hann og
vel máli farinn. Hann efr hinn
prúðmannlegasti í allri framgöngu
og hinn skemtilegasti heim að
sækja. Forseti Norður-Dakóta há-
skóla sagði það um Burtness í
eyru mín nýlega, að fáa stjóm-
málamenn vissi hann jafnheila í
orðum og athöfnum.
Ekki verður hjer, þó freistandi
væri, rakin nema að örlitlu leyti
saga frumvarps þess, sem Burt-
ness flutti um þátttöku Bandarikjá
í Alþingiskátíðinni, og fjekk sam-
þykt á ríkisþinginu. En geta verð-
ur þess, að framsöguræða hans
var bæði vel samin og vel rök-
studd. Sýnir hún glögt áhuga hans
og þekkingu á málinu. Kemur þar
•fram mikill hlýhugur til íslands
og íslendinga. Er þar farið mörg-
um fögi-um orðum um íslenska
menning og manndáð. Svör Burt-
ne’ss þingmanns við fyrirspúrnum
og aðfinslum, sem eigi voru þó
margar, voru glögg og rökföst;
enda var frumvarpið samþykt í
einu hljóði.
Einu má heldur eigi sleppa, er
fram kom í umræðunum um frum-
varpið. La Guardia þingmaður frá
ÍNew Yorlt ríki beindi þeirri fyrir-
spum til framsögumanns, hvort
hann væri fús á að ákveða, að lík-
\