Morgunblaðið - 17.06.1944, Blaðsíða 10

10
ÞJÓÐHÁTÍÐARBLAÐ 17. júní 1944
— Stefna SjáSfstæðlsflnlikslns
Frá Landsfundi Sjálfstæðismanna á Þingvöllum 1936.
beita kröftum sínum innan leyfi
legra takmarka, sjer og sínum
til hagsbóta, hyggir þessi stefna
fyrst og fremst vonirnar 'im
framhaldandi umbætur á lífs-
kjörum þjóðarinnar“.
Þannig lýsti hinn vitri foringi
Sjálfstæðismanna. Jón Þorláksson.
fyrir 15 árum sjálfstæðistefnunni,
Honum var Ijóst. að sem víðtækast
frelsi einstaklingsins tiL ]>ess „inn-
au leyfilegra takmarka“ að afla
líísins gæða „sjer og sínum tif
hagsbóta“, var öruggasta leiðin til
þess að bæta einnig lífskjör sem
fiestra annarra. Þar er órækur
vottur uni sannleiksgildi þessara
o “ða Jóns Þorlákssonar, ágæti
stefnunnar sjálfrar og pólijískan
þroska Islendinga, að þrátt fyrir
þá staðreynd, að aldrei hafa jafn
margar og voldugar öldur erlends
u nróts borist að ströndum Islands
og riðið yfir þessa lífsskoðun, sem
á þeim 15 árum, sem liðin eru
f i á því að Jón Þorláksson mælti
þou, þá aðhyllast þó fleiri íslend-
iygar þessa stjórnmálastefnu í dag
e > nokkru sinni fyr.
ÍSLENT JlNfíIAR hafa lengst af
verið einstaklega fátæk þjóð. Með
fi amsýni. sparsemi og óvenjulegu
framtaki brutust margir til bjarg-
áína síðustu ára-tugina. Lang-
varandi kreppa í atvinnulífinu, sem
bófst um 1930, hafði bó lainað
þróttinn svo að ný.ju, að öjög var
»,C mörgum dregið þegar heims-
styrjöldin skall á. Ifjer er þess
ekki kostUr að rekja áhrif ófrið-
arins á íslenskt þjóðlíf. Það eitt
skal sagt, að ]>es.s var ekki að
vænta að við rötúðum skemstu leið
m
út úr því völundarhúsi er við vor-
um fluttir í, nje gerðuln oss í tæka
i'> rjetta grein fyrir því er fram
fór, eða afléiðingum hvers spors
sem stígið hefir verið. Iíitt var að
vomim, að gullæðið gripi iim sig
þegar peningaflóðið streymdi yfir
þessa fjevana þjóð. En nú er að
greiða úr því sem orðið er, og
freista þess að komast vf'ir tor-
færurnar. Má engin ætla að það
verði auðleikið, en ekki sæmir að
gefast upp’ þótt leiðin sje áfætis.
Bjálfsagt er þáð nauðsynlegt að
Islendingar geri sjer sem fyrst
grein fyrir því, að það mun reyn-
ast þjóðinni örðugt að taka upp
fvrri lifnaðarhætti, enda æskilegt
að hún þurfti þess ekki, jafn skarðr
an hlut sem margur hefir frá borði
bo-rið. Hitt er víst, að án mikilla
tilþrifa er lítils góðs að vænta. 011-
um er nú að verða ljóst að þegar
í stað er ófriðnum ljettir mun fá-
breytt útflutningsvara Islendinga
hríðfalla t verði. Undir þann leka
verður að setja, og það strax. •—•
Sveltur sitjandi kráka. •— Við verð-
um tafarlaust að leita nýrra úr-
ræöa til sjálfbjargar. Við vitum
að íslenska moldin er" frjó-, fiski-
miðin rík, afl eflunnar og fossins
ótæmandi og margvísleg auðsgfi
fólgin í iðrum jarðar. Islendingum
á því að vera líf't, og það vel á
þessu landi. En á því ríður, að
okkur skiljist að sjerhver þjóð
verður að lifa i samræmi við eðli
sitt éf henni á vel að farnast. Það
boðorö er hægt að brjóta. En lög-
málinu verðitr ekki hreytt. I langri
baráttu íslendinga við óblíða nátt-
úru, alt frá landnámstíð og fram
á þennan dag, hefir einstak-lings-
hyggja þjóðarinnar þroskast, löng-
nn og þörf íslendinga til athafna-
frelsis á sem flestum : sviðum
styrkst. Aflgjafi þeirrar baráttu
hefir lengst af verið vitund þess
að uppskeran - f.iell einstaklingn-
um og skylduliðt bans. Með þeirri
staðreynd verður þ.jóðin að reikna,
og á henni að byggja atyinnu-
löggjöf síná svo sem frekast er
auðið, Ella mun ]>að sannast að
þótt lindirnar sjeu margar og ríkar,
þá m.un þó fengurinn seint sæk.jast
ef athafnaþrá Islendingsins er lögð
í viðjar óteljandi hafta og banna,
og sjálfbjargarviðleitnin drepin með
því að ræna harðsóttri björg jafn-
skjótt setn hún er færð í búið.
Islendingar komast aldrei klakk-
laust út úr þeim vatida. sern fram-
undan er, nerna nndir handleiðslu
öfgaþtusrar í't'jálslymlra r untbóta-
stefnu, sem miðar við hagsmurti
allra st.jetta. Menn verða. að hætta
að öfundast yfir <>g ýfast gegn
bættuin efnahag eihstaklingsins.
Bætt f.járhagsafkoma er fátækri
þjóð mikið hagsmunamál og gleði-
efni. Aðalatriðið er að afla auðs-
ins. Hann dreifist óðar og kemur
öllum að góðu, ef ekki í dag, þá
á morgun. Og með hófsömum ráð-
um og hyggilegum, er vel auðið,
án þess að drepa sjálfbjargarvið-
leitnina, að tryggja það nð skorti
verði bægt frá hvers manns dyrunt.
Með því, og því einu móti, er hægt
að ná því marki, - sem allir sæk.j-
ast eftir, að sjá öllum þeim þegn-
um þjóðfjelagsins borgið, sem sjálf-
ir vilja. legg’ja sitt áf mörkum í
éfnahagsbaráttunni eftir því sem
getan leyfir. _
Það er þetta sem Sjálfstæðis-
menti skil.ia. Á forystu, auknu fylgi
bg sem fylstum ráðum þeirrar stefnu
veltiir framtíð Islendinga.
Það var víst hinn merki hreski
stjórnmálamaður, Disraeli, sem
sagði: I stjórnmálum er það ]>rcntit.
sem alt veltur á: 1 fyrsta lagi er
það: heilbrigð skynsemi. I öðru
lagi er það: heilbrigð skynsemi. í
þriðjalagi er það: heilbrigð skyu-
semi. <
Þetta þurfa Islendingar að gera
sjer ljóst. Það eru ekki öfgarnar
eða fagurgalinn sent vtsa leiðina.
•Ihugun, róleg dómgreind, — heif-
brigð skynsemi — mun sannfæra
þjóðina um að reynist hún sjálfri
sjer trú, vilji hún lifa í samræmi
við eölishneigð íslendingsin.s t.il at
hafnafrelsis mun henni vel farna.st.
Áreiðanlega höfum Adð Islend-
ingar almennt gert okkur mjög ó-
fullkomna grein fyrir því í hve rík-
um mæli gæfan hefir krýnt okkur
einmitt nú seinustu árin. Okkur
ltefir eigi aðeins að mestii verið
hlíft við þeim ómælanlegu hörm-
ungiim sem þjakað hafa svo allt
of marga aðra, heldur höfum’ við
nú öðlast stjórnskipulegt frelsi og
auk þess svo bættán efnahag, að
í fyrsta skipti í sögu þjóðarinnar
eru nú fyrir hendi aðstæður til
að tryggja öllum lífvænlega afkomu
um langa framtíð.
Sjaldan hefir nokkurri þjóð ver-
ið fengið í hendui’ lilutfallslega
jafn mikil fríðindi á jafn skömnium
tíma. Aldrei fyr höfum við Islend-
iiigar búið við slíka gæfu. Aldrei
hefir á herðar okkar verið lögð
ríkari skylda um ábyrga hegðun
en einmitt nú.
Iívernig ætlum við Islendingar að
bregðast við þessunt gæðiim og
þeit'i'i skyldu sem þeim fylgir? >
Viö svörum þeirri spurningu á
Hæstu mánuöum og áruan. Það vélt-
ui' á því svat'i hvort við verðunl
taldit' verstu ógæfumenn eða kyn-
slóðiii sem bar gæfii til að gætá
sín gegn ofmet'naði velsældarinnar,
.gerði skyldu sína og tryggði meö
því frelsi þjóðarinnar itttt ókomnar
aldir.
Ölafur Thors.
HANNES HAFSTEIN Á ÞINGI.
HANNES HAFSTEIN, 1861—1923,
Myndin tekin af honum við þingsetningu 1915.