Morgunblaðið - 08.03.1956, Blaðsíða 2

18
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 8. marz 1956
1
-
Þrjár kvikmyndir í Höin
Framh. af bls. 17
mynd, sterk og áhrifamikil og
ógleymanleg, eins og sígildur
minnisvarði yfir ofsóknaræði
allra tíma, eins og allsherjar-
áminning til okkar aldar um að
slá skjaldborg um frjálsa hugs-
un og rétt einstakl ingsins í bar-
áttu hans við klíkur og hags-
munahópa, við andlegt ofríki og
veraldlegan yfirgang.
★ ★
'ft f . er bandarísk kvik-
Lfiany mynd, byggð á sjón-
varpsleikriti Paddys
' Chayefskys sem mikið orð fer af
• í Vesturheimi um þessar mundir.
Kvikmyndin hefir farið sigurför
itm allan heim og hvarvetna hlot-
íð afburðagóða dóma, var kosin
bezta mynd ársins sem leið af
kvikmyndagagnrýnendum New
York-dagblaðanna og hlaut á s. 1.
ári Grand Prix á kvikmyndahá-
tíðinni í Cannes; er hún fyrsta
bandaríska kvikmyndin sem
þau verðlaun hlýtur. Er hún vel
Frihrik Ólafsson tefidi
fjöltefli á Sauðárkróki
Sauðárkróksbær færii honutn 2000 kr. að §jöf
fyrir unnin afrek
Sauðárkróki, 1. marz.
HINGAÐ kom í gær góður gestur. Var það Friðrik Ólafsson skák-
snillingur. Bauð bæjarstjórnin honum ásamt stjórn Taflfélags
Sauðárkróks til sameiginlegrar kaffidrykkju að Hótel Tindastóli,
FÆEÐ GJÖF
Forseti bæjarstjórnar, Pétur
Hannesson, ávarpaði Friðrik og
færði honum að gjöf 2000 krónur
frá Sauðárkróksbæ, sem vott um
þakklæti og hlýhug fyrir unnin
afrek á sviði skáklistarinnar, og
scm orðið hefðu þjóðinni til sóma.
Marty og Klara
ar: Það fer eftir upplagi hvers
einstaklings, hvemig til tekst og
svo er ekki víst að allir þoli að
Klöru (Betsy Blair) eitt laugar-
að þessum heiðri komin, þvi að . dagskvöld og þótt hann sé eng-
hún er einstætt listaverk. | inn Adonis í augum stúlknanna,
' Þótt La Strada og Marty eigi fellur vel á með þeim þegar í! lesa I, the jury ofan á allt annað!
£ heldur lítið sameiginlegt og lýsi upphafí, enda eiga þau ýmislegt j Marty fjallar einmitt um dap-
;ntveimur ólíkum heimum, eru þær sameiginlegt, hann laus við kven- urleg öriög þessara manna og
þ>ó báðar raunsæismyndir; lýsa hylli, hún leíðinleg — „a dog“. höfundur hennar fer ekki und-
hrásiagalegum hversdagsleikan- Einveran bindur þau saman, ein- an í flæmingi, heldur horfist
1 vm, eins og hann er, mannanna vera stórborgarinnar, sem er hann blákalt í augu við stað-
RT>örnum í leik og starfi og ekk- óhugnanlegri og ömurlegri en reyndir:
ert er gert til að fegra ytri veru- ókunnugir geta gert sér í hugar- — „Hvað ætlarðu að gera í
’leikann né bæta úr, þar sem á lund. Og framhaldið getum við kvöld, Mart?“, segir einn vina
'skoríir innri hamingju og frið sagt með orðum Chayefskys hans við hann á barnum.
FJÖLTEFLI
Klukkan 8 um kvöldið hófst
fjöltefli í samkomuhúsinu á veg-
um Taflfélags Sauðárkróks. —
Mótið setti séra Helgi Konráðs-
son, og bauð hann Friðrik vel-
kominn. Friðrik tefldi þar á 67
borðum. Skákmenn voru flestir
frá Sauðárkróki, en þó milli 20
og 30 víðs vegar úr Skagafirði. I
VANN 58 SKÁKTR
Friðrik vann 58 skákir, gerði
7 jafntefli en tapaði aðeins tveim-
ur. Þeir sem unnu skákirnar voru
þeir Skarphéðinn Pálsson að Gilí
og séra Bjartmar Kristjánsson að
Mælifelli.
MIKILL SKÁKÁIIUGI
Mótið sótti geysi mannfjöldi,
víðs vegar að úr héraðinu. Má
segja að skákáhugi hafi nú allt í
einu gripið um sig, vegna frammi
stöðu Friðriks nú síðustu missiri,
en skákíþróttin hefur legið niðri
í Skagafirði síðan 1935, er hinn
upprennandi skákkappi lézt,
Sveinn Þorvaldsson, en hann
fórst í mannskaðaveðrinu mikla
14. des. það ár. — Guðjón.
sálarinnar. — ítölsku raunsæis- sjálfs: — Ég ætlaði að semja
höfundarnir taka yfirleitt mynd- ' algengustu ástasögu sem til er..
ir sinar í því umhverfi sem þær j— Sennilega hefir honum tekizt
gerast og auka þann veg á raun- j það.
sæi þeirra og áhrif. Sú er og T:
raunin í Marty og yar myndin öll bu,.ð óð
tekm í Bronx-hverfi í New York,
bar sem hún gerist. Fyrir bragðið
«er hún sannari og áhrifameiri.
Það er gaman að kynnast þess- ^ «,*-
ari hlið á bandarískri kvik- mæiaíaust ’ með því bezta sem Þroskast við hlið hennar og hætta
rnyndagerð, ekki s'zt sókum þess, sést hefir á tjaldi, einkum í sam- að vera -Pabba-drengur . — I
hve vel tekst. Ég er ekki frá því tölunum, sem eru svo ljós og Þeonar augum speglast friður
■ 5 með Marty hafi Bandarikja- iifancii að einstakt er. Má einnig salannnar. °S sonn gleði hjart-
mennskotið ítölum ref fyrir rass Segja að þau séu sterkasta hlið ans..sem ein ern eftirsoknarverð,
■og sýnt svart á hvítu, hver tögg- Chayerskys. , — ía kannski einmitt vegna þess
Þögn — og Marty flettir dag-
blaðinu sem hann er að lesa. —
„Veit það ekki“, segir hann svo,
- en þú, Ang?" o, s. frv.
r myndinni er af- VnálruJaíku™ *™*u£s**’
_ einkum leikur 11111 er bseðl gott og hollt að hltta
Bor gninesTsem hmgað til hefir! ^loru og elgnast með henni hlut‘
verið sérfræðingur í að leika fúá 1 **** hamlngJu usem
glæpamenn og allskyns þjóðfé- Amenka getur yissulega boðtf
lagsúrhrök. Er leikur hans tví- fP,a; bæð! g0tt og hollt að
Sterk átök pp öfSupm óvini
nr er í þeim, þegar á herðir, hvers
l>eir eru enn megnugir í kvik-
Bandaríkjamenn eru
l að hún er „a dog“.
ríkasta, Matthías Jóhannessen.
ASaffundur Kven-
réffindaféíags
Sslands
er ofureðlileg, eins og hún er, I vegna meðlætis og óhófs. Ev-
látlaus og tilgerðarlaus, og hvers- Irópubúar kynntust þessum monn
dagsbúningurinn fer henni ágæt-
lega. Það er einmitt aðalstyrkur
um í styrjöldinni og fannst fátt
um, og síðan hefír þeim hætt til
Itennar, hve hún er einföld og að stimpla alla bandarísku þjóð-
eönn. Og þó er hún ekki laus við lna eftn‘ Þe>m kynnum. Vissu-
viðkvæmnina og tilfinningasem-
ína sem virðist svo mjög ein-
lega er það í hæsta máta ósann-
gjarnt, en það breytir ekki þeirri
kenna allt líf Bandaríkjamanna staðreynd að andlegir auðnuleys-
og minnir að þessu leyti allmjög ln8jar og veraldarhyggjumenn,
rm ndalistinni, þegar þeir leggja Þíóð sem um getur í veraldar-1
sig fram og kasta fyrir borð sógunni og kjör þeirra eru yfir-
prjálinu og Hollywoodhisminu. jleitt betri en annarra. Almenn-
— ítölum hefir um of hætt til, inS 1 Bandaríkjunum skortir ekki
að veita sér upp úr óþverranum j peninga, en fjöldinn allur er þo
í raunsæistjáningum sínum og j læPast eins hammgjusamur og
xnála skrattann á vegginn án,æfla mættl eftlr . veraldlegum
þ>es.s tiiefni sé til o. s. frv. Þeim I auði- Astæðan er su að lif alltof
hefir oft orðið hált á því 0g j marg.a er gegnsyrt af tomleika
hi-ugðizt bogalistin, þegar mest á °g mmhaldsleysi; alltof margir KVENRgTTINDAFgT f1d
TO,.njv, irann^kborstinn hefir na aldrei fullum þroska, eru kvjí.ínkii.i iííndai?íí,L. Islands
oft breytzt í vkjur og ímyndunar- jsömu „pabba-drengirnir“ fram heit aðalfund sinn 27. febr. s.l.
æði. í Marty er slíku aftur á eftir ævi- ems og Hemingway Signður J Magnusson var
shóti ekki til að dreifa. Myndin oröaði það, skemmdir a sahnm endurkjorin formaður felagsms,
1 TI'-- en auk hennar áttu þrjár konur
að ganga úr stjórninni. Þessar
konur hlutu kosningu: Adda Bára
Sigfúsdóttir og Guðný Helga-
dóttir, báðar endurkosnar og
Ragnheiður Möller. í varastjórn
voru kosnar: Ásta Björnsdóttir,
Svava Þorleifsdóttír og Sólveig
Ólafsdóttir. Lára Sigurbjörnsdótt
ir er varaformaður félagsins, aðr-
ar konur í stjórn þess eru: Kristín
L. Sigurðardóttir, Teresía Guð-
mundsson, Védís Jónsdóttir og
Guðrún Gísladóttir.
Svohljóðandi ályktun var ein-
róma samþykkt á fundinum:
„í sambandi við umræður um
tryggingarmálin, er nú standa
yfir á Alþingi, vill aðalfundur
Kvenréttindafélags íslands, hald-
inn 27. febrúar 1956, leggja
áherzlu á það við hið háa Alþingi
að það taki til greina tillögur
kvennasamtakanna í þeim mál-
um.
6óð ikepnuhöld
á Skagðsfrönd
SKAGASTRÖND, 1. marz: —
Ágætis tíðarfar hefur verið allt
fram til þessa. Til dæmis, hafa
bændur lítið gefið fé síðan fyrstu
daga febrúar, enda ágæt beit í út-
högum. Skepnuhöld hafa verið
ágæt. Snjólaust hefur verið í hér-
aðinu þar til í nótt, að gerði hríð-
arbyl, sem stóð fram á daginn.
Nú er aftur komið ágætis veður.
á meistaraverk Arthurs Millers,
Sölumaður deyr, sem einmitt hef-
ír á sér þennan viðkvæmnisblæ
(sentímentalítet) þrátt fyrir
raunsæið. En tilfinningasemin er
áhrifarikur þáttur í skapgerð
flestra einstaklinga, síðan skyn-
eemistrú natúralismans beið ósig-
ur í heimsstyrjöldínni fyrri, og
er því frekar hluti af raunsæinu
en andstaða þess. Við sjáum
þetta einnig allvíða á síðari tíma
bókmenntum og verðum að hafa
það í huga, þegar við ræðum um
raunsæi nútimans — og þá eink-
um bandarískt raunsæi.
Marty fjallar um samnefnda
persónu, Bronx-slátrarann Marty
(Erhest Borgnine),'sem kominn
er af ítölskum ættum og er yfir
þritugt, býr með móður sinni
sem auðvitað eru aðeins brot af
allri bandarísku þjóðinni, hafa
sett sinn svip á bandarískt þjóð-
lif í dag. —■ Marty bregður ein-
mitt upp átakanlegri mynd af
tómleikanum í lífi þessara nafn-
lausu Bandaríkjamanna sem stöð-
ugt leita að hamingju og fót-
festu, en finna ekkert annað en
siðferðisboðskap Mickys Spill-
anes og kynósa lendaslátt „pin
up-girls“. Hjá þeim reyna þeir
að slökkva þorsta sinn, af þeim
mótast þeir og æðsta takmark
lifsins verður „a date“ með ein-
hverri af gerðinni: Marilyn
Monroe. Sumir hafa reynt að
kenna þjóðfélaginu um skipbrot
þessara manna, en auðvitað á það
rætur að rekja til sálarlífs þeirra
sjálfra, til upplausnar heimil-
(Esther Minciotti) og er á góðri anna °6 afskiptaleysis foreldr-
leið með að verða piparsveinn
enda nýtur hann lítillar kven-
hylli: ,«Ég hefi ekki til að bera
það sem stúlkum geðjast að“,.
segir hann sjálfur. Og það eru
sennilega orð að sönnu. En hann
er góður drengur sem öllum þyk-
ir vænt um og má ekki vamm
aitt vita í neinu. Og framtíðin
anna af menntun barna sinna; til
veikleika í skapgerð einstakhngs-
ins og andlegrar leti.
í kjölfar líkamlegrar velmeg-
unar þurfa ekki endilega að sigla
andleg verðmæti, eins og einn af
stjómmálaheimspekingum síðari
alda hefir haldið fram. Þvert á
móti getur veraldleg velmegun
■•ptti að geta blasað við, björt og (skapað andlega auðnuleysingja,
£og\xv. — Af tilviljun hittir hann1— leitt af sér úrkynjun sálarinn-
SAMTÖK manna í Bandaríkjun- ’
um, er heita American Business
Men’s Research Foundation, hef-
ur sent út dreifibréf. Þar er m.a.
sagt frá því, er prestur einn, dr.
Carl S. Winters, fullyrti á þingi
bindindismálaráðs Illinois-ríkis,
að áfengissj úklingum í Bandaríkj
unum fjölgaði tuttugu sinnum ör-
ar, en A. A. og öll drykkjumanna
hæli og hjálparstofnanir gætu
bjargað þessum fórnardýrum
áfengisneyzlunnar. Presturinn
notar stór orð um það, hversu
áfengissalan grafi undan horn-
steinum bjóðfélagsbyggingarinn-
ar svo, að hún standi and.spænis
„gjaldþroti siðferðislega“, nema
til komi öflug samtök hinna sið-
bætandi krafta bióðarinnar til
varnar þessum voða
„Tími er kominn til þess“, segir
dr. Winters, „að þeir, sem við
vísindalegar rannsóknir fást á
þessu sviði, einnig allir umbóta-
menn, kirkjuleiðtogar og löggjaf
ar, taki höndum saman um rót- ,
tækar aðgerðir, grundvallaðar á j
visindalegum sannrevndum, :
stvrkleika trúar og siðgæðis og
þjónust.u allrar velferðarstarf-'
semi, til þess að bægja frá bióð-
inni áfeneisflóðinu....Umfang
vandamálsins krefst átaka sam-
einaðra krafta."
„Hið alvarlegasta í þessu vanda
máli“, seeir klerkurinn ennfrem-
ur, „er þetta:
1. Áfengisneyzlan á mestan þátt
í limlestingum, dauðaslysum
og fjöldamorðum á þjóðbraut-
unum.
2. Áfengisneyzlan er mesti skað-
valdurinn i hruni heimilanna
og hjúskaparslitunum, er
þjaka samfélagi manna.
3. Áfengisneyzlan á mesta sök á
glæpafaraldri æskumanna,
þessari blóðugu fylkingu
glæpalífs, og knæpulifnaði.
4. Áfengisnevzlan á mestan þátt
í að spilla almenningsálitinu,
eyðileggja siðgæðismeðvitund
manna, grafa undan öllu
mannbætandi husrsjónalifi
þjóðarinnar, en þetta leiðir til
þess að sljóvga skilninginn á
réttu og röngu og gerir menn
óhæfa til þess að helga sig
þeim megin sannindum, sem
gert hafa þjóðina mikla og
farsæla."
Hvort heldur hlustað er á vitn-
isburð m«nna í Ameríku. Afríku,
Evrópu eða á Norðurlöndum, um
áfengisbölið, er hann hvarvetna
hinn sami. 2. febrúar s.l. birti
Morgunblaðið mjög alvarlegt og
athyglisvert spjall um áfengis-
mál, var það í Stokkhólmsbréfí,
eftir ungan menntamann, Jón
Hnefil Aðalsteinsson, og höfum
við bindindismenn fulla ástæðu
til að þakka það, bæði höfundin-
um og blaðinu.
Hér skal ekki endurtekið margt
af því, er þar var sagt, aðeins
nokkrar línur — þcssar:
„Trúlega er þar margur harm-
leikur leikinn fyrir feldum tjöld-
um, ef draga má ályktanir af
þeim atburðum, sem skýrt hefur
verið frá opinberlega. Á einu
heimili kom til ryskinga, sem
lauk með því, að móðirin og elzti
sonurinn voru flutt blæðandi á
sjúkrahús, heimilisfaðirinn og
gestirnir hnepptir í varðhald, en
yngri börnin tók barnagæzla lög-
reglunnar í sína umsjá. Þá hefur
einnig komið fyrir, að börn hafa
komið til lögreglunnar, útgrátin
og ósofin og kvartað yfir drykkju
skap foreldranna. — Svo mætti
lengi telja.
Einnig hefur ölvun við akstur
leitt til hörmulerrn sthurða. —
Drukkinn ökumaður varð korm
sinni og tveim börnum að bana.
Ölvaður kaupmaðuc ók bifreið
sinni út af Kungsbólmabrúnni.
Fallið var 10 m hátt og létust
fjórir farþeganna samstundis, en
hinir tveir slösuðust alvarlega.
Slíkar frásagnir getur að líta í
blöðunum svo til daalega, en sem
betur fer eru afleiðingarnar ekki
ætíð svo hryllilegsr."
Þessum möreu og hrvllilegu
frásögnum, frá öllum menningar-
löndum, virðast menn venjast.
Þessi eina setning: „Slíkar frá-
sagnir getur að lita í blöðunum
svo til daglega", ætti að geta sett
hvern ábyrgan mánn hljóðan. Er
til nokkur skýring á þessu vanda
máli? Hvernig má það vera, að
þjóðir skuli balda áfram að
rækta og viðhalda sHkum ófarn-
aði? Er til nokkurt annað svar, en
að bær séu í álögum iilra vMda.
hlekk.iaðar í illar erfðavenjur og
þróttlausar til þess að brjóta af
sér álagahaminn. H' ’enær kemur
sá kóngssonur, er levsir þær úr
þessum ömurleeu á ögum? Höf-
um við viljabrek tii. þess að ala
hann upp á íslandi?
Pétur Sigurðsson.
Eviólfur K. Sisrurjónsson
Ragnar A. M .<;nússon
Klapparstíg 16. — Sími 7903.
Löggilúr endurskoðendur