Morgunblaðið - 08.03.1956, Blaðsíða 10

26
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 8. marz 1956
★
FRIDUN Á L XI OC SILUNGI *
TWTÚ liggur fyrir Alþingi frum-
11 varp mikið um friðun á laxi
og silungi. Eru þar teknar mjög
til f greina kröfur stangaveiði-
manna og annarra, sem land
EFTIR ÞORSTEIN JAKOBSSON
fl20MOT92*IO i witíwvr
meta, og gaéti þa svo farið að sá legt aeti fyrir seiðin í ánum, þótt
er víkja skal yrði fyrir tjóni, sem allmörg séu. En vanhöld hljóta
(snemmgenginn lax), en er leið’mundu græða á þessu banni. —
■ ■ „x „(.■ á veiðitímann var treg veiði; Sams konar ákvæði er í 20. gr.
— » VBrl, t,rí og og i»f„óákve6i5.
I 19. gr. eru einhver ákvæði
hinn slyppi við.
í 93. gr. er talað um sótthreins-
að vera mikil á þeim, því ekki
þyrfti nema lítið brot af öllum
un á fiski og hrognum. I>að þyk- þeim hrognum, sem í árnar er
ir mér næsta ótrulegt að sú sótt- gotið að ungast út og verða að
hreinsun yrði örugg án þess að fullvöxnum fiski til þess að ekki
valda líftjóni þess er sótthreinsa þyrfti að kvíða veiðileysi. Hætt-
aðnetaveiði sé algerlega bönnuð. ... „ „ ■.
Segja þeir að hún sé alveg að mjog litd veiðt næsta ár, að sögn, | -----------------------
gera laxveiðina að engu. Laxinn en Þá Yar eg ekkl ,vlð vel?lna. um takmorkun a þeim tima, sem skaj sé SVo, ætti að vera urnar geta verið margar, t. d.
sé orðinn miklu færri, smærri ^æstu Yar vlst elns °S áður, stunda megi stangaveiði og fylgir augvejj ag nota slíka sótthreins- geta sumir fuglar verið skæðir,
og síðgenenari" en í fyrri daea. stun<tum ,lltl11 tax °S stundum su skyring að þetta eigi að vera un vjg önnur dýr, þar á meðal lómar, toppendur og veiðibjöllur
Þetta er alls ekki ný kennine. attur meiri» Þá að ég viti það til jafns við netafriðunartímann. menrl; Qg ætti þá að vera fundið að ógleymdum minnkunum.
Binmg er sennilegt að mikill
Það er alltaf sagt að þegar treg ekk> greimlega. 1931 var víst treg Þetta bann, þó ekki yrði brotið, ágætt ráð til útrýmingar öllum
veiði er, að nú séu netin alveg veiðl’ en næsta ar um og ke d eg af kæmi að engum eða sóttkveikjum.
Tröi«ir^Q veiddist mikið, en mest smalax. litlum notum. Það er ekki svo,
Fc/ ~n 1938 var og mikil laxganga og þá með laxinn í uppánum að hann I r 107. gr. er talað um skaða-
nfL 4„ n ’ mest stórlax. Þessi þrjú ár stund- sé úr hættu þótt ekki sé hann bætur til þeirra manna, sem
g ’ 1 1 g aði ég veiði í Grímsnesi í Hvítá veiddur þennan daginn, því þá yeiði hafa átt, en „mist hana með
eystri og hagaði laxinn sér þar mætti veiða hann næsta dag, en öllu“ vegna ákvæða laganna.
eins. Lítil ganga 1931, mikill sleppi hann af netasvæðinu, þá Mér þætti ekki ^ótrúlegt að þetta
smálax 1932, en stórlax 1933. verður hann ekki veiddur í net ’ * - »
morg
firði. Ég var á Hvítárvöllum árin
1909—1915, og veiði hef ég stund-
að í Þingnesi árin 1934—1955, og
jafnframt fyrir Stafholts og
fjöldi af seiðum farist í flúðum
og ísreki.
Jónína Guðmunds-
dóttir á Mureyri
Attræð 23. febr. 1956.
ákvæði sé einstætt í lögum, en
nf Virðist oft fara saman treg eða það árið. Auk þess er þetta g*ti orðið til fyrirmyndar, ef
■ •1 s r ’ ? góð veiði í mörgum ám samtím- ákvæði nokkuð óókveðið, því taka þýrfti einhverja eign eða ,
a?J°g;nXn Hie f “JS is, þó fullvist sé talið að laxinn friðunin á að vera 12 stundir á, réttindi eignarnámi, að þá fengi
sí?1 miöt/ or.i árackinf gangi jafnan í þær ár sem hann sólarhring, en ekki ákveðnar eigandinn alls engar bætur, ef
að ínjog eru araskipti að þvi ma g stundir frá 10 síðdegig eitthvað væri eftir skilið, hversu ,
hvfersu mikið gengur af laxi og. 1 til 7 árde„is yirðist veiðimönn- lítiö sem það væri. I P11 Vlð nesln yztn —
er þar mikill munur ó. Koma I Árið 1934 byrjaði eg aftur að um , ,;álfsvald sett hvenær SÓ1 I í 27. gr. frv. er svo sagt að Þar alda keld landið faldar.
stitndum nokkur ar í roð þegar veiða í Hvítá í Borgarfirði eins arhringsins heir taka bær brjár eigi megi nota lagnir, sem ekki SÓ1 hverfur aldrei á sumrum
mikið gengur af laxi, og svo geta og áður er sagt, og var þá sæmi- stundir sem efti eru P ti gilt hafa verið notaðar síðustu 5 ár síkvikar unnir blika,
aftur komið nokkur ár, sem lítið leg ganga nokkur ár, en þó tals- aUt annar tími einn |aginn en nema með leyfi veiðimálastjóra. hátt er og vítt til veeeja
gehgur, án þess að netaútbúnað- vert misjofn. 1934 gekk lítið af annan iafnvel ólíkur timi fvr_ Þetta gæti orðið óréttlátt. T. d. vakir prúður fugls maki —
ur*' sé að nokkru aukinn eða stórlaxi, en talsvert hlaup kom ir tvo menn sem væru að veiðum hafa fjöldamargar lagnir lagzt undir ársal hjá svanna
miftnkaður. Mun enginn vita af smálaxi er á leið. Næsta ár samtimis j ömu ánni i niður með öllu í Hvítá vegna ung var forðum mær borin.
hvað veldur. Gæti það verið líkt byrjaði óvenjulega snemma að ^ ’ I þess að þær hafa orðið ónothæfar |
ogr með rjúpuna, að stundum veiðast og þá stórlax, en fljót-| í 24. gr. er talað um að ákveða og hafa þá oft verið gerðar aðr. ! yggdrasils döggvar drjúpa
fækkar henni mjög og fjölgar lega minnkaði veiðin, þvi þá gekk megi tveggja daga friðun í viku ar lagnir { þeilTa stað> en það Dýrt féll gull j mund hrundar
þess á milli, án þess nokkur viti sama og ekkert af smálaxi. Varð i stoðuvotnum. Gagnslaust, því mundl bannað og hætt við að Reifar lífs eru rofnar
hvaði veldur. En hitt er auðvelt og næsta ár lítil veiði, en glædd- að hægt er að fjölga netum, svo samþykki veiðimálastjóra mundi Rósarblað drottni sorottið
að /t^anna“ með því að taka eitt- ist næstu ár og var allgóð 1947 að jafnmikið veiddist og áður. torfengið því sennilega mundi r ,. . _ . .
hvert gott veiðiár fyrir löngu «11948. Næsta ár 1949 var vist! _ í J9ugf_er_svo fkveðið að net hann vi]ja fækka lögnum sem blóm hýrrog skírar
síðpn og bera saman við rýrðar- mikil laxganga, en veiddist illa í ám þeim, sem lax og göngu-
ár fyrir skömmu, og segja að svo í net vegna flóða; þá kom lítið ' silungur gengur um megi ekki
og svo mikið hafi veiðin rýmað af smálaxi og varð því 1950 rýrð- \ vera smáriðnari en svo, að 4,5
mest- , . , , ... 1 Kærleiks vex unmr kvistur,
Um samanburð a netaveiði og kvennablómi með sóma
stangaveiði fra þjoðhagslegu,
á þessu tímabili. i arveiði; nokkru betri næstu tvö cm. séu milli hnúta, og svo hrifin \ sjónarmiði get ég verið fáorður
Svo er að heyra að veiðin geti en mjög lítjl 1953 og elnkum | er nefndln af þ^sari speki sinni, j því ég býst ekki við að álit ^ Jafnan á mörkum myrkum
ovu tri dU iieyid dU veiuill gtíll 1955 skipti um aftUF Og omJiirfolruv. AlnrmXiX ( OA I ^ J . _ _____ morp er vocf lanonn
ogiverið mjög misjöfn í þeim ám,
«em alls engin netaveiði er
stunduð í, og liggja þá til þess
aðrar orsakir en netin.
Margir virðast trúa því að smá- , , , . ,. ,,
laxinn sé sérstakt kyn sem aldrei. 0g konum_ekkl,_”slðgfngum ’
nái meiri stærð, og er svo sagt í
gekk mjög mikið af „síðgengn-
um“ smálaxi. Gerist ég nú spá-
maður og spái því að næsta sum-
ar gangi mikið af stórum laxi
að hún endurtekur ákvæðið í 34. mundi hagga þeirri skoðun fjolda merg er gangan v»p langan,
gr. Þetta finnst mér ótrúlega manna að stangaveiðin sé góð og f,otu er vfnt að Pæta.
smariðm net, ef lax skal 1 þau gagnleg. Dn óneitanlega er þó (,eneur villt mareur drengur.
veiða. Er þetta miklu minni riðill; mikill munur a að veiða laxinn Kveiktirðu á biörtum kvndli
en leyfður var í lögunum frá 1886 J feitan og fagran nýgenginn úr kleifst hratt um sióðiv brattar.
(9 þuml. ummál möskva, tæpir sjú> eða að veiða hann þegar Liósið þitt mörgum lýsti,
Nú vil ég segja nokkur orð um 1 6 cm. milli hnúta). Og þó að þetta hann er búinn að liggja í ánum ! leiðir greiddust, hregg eyddist.
áliti milliþinganefndar umlrið- ýmis uatrlðl frumvarPsms sem hafi verið í lögum síðan 1933, þá , og er orðinn magur og litljótftr! I
una-iöv iQto «n í þeirri nefnd mer Þykja athugaverð. I 6. gr., held eg að engmn veiðimaður I Dg sé um útflutning á laxi að Oöngumóðum þú góðan
áttu ýmsir fr’óðir menn sæti. En Vlrðlst hverjum eiganda leyfilegt noti svona smariðm net. Eg held . ræða til solu> þá kemur stanga- griðsess veittir og >>i«s<;Un.
ég þykist hafa fullgildar ástæður ve^a fy™ s*g (nieð ádrætti) yið notum allir net með legg- j laxinn varla til greina. Ég vissi Veður þótt yrðu viðsiál,
til að ætla að þessi skoðun sé ekki Þar sem a rennur a landamerkj- lengd nalsegt 7,5 cm. og finnst, t d að sigurður heitinn í Ferju- ! vei<Tahrund sló í undan.
rétt, að minnsta kosti um Hvítá Gætl Þa..svo f.arlð að annfr-, mer aðtakmorkm mættu vera J koti, sem oft sendi ísvarinn neta-1 Hjúkraðir, sjúkan hresstir,
I Borgarfirði. í Andvara 1917 er hyor yrði mjog afskiptur, og syn- nalægt þvi Einstaka maður mun lax til Englands> með góðum heliarnauð barst snanðiim.
skýrsla um aldursákvarðanir á lst rettara að Þfir velddu 1 íeiag1-; hafa notað nokkru smánðnan árangri> fékk einu sinni að draga Ættarlauka tvo ýtra>
laxi úr Hvítá í Borgarfirði sem ?g mun Það Vlðast slðurj BætUr I * * á Graíarh.vl 1 Grímsá og veiddi ól við brjóst sér góð móðir.
norskur maður Knut Dahl að fyrir landsPe11 g®tu varla orðið Nokkuð oðru mali gegnir með allmarga laxa og sendi þá til
nafni, gerði fyrir Bjarna Sæ- mlklar’ og kostnaðarsamt að fá silunganet. Silungurinn er yfir-1 Englands> en öllum var þeim yíkur eig sá er vakir
mundsson, og sést þar að smá- matsmenn um langan veg 1 hvert, Í!Ut. 1Tuklu smærri en laxmm j íleygt vegna þess hve Ijótir þeir veeasýn aldrei týnir
laxinn er búinn að vera einn sinn, og erfitt að koma sonnunum J Virðist nefndm. sjalf vera nokk- j voru. Var þó ekki orðið mjog * hver að höfði
cm. á lengd, en þess ma geta að
sá lax var veiddur í stórriðin net,
æm smæsti laxinn hefur smogið,
og er hann því yfirleitt mun
smærri að meðaltali. StæiTi lax-
væni. | silungsyeiði, þ-ví levft; er að veiða ekki giörla en með vissu var það
Ákvæði 7. gr. um að sá eignist hann í lagnet allmiklu lengur en ! nokkru fyrir 20 ágúst I Vallnn er Vlður 1 rarmi.
alla veiði, ef vatn tekur sér far- j laxinn, bæði haust og vor. Einn- j Ekki virðist dýraverndunar- v’kur hl”’ggð bess hvggir
veg um land hans, finnst mér ig er gert ráð fyrir að veiða megi hugmyndin sú að valda dýrum Si’iðarhöll, gremi firr-ður,
óréttlátt og ætti hinn að hafa | miklu smærri silung en lax (35 sem minnstum sársauka við deyð groa hlóm, sönðvar óma.
ar voru búnir að vera tvo vetur rett tjl að færa vatn 1 sinn fyrri cm- iangan lax, en 20 cm. langan inguna ná til stangaveiðanna. Má
í sjó og voru að meðaltali 89,56 falveS-
cm. hængarnir og 79,7 cm. hrygn-
silung). Firrnst mér að í sam- þé geta nærri hvernig fisicum Eaufhlað nú smín í lófa
Allir virðast sammála um það ræmi., Vlð ®fttU að_vera muni líða að vera langan tima leaa ég visíð. hón kvsi
umar. Fáeinir fiskar voru búnir að laxveiði í sjó sé skaðleg. Er í glejm eg akvæðl m gerð Slh fastir á öngli meðan verið er að betr';lð eefa- _
að vera 3—4 vetur í sjó, og voru hún bönnuð í 14. gr., en undan- I f d/ lengd gerða fra þreyta þá svo, að þeir verði að Geðblóm dýrley og somi
þeir enn stærri. Það styðu og þága veitt þar sem laxveiði hafi' fn£_un_„_’ ..^bi*em, e?®»a íandi dregnir. Auk þess er það al- yaxi. og prói vi^ka.
þessa skoðun að gangi mikið af verið metin í fasteignamati 1932,
í
Slysfarir algengasfa
orsðk bamadauða
mætti á möskva, stærð og ef til. mannarómur að margir fiskar Veitist skjól beim. er Vólu.
viH fieirah j sleppi með öngul fastan í sér og Hefiist þjóð hátt ti! eHtu.
Ég hef t. d. haft nokkur lítil jafnvel línubút hangandi við, og Herra, svn vott bess ö-^Birm.
silunganet í Hvítá og veitt í þau mun llðan þeirra varla góð verða. j Guðmundur L. Friðfinnsson.
lítillega til heimilisnota. Var Ekki er meðaumkun meiri með j --------------------------------
fyrstu árin, sem ég var í Þingnesi ormunum, sem til beitu eru |
(eftir að lögin frá 1932 voru. hafðir.
gengin i gildi) ekki átalið þótt J Ýmislegt mætti segja um rit-
net þessi lægju á þeim tíma sem gerð veiðimálastjóra aftan við
laxanet áttu að vera uppi, og frumvarpið. Er svo að heyra, sem
styttra væri á milli lagna en lög- , menn hafi nú mjög misst trúna á
in um laxveiði ákveða. Eftir all- gildi klaks, sem þó hefur um í MÖRGUM löndum hefir lækna-
mörg ár kom svo skipun um að marga áratugi verið talið koma vísindunum tekizt að vinna bug
net þessi ættu að hlíta sömu j að miklum notum. Gæti svo farið á sjúkdómum er áður lögð börn
reglum og laxanet, bæði um vík-! að skoðanir breyttust á fleira. að velli í stórum stíl, eða gerðu
urfriðun og bil milli lagna. Síðar Veiðimálastjóri minnist á svo- þau að öryrkjum ævilangt. En
var þó slakað á síðara ákvæðinu nefnd sleppiseiði og telur þau ný hætta fyrir líf og heilsu"'b'am-
og leyft að styttra væri milli, vænlegri til árangurs en kvið- anna hefir komið í staðinn _________
lagna. pokaseiði. Þetta vetur vel verið slvsahættan. Hagskýrslur sýna,
I 33. gr. er bannað að draga rett, en hitt tel ég hæpna álykt- að slysahætta fyrir börn og ungl-
adráttarnet yfir meira en % af un að þau gangi nær rakleitt út inga hefir aukizt ; iofnu hlutfal)i
breldd ar- hetta held ég að se|í sjo eftir að þeim hefur venð i8 aukinn iðnað og véltækni.
gagnshtið akyæði. Viða hagar sleppt. Eg veit ekki hve gomul Alþjóðaheilbrieðisstofnunin
svo til að hylur er með bakka ; þau eru þegar gert er rað fynr u , ,,
öðru megin ár, þar sem lax getur að þeim sé sleppt, en í skýrslu ' tWHG1 hefir nÚ ákveðlð’ að láta
legið, en grynningar á móti þar j þeirri í Andvara, sem ég nefndi lannsa aa vac a a megl draga
smálaxi eitthvert ár, gengur jafn- „og er þá sú veiði leyfileg". Þetta
an mikið af stórlaxi árið eftir. ákvæði finnst mér að skilja megi
Er það ávallt svo, að þegar veiði á tvennan ólíkan hátt: Annað-
hyrjar að glæðast eftir veiði- hvort að veiðin sé leyfð hvar sem
tregðutímabil, þá hefst næsta er fyrir landi þeirra jarða, eða
tímabil með smálaxagöngu. Ann- að hún sé leyfð aðeins að svo
ars ætti veiðimálastjóri að geta miklu leyti, sem hún var stund-
skorið úr því, hvort smálaxinn uð fyrir 1932, og sýnist sá skiln-
sé ekki yfirleitt fiskur, sem að- ingur réttari, en þá yrði að vera
eins hefur verið eitt ár í sjó, því til nákvæm lýsing á því hvernig
að mér hefur skilizt að hann hafi veiðin hefði verið þá stunduð.
tæki til aldursákvarðana. < í 18. gr. er gert ráð fyrir að
Um þessa „síðgengni“ laxa er lax megi veiða til 20. september.
það einnig að segja að smálax- Sýnist fremur ástæða til að stytta
inn gengur yfirleitt seinna en en lengja tíma þann að haustinu,
stærrri laxinn, fer ekki að ganga sem hann má veiða, því ljótur
fyrr en um og eftir 20. júní. Sá er hann þá orðinn og verðlítill.
staerri gengur fyrr, þó sjaldan Mun og veiði hætt fyrr í sumum
að nokkru ráði fyrr en í júní- ám þótt leyfilegt sé að veiða
byrjun. lengur. Ég hef heyrt að þeir sem
Ég vil nú rekja nokkuð hvern- hafa Þverá í Borgarfirði á leigu
íg laxinn hefur hagað sér þessi hætti veiði 31. ágúst.
®r. sem ég hef stundað veiðina. í 16. gr. er talað um að sá
Fyrsta árið 1909, var mjög treg aðili, sem öðrum fremur missi
veiði. 1910 enn tregari og sást af veiði vegna banns við veiði í j .......t,... «» ^«.6 .... ,
varla lax fyrr en í júlí, en þá nánd við ósa, geti fengið bætur sem lax kemur ekki, og næðist ( áður, um aldursákvarðanir á laxi ur slysahscUunrii. sem nu verður
kom talsvert hlaup af smálaxi samkvæmt mati. Verður þetta þá allur laxinn; einnig mætti
um tíma. Eitthvað hefði verið tæplega skilið öðruvísi en aðeins dijaga netið í næsta drætti um
sagt um smæð og „síðgengni“ éf einn fái bætur þó um fleiri sé
*likt ár kæmi nú. Éftir það jókst að ræða. Sagt er að veiðieigend-
veiðih árlega, svo að 1913 var hún ur eigi að greiða bætur þessar.
orðín meira en fimmföld á við Ekki er ákveðið eftir hvaða regl-
1909 (1618 á móti 307). Árið 1914 um þessu verði jafnað niður, og
raf óg mikil laxganga, en notað- hætt við að erfitt yrði um inn-
ist Iengi illa vegna flóða.
rar mikil reiðí fyrst í
þann hluta, sem eftir yrði í fyrra
drætti.
í 35. gr. er ákvæði um það að
verði styttra bil milli lagna
tveggja eigenda en löglegt sé, og
hvorugur vilji víkja, skuli mat
1915 heimtu, einkum hjá þeim, sem skera úr ágreiningi. Ekkert er
sést að fáein seiði ganga i sjó
svo mörgum börnum að aldur-
eftir að hafa verið 2 ár í ánni tha' Hefir stofnunin skipað sér-
sem seiði, mörg 3 og 4 ár, sum frseðmSanefnd til að kvnna sér
jafnvel ekki fyrr en þau hafa j mallð gera tillöeur til úrbóta.
verið 5 ár í ánni. Er því líklegt | Samkvæmt skýrslum WHO er
að þau hafi sama sið, þótt þau barna- og unglingadauði (á aldr-
séu höfð innibyrgð um tíma, að inum 1—19 ára) af slvsförum
ganga ekki öll til sjávar á sama hæstur í lðndum Vestur-Evrópu,
aldri. Hitt hygg ég að sé ósannað Bandaríkjunum, Kanada, Ástral-
stað engar líkur væru til að neittsagt um eftir hvaða reglum skuli ■ mál, að ekki muni vera nægjan- í íu, og Nýja Sjálandi.