Morgunblaðið - 08.03.1956, Blaðsíða 4

20
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 8. marz 1956 j
Er Alsír oð gonga Frökkum úr greipum ?
E
um saman væri útliíið fyrir
Guy Mollet og stjórj) hans ekki
svp slæmt — þingið lagði blessun
sína yfir stjórn hans með fleiri j
atkvæðum en nokkur frönsk |
stjóryi hefur fengið síðan 1947.
Atkvæðin féllu 420 gegn 71.
„Atkvæðin eru svo mörg“, sagði
Mollet háðskur á svip, „að ég
vildi gjarna geta geymt nokkur
þeirra, þar til ég hefi þörf fyrir
þau næst“.
★ ÓTKAUSTUÍt
GRUNOVÖLLUR
Og það er ekki ólíklegt, að hann
kunni að hafa þörf íyrir þau.
Sá grundvöllur, sem stjórn hans
er byggð á, er svo ótraustur, að
hann er líklegur til að láta und-
an, svo skjótt sem ofm-lítiö bját-
ar á.iMikill hluti atkvæðamagns-
ins kom frá kommúmstum, og
talsyerður siatti kom frá and-
■stæðingum jafnaðarmannaflokks
ins, sem ekki víldu, að stjórn
JMollets kæmist til valda með
Frakkar virðast ekki einfærir um að róða
frain úr vandantum — Lála alþjéðasamtök
sín taka í Aisírmálunum ?
atuðningi kommúnista eingöngu
þó að þeir hafi jafníramt velt Franskir landnemar og uppgjafa hermenn gerðu aðför að-Mollet, er hann lagði blómsveig við minn-
ismerki óþekkta hermannsins í Alsír. Hér voru hvað fjölmennastir þeir Evrópubúar í Alsír, er
i búa við léleg kjör — þeir óttast samkeppnina við hina innfæddu — margir eru ekki af frönskum hafa* ^”jafn marga~ fuíítrúíT* í
; uppruna, heldur ítalir, Spánverjar og Grikkir. För hans efUr götum borgarinnar, er á honum j fr.anska þingjnu og jnnfæddir, þó
(Vrir sér möguleikunum á að
feila stjórn Mollets sem fyrst
Frakki vill, að fullur aðskilnað-
ur verði með Frakulandi og
Alsír, en í þinginu er hver hönd-
in upp á móti annarri um, hvað
gera skuli til að halda Alsír inn-
an franska heimsveldisins, og
engin frönsk stjórn hefur undan-
farið haft ótvíræðan meiri hluta
að baki sér. Því hafa Frakkar
setið auðum höndum, meðan allt
logar í óeirðum í Alsír, og þjóð-
ernissinnar treysta stöðugt fylgi
sitt.
Hinn nýi forsætisráðherra hélt
innreið sína í Alsír sem ósveigj-
ánlegur byltingamaður •— hanm
skreytir heimili sitt og skrifstof-
ur með brjóstmyndum af Robe-
spierre. Byltingahugsión Mollets
var í því fólgin að taka völdin
innanlands úr höndum Evrópu-
búa og fá þau í hendur forustu-
mönnum innfæddra, pannig átti
að binda endi á skærliðahernað-
inn, sem hefur gert það að verk-
um, að 250 þús. franskir her-
menn hafa orðið að dveljast &
Alsír. Innfæddir áttu að kjósa
sitt eigið þing, eftir að þeir höfðú
feingið kosningajafnrétti — til
þessa hafa verið tveir aðskildir
I kosningalistar, og Evrópubúar
v v v
. dutidu rotnir tómatar og ókvæðisorð, hlýtur að hafa verið þyngsta raun lifs hans. Varla var á öðru
: von en þessi „annar Robespierre" gugnaði á byltingaáformum sínum eftir slíka útreið.
1
2
3
Tækiíærið barst hka upp
hendur þeirra ótrúlega fljótt.
Grundvöllurinn undir stjórn Þetta hefur áti sér. iangan að-
Mollets tók þegar að 'siga, þann dragandg, og margar eru orsak-
dag, sem hann steig fæti sínum irnar:
á land Alsírbúa, Hann kom þang-
að ákveðinn í þvi, að héfja und-
irbúning að róttækum umbótum
á stjórnarfari í Alsír og allri
okipan þjóðfélagsmála. en varð
—- efíir nokkurra klui kustunda
dvöl þar — að láta ý n.inni pok-
ann fvrir frönskum landnemum,
sem eru andvígir öllur.i umbót-
um.
Catroux hershöfðingi sem hefir
skeleggast allra Frakka barizt
fyrir bættum kjörum innfæddra
i frönskum nýlendum, varð að
víkja úr embætti stjórnarfulltrúa
I Alsír, þó að Mollet nefði sagt
af miklum eldmóði: „Ég mun
standa ótrauður við htið Gatroux
hershöfðingja. Við munum aka í
sömu bifreiðinni. Ég mun láta.
eitt yfir okkur báða ganga“.
^ —» 'tÍÍSPtlF
A EFTIRMÍNNILEGAR
MÓTTÖKUR
En franskir landnemar kærðu
sig '-kki um að fá Catroux til
Alsír. — Hann var í þeirra
augum ímynd ósigurs Frakka
í Indó-Kína og átti hvað mesta
sök á, að þeir urðu að hverfa
frá Sýrlandi og Libanon. Olí-
unni hafði verið kasfað á eld-
Vaxandi andúð á nýlendu-
veldi, sérstaklega meðal
Arabaþjóðanna.
íbúum Alsír hefur ijölgað
svo mjög, að talsvert at-
vinmileysi hefur skapazt,
og lífsafhoma fólks al-
mennt því versnað.
Óeirðirnar hafa haft i för
með sér. að kynþættir hafa
ílosnað upp í leit að at-
vinnu og hafnað i fátækra-
hverfum stórhorganna eða
jafnvel í Frakklandi, þar
sem þeir hafa mætt fjand-
skap og margskonar örðug-
leikum.
Síðast en ekki sizt er sú
þjúðí'élagslega auðmýking
og það eínahagslega arð-
rán, er inníæddir verka-
menn haía saelt af hendi
Frakka í Alsír, og sú stað-
reynd, að Frakkar hafa
mútað innfæddum áhriía-
mönnum til að kúga landa
sína til hlvðni.
hafa viðurkennt Alsír sem ★ RINGULREII) I
þjúðarheild- og haía boðizt til FRAKKLANDI
að vera milligöngumenn milli Alsírbúar standa líka betur að
frönsku og alsírsku „þjóð- vígi vegtia þeirrar ringulreiðar
amta“. er ríkir í Frakklandi. Enginn
EnSkuk&nnesra warS
íorsætísráðherra
VAXANDI ÞJODERNIS-
STEFNA OG ÓTTI VH)
HERMDARVERKAMENN
inn og franskir landnemar Þessar or.sakir eru enn ræturn-
tóku eftirminnilega á móti ar að óeirðunum í, Alsir. Þar við
Mollet. Ókvæðisorð landnem- bætjst syo vaxandi fylgi þjóðy
anna eru nú þögnuð, en lexian ernissinna, — þó að þeir beiti
er óeirðirnar kenndu bæði grimmdarlegum aðferðum hlutu
Frökkum og innfæddum> er þeir. að snerta þjóðernisvitund
stóðn álengdar — aídrei þessu Alsirbúa— og mörgum innfædd-
vant, mun ekki gleymast. um, er veittu Frökkum braut-
Evrópski minnihlutinn í Alsír argengi vegna riflegra peninga-
er — og ætlar sér að vera gjafa. þvkir nú heUlavæniegra
herraþ.jóðin. Með þessa tiltæki að fylgja löndum sínum að mál-
sínu hafa Frakkat enn lagt um, m. a, yegna þess að þeir
drjúgan skerf til þess að sjá óttast hermdarverkamenn.
á bak Alsír — og með hverj-
um deginum, sem líður,
minnka möguleikarnir á því,
að Frökkura takist að halda Þjóðernisstfifnan hlaut að vaxa,
Alsír — jafnvel sem sjálí- er Frakkar, uröii að láta í minni
stæðu sambandsríki — innan pokann fyrir þjóðermssinnum í
franska heimsveldisir s. , Marokkó og Túnis. — par urðu
Frakkar -hafa víssuiega. yfir- þeir að setjust að samníngaborð-
höndina enn — hern: ðarlega, inu.með rrjönnum, sem beir höfðu
fjárhagslega og efnahagslega —. á ;ur nai i ið skæruliða og rétt-
en engu að síður fjariægist Alsír. dræaa. Marckkó heft.r nú /engió
Frakkland óðum. Frakkar hafa ’ofoi .').— á pnppírnum að vísu —-
átt við svo mikla örðugieika. að fyi ir sjáii. t jórn, og Túnisbúum
stríða heima fynr, að þt ir virð- hefur verið heitið heimagtjórn —
ast ekki hafa haft Hma til að það er því óþolandi fyrir Alsír,
gera sér grein fyrir bessu Reynd- er líggur rnilli bessara tveggja
ar er fullur aðskilnaður land- landa, að búa áfram við kúgun.
anna sennilega langt undan — og Og nágrarmaríkin hafa veitt
slíkt mundi ekki eiga sér stað Aisirbúam meira en. siðferðisr
án blóðbaðs, er baka mur.di Alsír legan stuðning — þaðan hafa
Framkoma frönsku landnem
anna og úndanlátsseml Mollets
við þá, hefur vakið frjálslynda
menn um allan heim til um-
hugsunar um, hvort Frakkar
séu einfærir um að ráða fram
úr Alsírmálunum. Mönnum
eru enn í minni atburðirnir á
allsherjarþingi SÞ, er frönsku
fuíltrúarnir gengu af íundi,
er ákveðið var að taka Alsir-
málin til umræðu þar. Þetta
ásamt ýmsu öðru bendir til
þess, að Frökkum verði ekki
gefiun frestur — til eilífðar —
til að ráða íram úr málum
Alsírbúa, þar sem þeir virð-
ast ekki vandanum vaxnir —
enda hægara um að tala en í
að komast í þeim efnum.
Guv Alcide Mollet er mjög
reglusamur maður ag skólakenn-
ari að atvinnu. Segja má, að
hann sé skólakennari, og útlit
hans sé í samræmi við það. —
Hann er grannvaxinn, með þunn-
ar varir og notar gleraugu, eng-
an veginn scrkcnnilcgur, svo að
skopteiknarar hafa lönguin verið
í vandræðum mcð hann og hafa
því löngum horfið að því ráði
að nota eítirnafn hans „Mollet“
sem tilefni teikningarinnar —
Moilet þýðir kálfi. Hann er ekki
sériega franskur í útliti, enda
komst eitt blaðið svo að orði, „að
hann gæti hæglega verið borg-
arstjóri í Liverpool“
geta, að lartgaíi hans var presíur
í Canterbury. En þó að hann hafi
mennta og mannaforráða. Flestir
franskir stúdentar eru úr milli-
stétt.
Mollet
— reglusamur skólakennari
að hinir fyrrnefndu séu aðeins
einn .úundi hluti allra lands-
manna. Alsír yrði ekki lengur
hluti af Frakklandi undir stjóru
franska innanríkisráðuneytisins
heldur sæti sérstakur Alsírmála-
ráðherra í Alsír, er væri ábyrg-
ur fyrir forsætisráðherranum
einum.
★ MOLLET VARÐ A» R.ENNA
AF HÓLMI
Sú ákvörðun Mollets að binda
endi á blóðugar óeirðir með því
að sætta innfædda ug franska
landnema varð að víkja fyrir
þeirri staðreynd, að hvorugur
aðilinn vildi ganga til móts við
hinn. Landnemarnir beittu of-
beJdi, og Mollet varð að falla frá
áformurr sínum — hann varð að
tilkynna, að Frakkar ætli ekkí
að láta Alsir ganga sér úr greip-
um, að oólitískir fangar, er barizt
hafa gegn yfirráðum Frakka þar
verða ekki látnir lausir og að sam
eiginlegur kosningaiisti muni
ekki svipta Frakka í Alsír sér-<
réttindunum.
Ætli Frakkar að stöðva hermd-
arverk innfæddra með valdbeit-
ingu, er ekki ómögulegt, að
vinstri stjórn Mollets neyðist til
að lýsa hernaðarástandí yfir í
landinu — sem hefur m. a. það í
för með sér, að skæruliðar verða
dregnir íyrir herrétt en ekki
borgaralegan dómstól til að yfir-
heyrslurnar yfir skæruliðunum
gangi fljótar fyrir sig, og líkurn-
ar á, að kleift reynist að bæla
niður óeirðirnar verða þannig
meiri. Stjórn Faures þorði ekki
svo mikið sem að stinga upp á
slíku af ótta við, að aUt kæmist
í uppnám meðal vinstri flokk-
Moilet var tekinn til fanga í
heimsstyrjöldinni siðari, en var
látinn laus aftur, og gerðist hann 1 anna.
þegar atkvæðamikiU í neðan.jarð-1
arhreyfingunni frönsku undir ýt FRIÐARFÖRIN MISTÓKST
dulnefninu „Monsieur LabouIc“. | Ekki er auðvelt að spá í,
Eftir styrjöldina var hann kos- j hversu langt Mollet gengur til
inn borgarstjóri í Arras og síðar að reyna að sefa ótta landnem-
þingamaður. Hansi er mikill anna; — en enginn vafi er á því,
áhuganiaður um samstarf Vestur-! að hann hefir þegar gengið of
Þess má j Evrópuþjóða, og er nú formað- j langt að dómi innfæddra. Margir
ur ráðgcfandi nefnriar Evrópu- ágætir forustumenn innfæddra
ráðsins. Mollet veit, að stjórn; munu aldrei mæla hermdarvérka
oft sótt England lieim, taki enska j Iiaiis stendur ekki á traustum
meiri skaða en Frökkum. En ná-
kvæm athugun á..sambar.di þess-
ara tveggja landa hlýtur að leiða
í Ijós, að aðskilnaður þeirra er
Ikominn vel á veg.
þeir einnig fengið efnahags-
!ega og stjórnmálalcga aðstoð.
Habib Bourguiba, forustumað-
ur TúnLsbúa á stjórnmálasvið-
inu. og soldáninn af Marokkó
mönnum og hryðjuverkum þeirra
bót. Með skipun Catroux sem
stjórnarfulltrúa í Alsír höfðu
þessir menn gert sér vonir um
þrjpskur eins og forfeður hans —j þótt Mollet sé það óljúft. Það erjað gerast sáttasemjarar, svo að
vindlinga fram yfir franska og j griindvelli. ekki sizt vegna þess,
tali ensku reiprennandl, er hann j að hún verður að treysta á at-
Frakki í húð og hár, gáfaður og1 kvæði kommúnista í þinginu —
bændurnir 1 Normandí.
Þrátt fyrir litil efni gekk
Mollet menntaveginn og var.ð
enskukennari. v,ið menntaskól-
ann í Arras. Faðir, hans var vef-
ari, en móöir hans var — og er
reyndar enn — husvörður í
bankabvggingu. Fimmtíu og
Ivegg.ja ára að aldri verður hann |
forsætisráðherra. Þess tná geta,
að það er mun sjatdgæfara í
Frakkiandj en i Bandaríkjunum
og Englandi, að fátækir ungling-
ar úr verkamannastétt brjóíist til
því ekki ólíklegt, að þess verði j koma mætti á friði í landinu.
ekki langt að blða, að stjórn hans j En vonir þeirra brugðust-
verði að víkja, en þær sögur | Franska friðarförin til Alsír mis-
ganga, >ð Mollet sé ekkcrt á mótij tókst, og blóðugar óeirðir munu
skapi að gela snúið aítur heim til: halda áfram í Alsír um ófyrir-
Arras og lil'að þar kyrrlátu Ufi,
— lesið, leikið við barnabarn sitt
og spilað á spil, Kona hans,
Odette, lét svo ummæU: „Guy
kærði sig ekki um að verða for-
sætisráðherra, liann hefði miklu
fremur kosið að sjá Mendes-
France í forsætisráðherrastóln-
um“.
sjáanlegan tíma.
★ STJÓRN VfOLLETS STEND-
UR EOA FELLUR MEO
AfcSÍRMÁLUNUM
Ekki er hægt að neita því, að
stjórn Mollets stendur eða fellur
með Alsírmálunum. Hefðl stefna
Framh, á bls 31