Morgunblaðið - 08.03.1956, Blaðsíða 14

30
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 8. marz 1956
„Ég læf allt fjúka
44
Bréf og dagbókarbrot Ólafs Davíðssonar
ÞESSl oók kom út tyrir jólin,
cin af inörgurr Efmt er tekið
þar se:t það i'ggui ’ handrita-
deild Landsbókusafns.ns, afritað,
samin uafnaskrr og s'ðan hent í
prentsn.iðjuna. Einh /erjir menn
eru síðun útvegoðir, eða verða til
þess á annan hátt, aó skrtfa lof
um bókina.
Hver er svc efn:ð. Fvst og
fremst sendibréi, svo og dagbók
frá 1881—1882 rituð af skóla-
dreng, ,em að vísu vmðist eðlis-
greind-,t en oþroskdður og á
gelgjusReiði Dómar hans um
menn >g málefni i nók pessari
•eru þvi eðlilega á -ama stigi.
Höfundur færir að flestum
mönnum sem nefndii eru í bók-
inni. Dr Birni Olsen er t. d. lýst
som þo’tdfullum hro' a. Rétt var
það að vísu að honuro var ekki
sýnt im að stjórna unglingum,
en hér var þó stórmerkur gáfu-
og lærdómsmaður á ferð sem
taézt hefði sómt sér i þeim tíma
Sém kennari við náskólann i
Kaupmannahöfn. — 3éra Stefán
á Staðarhraun, og séra Jón
Fmnssor verða þarna fyrir að-
kasti ?ins og fleiri, :n með lífi
sihu og dagfari diogu þessir
rpenn ' álfii uop all* aðra mynd
oe bii-T&n O' hve-íum þeim
m'JTini efð; veHð hv .-gilevast að
-- —T------n clri
TÉf4"' rr •••-»> ^-rvo''-j r*l
. jfeenni ' íslenzkri prestastétt.
v . Ver4--" ?j hó bókin tynr höfund-
inn sjalfan hún dregur upp
mynd i uám.-.manni í SeyKja-
vík og kaapma..nanö.’ii, gjorsam-
lega stötnuiausum og áttaviltum
í lífinu Bókin eefur esandanum
enga hugmynd um. að hann end-
aði serr góður og merkur sonur
þessara- bjóðai. „E* læt allt
fjúka“ en cdlt rit þefta fra upp-
hafi til enda ber þess vott, að
höfundinn hefir ekki órað fyr-
ir því, rð bað vrði tukkru sinni
gefið út og utilokaú að hann
hefði gefið þar til sitt leyfi bæði
sjálfs sín og annarra vegna
Ættingjar Óiafs Davíðssonar
hafa eílaust gefið Eantísbóka-
safni þetta hanarit ha.ts. Almenn
ingur ei sérstavlega vakandi og
ræktavsamur uir að o.arga hand-
fitum átinn.a manna og koma
þeim a öruggar stað venjulega
i Land bókasíifr, en cndurgjald-
ið veroui bó í minnsta valli að
vera su trygging, ac handritin
verði -Kki nýtt á neinn þann
hátt, sem höfundur oefði sízt á
kosið 1
Rit betta er botn.aust í báða
enda, cr. hver var svo höfundur
þess? Enda þótt bókm sé rúmar
300 blaðsíður þá er lesandmn
skilinn eftir iafn fatróður um
það efni eins og hér væri um
óþekktar höfu.rd að ræða langt
aftan úr öldum. pað er aðeins
vitnað í drög að ævisögu framan
við þjóðsögur sem höfundur
safnaði, en sú ágæta bÓK mun
vart vsi a til á meiru -n seir svar-
ar hu.rdraðasta hve.ju heimili
hér á tandi Þe'ta er vægast sagt
værugirni ! úti-áfustyfsemi.
F.n ncer ar '‘■lafur jav'ðsson? |
----- *, ],jjn aVT! jt
f\rf c-é Pf C'l «10T-í ——. Ít- 1 — rf h1-'
.......... v r1»- ,Tór>
„„„ nRns
vjnur -itað’ eftir ha.rn 7átinn í
40. blac Þjóðclfs 2 okt 1903.
Ólafur var fæadur að Felli í
Sléttuhiíð 26 jan. lo62; atskrif-
aðist úr latínuskólanuin í Reykja
vík 1882 með bezta vitmsburði
og sigidi síðan til tCaupmanna-
hafnar, þar sem hann dveiur 15 j
eða 16 ar Fyrstu árin lagði hannl
stund a náttúrufræði, komst að
lokatakmarkinu. en náði pví
aldrei, oví ahugi hant flæddi of
víða og snerist sérstaklega að
þjóðlegum fræðum. Jm ætterni
Ólafs ;egir dr Jón: Ólafur var
mikilla 'g merkra manna að ætt-
um. Faðir hans Davið prófastur
Guðmundsson á Hoii í Hörgár-
dal, syitursonui Jóns bókavarð-
ar Árnasonar. — Ólaíur og Guð-
mundui læknir Magousson voru
svstkinasynir, — en móðir Sig-
ríður dóttii Olafs Briems á
Grund ■ Eyiafirði, o, ðlags gáfu- j
manns ug er su ætt -ukunn...........i
Ólafui kom alkominn til ís-1
lands 1898 og settist W< hjá föður
sínum á Hofi, en var ckt á Möðru-
völlum og nafð ken.nlu á hendi
þar við skólann. Hann drukkn-
aði í Börgá hinn 6. sept 1903,
„ah- þrúoa. er hann
"O •• V •»V'Í5 ■/* * vo • - cÁVn q rf lOT’
Cf “n-urr} V> o /^ < I I^CÍ Cíorp fí]
'-> omq PT*U
rv>]Vi|j veTk: 11*0' íslenzkar
íþrótti- leika og skemmtanir og
VikivaKarnir. 1935 gíi Þorsteinn
M. Jónsson á -\kure' ri at Þjóð-
sögur Olafs D:ivíðssonar og enn-
fremur 1945 glæsilegt rit þrem
bindum.
K S.
Dansk-ísleezka
félagið í vexti
KÝLEGA var haldinn
aðalfundur Dansk-íslenzka félags
ins hér í Reykjavík. Innan félags
ins, sem nú er í örum vexti, er
mikill áhugi á auknum sam-
skiptum milli Dana og íslendinga,
en við enga eiria þjóð höfum við
jafn mikil menningarleg tengsl
og einmitt Danmörku. Þangað
fara langsamlega flestir ungir
menn til framhaldsnáms og svo
var það líka fyrir heimsstyrjöld-
ina, að ungir námsmenn sóttu
langsamlega flestir Hafnarhá-
skóla.
Þá er það ekki lítill hópur
ferðamanna sem á síðari árum
hefur heimsótt Danmörku og
kynnzt landi og þjóð meira og
minna.
Hin nýja stjórn Dansk-íslenzka
félagsins hyggur líka gott til fé-
lagsstarfsins, en nú eru félagar
um 300. Friðrik Einarsson læknir,
var kjörinn formaður og með
honum í stjórn þeir Ludvig Storr
ræðismaður, Zóphonías Pálsson,
skipulagsstjóri, Brandur Jónsson
skólastjóri, Guðni Ólafsson
apótekari, Guðmundur Þorláks-
son magister og Haraldur Ágústs
son húsgagnasmíðam.
Nemendtir ML

Flótti frá
ulýðveldinu
44
Etfir Paul L. Ford
heimsækja
Reykjavík
UM fyrri helgi komu nemend-
ur Menntaskólans á Laugarvatni
hingað til Reykjavíkur og var
skólameistarinn Sveinn Þórðar-
son, í fylgd með nemendum sín-
um.
Hér í bænum skoðuðu nemend
urnir yfirlitssýningu á verkum
Ásgríms Jónssonar og í Þjóðleik-
húsinu sáu þeir „íslandsklukk-
una“.
Piltar í skólanum leggja mikla
stund á körfuknattleik og hér í
bænum kepptu þeir við lið Há-
skólastúdenta og einnig við körfu
knattleiksflokk ÍR.
Þeir sem sáu þessa leiki, sögðu
að mikill fengur hefði verið að
því að fá Menntskælingana, sem
virðas’t hafa möguleika til að
koma upp góðu og samæfðu
körfuknattleiksliði.
HAFA GAT A UNGIM
MÖNNUM
BERLÍN 17 janúar: — Em.bætt-
ismenn á rússneska svæðinu í
Þýzkalandi vinna nú að því öll-
um áruu'i, að hindra unga menn
í því að flýja til Vestur-Þýzka-
Iands uncTan þjcnustu • hinni her-
væddu -ustur-nýzku „alþýðulög-
reglu“ sem nú er rau. ar buið að
gera að fjöimennum her lands-
ins.
Landamæraverðir i Austur-
Berlín og úustur Þýzkalandi
hafa feagið nýjar fy rirskipanir
um að skyggnast vel iftir ungum
mönnuui, áem reyna ið flýja. —•
Starfsmenn kornmúnista við járn
brautirnar á rússneska svæðinu
hafa nanar gætur á ungum ferða-
mönnum, sem eru á teið vestur
yfir landamærin og ceita mörg-
um þeirra um ieyfi cu að halda
ferðinni áfram á þeim forsendum,
að þeir gætu naft í hyggju að
biðjast hælis sem flottamenn í
V estur- Þýzkalan di.
MÖRG ÞÚSUND FLVJA
MÁNAÐARLEGA
Þessi ráðstöfun ber ótvíræð-
an vott um óróa meðal embætt-
ismanna á rússnes‘*a svæðinu,
sökum nins vaxandi tjblda ungra
manna á herskylduatdri, er flýja
frá Austur-Þýzkalanó',. Þannig
hafa á pessu ár' flúið alls 39 609
ungir menn frá rússaeska svæð-
inu til \/estur-Berlínar auk ann-
arra flórtamanna. Einkum hefur
fjöldi peirra verið mikill undan-
farna mánuði l septembermán-
uði s.l skráðu flóttamannayfir-
völdin nér 5,774 ungs menn. í
októbermánuði voru þeir 8,018 og
í nóvember voru þeir 5,282.
Flestir þessara ungu flótta-
manna eru á aldrinum 17 til 18
ára, en pó eru nokkrir ekki meira
en 14 á-a
ATVTNNUKÚGUN
if Auscur-þýzka þingið hefur
nú samþykkt a? stoínr til land-
hers, flughers og flo+a og hafa
öll meðul verið o >mð til að
þvinga anga menn t:i að ganga
Fé er hraust og hey reynost vel
BORGARFIRÐI, 24. febr. — í lok
síðastliðins mánaðar varð breyt-
ing á veðráttu hér og brá til þíð-
viðris og var allgóð hláka í
nokkra daga. Kom þá upp jörð
um alla sveit, sums staðar að vísu
mjög lítil aðeins hæstu hávaðar
en annars staðar varð allgott til
beitar og hefur það haldizt síðan,
því allan þennan mánuð má heita
að hafi verið stöðug góðviðri.
Frostlítið eða frostlaust hefur
verið alla daga og oft nokkur hiti,
en hlákur hafa verið mjög að-
gerðarlitlar, síðan fyrstu dagana
og er því mikill snjór enn. Fé er
alls staðar beitt, en nær allir gefa
hey með beitinni, flestir um hálfa
gjöf. Fé er hraust og hey reynast
vel til gjafar. f Húsavík hefur
verið sleppt nokkru af fé út með
sjónum norðan við víkina, en
auðnað hefur á nesjunum þar út
frá, en mikill snjór er heima í
víkinni og illt til gjafar.
FYRSTA VATNSAFLSSTÖÐIN
Um miðjan þ. m. tók til starfa
fyrsta rafstöðin hér í sveit, sem
gengur fyrir vatnsafli. Er það
jheimilisrafstöð, sem Sigurður
Jónsson smiður á Sólbakka hefur
komið upp á jörð sinni. Sigurður
hefur annazt uppsetningu stöðv-
árinnar að öllu leyti sjálfur. Hóf
hann verkið 7. nóv. s.l. og þrátt
//
Við leiðarlok
44
fyrir óhagstæða veðráttu tókst að
Ijúka allri útivinnu, við að steypa
upp stöðvarhúsið, leggja röra-
leiðsluna, sem er um 360 m löng
með 7 og 8" víðum rörum, og
ganga frá loftleiðslu heim, sem
er um 700 m. löng, fyrir 12. des.
s.l. Enda var verk þetta sótt af
miklu kappi og dugnaði. Fallhæð
vatnsins er um 60 m. og á stöðin
að geta skilað 9 kw. orku, sem
notuð verður til ljósa, suðu og
upphitunar.
Sú reynsla, sem þegar er feng-
in, bendir til þess að verk þetta
hafi heppnast vel, enda hefur
ekkert verið til sparað til að svo
mætti vera. — I. I.
Hrognkelsaveiði
Í551
HÚSAVÍK, 22. febr. — Hrogn-
kelsaveiðí er þegar hafin hér á
Húsavík. Eru það eingöngu rauð-
magar sem veiðast ennþá, og
veiddust þeir fyrstu um miðjan
mánuðinn. Veiðin var særoileg
tíl að byrja með, en er nú orðin
ágæt. Mjög óvenjulegt er, að
hrognkelsi veiðist hér svo
snemma, og yfirleitt ekki fyrr en
í byrjun marz. — Fréttaritari.
Þættir úr ættarsögu séra Ásmundar prófasts
Gíslasonar er fróðleg bók og skemmtilcg.
EKKI ALLS fyrir löngu er komin á markaðinn bókin „Við leið-
arlok" eftir séra Ásmund Gíslason, fyrrum prófast að Hálsi
í Fnjóskadal. Bókin er þættir úr sögu ættar séra Ásmundar. Er
bókin rúmar tvö hundruð síður að stærð og mjög vönduð að
öllum frágangi.
Nú hin síðari ár virðist hafa og auka löngun þeirra til að
farið í vöxt áhugi manna hér á sanna í verki, að hver kynslóð,
landi á fyrri tíma fróðleik og sem lifir í landinu, fái fulla og
eru stöðugt gefnar út fleiri og réttmæta viðurkenningu fyrir
fleiri bækur um ættfræði, ævi- starf sitt við að byggja kóralrif
sögur og annan gamlan og forn- íslenzkrar menningar."
an mannfræðilegan fróðleik. —i í formála segir höfundur, eftir
Ekkert er nema gott um þetta að hafa hugleitt að hann hafi
að segja. Öllum íslendingum er byrjað á þessu verki seinna en
hollt að minnast feðra sinna og vera skyldi: „Hafa þessar hug-
starfs þeirra á liðnum öldum, leiðingar því skapað hjá mér
ekki hvað sízt nú í hringiðu þann ásetning, að reyna að rita
nu í
hinnar miklu Mammonsdýrk- lítilsháttar um þessi efni, ef vera
unar. I mætti, að niðjum mínum mætti
I í bók séra Ásmundar er getið að einhverju gagni verða, eða
manna allt aftur til 15. aldar. Er þeim og öðrum til gamans stutta
hún gagnfróðleg heimild um stund, sem hefðu ánægju af að
þingeyska mannfræði. Hún er líta til baka yfir leiðir okkar,
liðlega skrifuð og skemmtilega, sem lifðu og störfuðu hér á und-1
ekki um of í stíl þurrar fræða- an þeim.“
þulu. í upphafi bókarinnar rit- 1 Bókin er gefin út af Bókafor- |
ar Jónas Jónsson frá Hriflu lagi Odds Björnssonar á Akur-
nokkuð um séra Ásmund og bók
hans. Segir hann svo í lok
greinar sinnar um bókina: „Hún
mun verða til að eíla ættvísina
í landinu, og hún verður ef til
vill til að efla þjóðrækni manna
eyri og prentuð í Prentverki |
Odds Björnssonar. Er hún mjögl
vönduð að öllum frágangi, prýdd
mörgum myndum og hin vegleg-
asta að allri gerð.
í hina vel vopnum búnu austur-
þýzku „alþýðulögreglu“, sem
pjálfuð er í Ráðstjórn irríkjunum
og skapar nú megin máttarstoð
nins :: /stofnaða hers svo sem
ávallt nátti búast v'.ö
Það nefur verið miklum erfið-
leikum bundið fyrir. iðnnema,
sem lýíur nám síno í Austur-
Þýzkalandi að tá star í iðn sinni,
fyrr en narm hefir gegnt þjónustu
í „alþýðulögreglunm Einnig
40 ára og eru þó enn margir á
hefur það verið sjaitígæft, að
ungur .naður sem 'okið hefur
gagnfræðaprófi í Austur-Þýzka-
landi, hefi fengið inn.eóngu í há-
skóla, áii þess að starfa fyrst í
hálfgildings herþjónus'u, sem nú
er auðvitað lögleidd og þes? kraf-
izt, að nvei sá, sem náð hefur
tilskyldum aldr; gegui herþjón-
ustu um ákveðinn tíma.
Það ei staðreynd að nokkur
hundruð starfsmenn úr alþýðu-
lögreglunni hafa mánað-arlega
leitað cthvarfs í Vestur-Berlín,
og er b ið ljóst merk' þess, hver
óánægja ríkir meðai þeirra.
4
141 ÞÚS FLÓTTAMFNN
TIL V BERLÍNAR
★ Meðal fióttamanna. sem koma
til Vestur-Berlínar og annarra
hluta Vestur-Þvzkalands, ber nú
mest á ungum mönni m á aldr-
inum 14 til 25 ára. Áður voru það
aðallega menn á aldrinum 25 til
þessum aldri, sem flýja. í skýrsl-
um flóttamannayfirvaldanna hér
segir til dæmis að í nóvember-
mánuði hafi 4,864 menn á aldr-
inum 25 til 45 ára flúið til Vestur
Berlínar frá rússneska svæðinu.
Á annu 1955 leituðu alls
141,758 flóttamenn >:ij Vestur-
Berlínar auk mörg þúsund manna
sem leituðu til flóttamannabúða
í öðrum lilutum Vestur-Þýzka-
lands.
„ALÞÝÐAN" ÁHYGGJUFULL
★ Fióttamannavandamálið
veldur augsynilega ráðandi
mönnum i Austur Þýzkalandi
miklum áhyggjum. O’lo Nuschke
deildarsijóri, sagði í ræðu hinn
8. desamber, að fióttamanna-
strauinurinn væri „mjög alvar-
legt vandamál“, sem j rði að taka
á með arúð.
Austur-þýzk blöð halda uppi
víðtækam áróðr: til þess að draga
kjark úr þeim sem hyggja á
flótta. 3em dæmi mætti nefna,
að sama dag og Nuschke hélt
ræðu nna, birti austur-þýzka
blaðið Berlineí Zeicung, grein
undir fyrirsögninni .Flótti frá
alþýðuiýðveldinu" þar sem sér-
stakleg; var rætt un- þetta mál
og hve aaaðsvr vsr á dví, að
stemma stigu "’ð hin im sífellda
straum flóttamanna.
Skáid heiðrað
ROBERT FROST, ameríska ljóð-
skáldið, er fjórum sinnum hefur
unnið Pulitzerverðlaunin, var ný
lega heiðraður, er haldnar voru
sýningar á verkum hans í New
York og í Washington, D.C. —
Bókasafn Bandaríkjaþings sýndi
eitt stærsta safn, sem til er af
handritum Frosts, brjóstmyndum
og fyrstu útgáfum af verkum
hans. Ameríska lista- og bók-
menntaakademían (American
Academy of Arts and Letters) £
New York hafði einnig sýningu
á kvæðasafni skáldsins. Talið er,
að engu núlifandi amerísku ljóð-
skáldi hafi verið sýndur meirí
heiður. en Robert Frost. — Árið
1950, er hann varð 75 ára gamall,
samþykkti öldungadeild Banda-
ríkjaþings að senda honum
„heillaóskir frá þjóðinni, sem
hann hefur þjónað svo vel“.