Morgunblaðið - 26.10.1956, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
FBstudagur 26. okt. 1956
Sendisveinn
óskast nú þegar i Reykjavíkur Apotek, allan eða
hálfan daginn. — Upplýsingar á skrifstofunni.
Húseigendur
tek að mér smíði á innréttingum. Einnig frágang á
ibúðum. — Upplýsingar í síma 9755.
6LASC0W - LONDON
Frá
REYKJAVÍK
tll
GLASGOW
alla sunnudaga.
Til
REYKJAVÍKUR
frá
GLASGOW
alla laugardaga.
Margar ferðir
daglega milli
LONDON og
GLASGOW
LOFrLEmiR
Sr. Pétur Magnússon:
Þjóð á vegamót
£ITT AF ÞVÍ, sem á sínum tíma
:kapaði íslendingum erfiðleika í
sjálfstæoisbai'áttunni, var vitn-
eskja umheimsins um smæð þjóð-
arinnar. Það var af mörgum dreg-
ið í efa, að svo fámenn, fátæk og
varnarlaus þjóð hefði nokkra
möguleika á þvi að varðveita
sjálfstæði sitt. Gegn þessu sjón-
armiði tefldu forystumenn sjálf-
stæðisbaráttunnar því fram, að
enda þótt þjóðin væri fámenn og
fátæk, þá væri hún samt gömul
menningarþjóð, svo vel virt af
hinum voldugu nágrannaþjóðum
sínum, að þær myndu hvorki
skerða sjálfar, né leyfa öðrum
þjóðum að skerða sjálfstæði
hennar. — Það var þetta sjónar-
mið, sem gekk að lokum með sig-
ur af hólmi.
Og það var þessi trú á gamalli
og traustri menningu fslendinga,
sem átti ekki hvað sízt þátt í því,
að Bandaríkin tóku upp forystu
um það að viðurkenna fullveldi
íslenzku þjóðarinnar. Það er þessi
trú, sem hefur skapað þessu þjóð-
arkríli þá undraverðu aðstöðu,
að hún fær á þingum, þar sem
örlög þjóðanna eru ráðin, að hafa
fulltrúa, sem eru jafngildir full-
trúum stórvelda, sem telja íbúa
sína í hundruðum milljóna.
Það var þessi trú á traustri
menningu íslendinga, sem olli
því, að Bandaríkin undirrituðu
með þeim varnarsamning, sem
var, ef á reyndi, svo óhagstæður
hinum síðarnefndu, að segja má
nú að þeir hafi þar algerlega
gengið í vatnið. Með þessum samn
ingi tóku Bandaríkin að sér að
annast hervarnir á íslandi, tóku
að sér að kosta hér varnarlið og
koma upp flugvelli og ýmsum
öðrum mannvirkjum snertandi
varnirnar, sem kosta of fjár. Þessi
ÚTVEGSMENN,
Lækkið útgerðarkosinabinn
með />ví að nota „SILVER STAR" nylon þorskanetin
sem hér hafa hlotið viðurkenningu fyrir styrkleika og veiðisæld.
Dragmöskvar koma ekki fyrir í þessum netum. í>au eru öll með
„Starrlock“ hnútnum, sem er tvöíaldur patenthnútur.
Netin eru afgreidd beint írá verksmibjunni
til kaupenda á LÆGSTA VERÐI
22 möskva djúp Net nr. 5 kr. 290.00
» 22 —----- 6 — 340.00
26 —----- 5 — 335.0C
26 —----- 6 — 395.00
með öllum kosfnaði hér á staðnum
Netin eru búin til í Bandaríkjunum úr bezta ameríska nylon garni,
sem fáanlegt er.
Þeir útvegsmenn, sem ætla að panta
„SILVER-STAR"
fyrir næstu vertíð eru beðnir að tala við okkur fyrir lok þessa mánaðar.
Þórður Sveinsson & Co. h.f.
mannvirki eiga að vera eign fs-
lendinga jafnskjótt og samning-
urinn er úr gildi. Hægt er að
fella samninginn úr gildi með 18
mánaða fyrirvara og einhliða upp
sögn af hálfu hvors aðila. —
Tryggingin, sem Bandaríkin töldu
sig hafa fyrir því, að ákvæðin
um gildisfellingu samningsins
yrðu ekki misnotuð af hálfu
íslendinga, var sú, að þeir væru
þar að skipta við menningarþjóð,
sem gerði sér Ijóst, að hún hefði
með þátttöku sinni í varnarbanda
lagi Atlantshafsþjóðanna, eklci
bara öðlast eintóm réttindi, held-
ur og einnig tekizt skyldur á
herðar gagnvart sambandsþjóð-
um sínum. — Eitt varúðarákvæði
var þó sett í varnarsamninginn,
varðandi hinn stutta uppsagnar-
frest. Ætlazt var til að sá samn-
ingsaðili, sem hyggði á breyting-
ar á samningnum eða uppsögn,
leitaði, áður en nokkuð annað
væri aðhafzt í málinu, álits fasta-
ráðs Atlantshafsbandalagsins um|
það, hvort óhætt væri öryggis
vegna að draga úr varnarbún-
aði eða að fella niður samning-
inn.
Þetta ákvæði varnarsamnings
ins brutu íslendingar með álykt-
un Alþingis 28. marz s. 1. Það
tiltæki olli, svo sem kunnugt er,
sárum vonbrigðum meðal hinna
frelsisunnandi þjóða, en óvina-
fögnuði að sama skapi meðal
þeirra, sem sitja um færi til að
svipta þær sjálfstæði og leggja
þær í hlekki.
Þeir, sem stóðu að ályktun Al-
þingis 28. marz s. 1., hafa reynt
að halda því fram, að það ákvæði
varnarsamningsins, sem brotið
var, hafi bara verið ómerkilegt
formsatriði. Það er mjög fjarri
sanni. Vegna þess hvernig á stend
ur um annan samningsaðiljann,
hafði ákvæðið stórmikla þýð-
ingu. Eins og kunnugt er, á ís-
lenzka þjóðin, illu heilli, engan
hernaðarsérfræðing, sem geti ver-
ið ríkisstjórninni og Alþingi til
ráðuneytis þegar með þarf. Þetta
kom ömurlega í Ijós á Alþingi
28. marz s. 1. Ólíklegt er, ef slík-
ur ráðunautur hefði þá verið fyr-
ir hendi, að Alþingi hefði gert
sig að viðundri með því að álykta,
að eins af stærstu herflugvöllum
heimsins, á stað, sem hefur stór-
kostlega hernaðarþýðingu, skyldi
gætt af mönnum, sem ekki kunna
neitt til hernaðar. Ákvæði varn-
arsamningsins um það, að leita
beri álits fastaráðs Atlantshafs-
bandalagsins áður en nokkuð
annað væri gert varðandi breyt-
ingu eða niðurfellingu samnings-
ins, miðaði einmitt að því að
fyrirbyggja, að svoleiðis vitleysa,
eins og Alþingi gerði, gæti átt sér
stað. — Það er næsta ósennilegt,
ef þetta ákvæði samningsins
hefði ekki verið brotið og fyrir
hefði legið 28. marz s. 1. það álit
fastaráðs Atlantshafsbandalags-
ins, sem nú liggur fyrir, að feng-
izt heíði meirihluti á Alþingi fyr-
r jafnafglapalegri ályktun og
já var samþykkt — þó að mál-
;ögn stjórnarflokkanna láti nú
nnað í veðri vaka.
En þó að brot Alþingis gegn
smræddu ákvæði varnarsamn-
ngsins við Bandaríkin hafi
/eikt mjög álit og traust hinna
frjálsu þjóða á íslendingum, má
3hætt fullyrða, að þau álits-
pjöll séu lítil til móts við þau,
:em síðara brotið — inntaka
íommúnista í ríkisstjórnina —
olli þjóðinni. — Því hefur verið
hreyft í varnarskyni af hálfu
stjórnarsinna, að hvorki í varn-
arsamningi Atlantshafsbandalags
ins né í varnarsamningi íslend-
inga við Bandaríkin sé að finna
nein ákvæði, er banni þátttöku-
þjóð að hafa kommúnista í ríkis-
stjórn. Þessi röksemd er svo fjarri
því að draga úr hinni miklu sök
hlutaðeigandi stjórnarflokka, að
einmitt hún undirstrikar sökina
fremur en nokkuð annað. — Að
reiur Maguússon.
þess konar ákvæði var ekki sett
í umrædda varnarsamninga, staf-
aði af þvi, að engum kom til hug-
ar að þess þyrfti. Út frá því var
gengið sem vísvt, að þátttökuþjóð-
irnar hefðu næga menningu til
að láta sér skiljast, að í varn-
arbandalagi, sem er stefnt gegn
ofbeldissinnuðum fyrirætlunum
kommúnista um heimsyfirráð,
kæmi ekki til mála, að þeir yrðu
teknir í ríkisstjórn hjá neinni af
þátttökuþjóðunum og á þann
hátt gerðir að aðilja innan banda-
lagsins.
Nú er komið í ljós að íslend-
ingar höfðu ekki næga menningu
til að láta sér skiljast þetta. Sam-
bandsþjóðir okkar, sem auðvitað
gera sér Ijóst, að það er ekki hægt
að ráðgast við Rússa um það,
hvernig bezt sé að haga vömum
í hugsanlegri árásarstyrjöld frá
þeirra hálfu, eru nú sem óðast
að velta því fyrir sér, hvernig
þær eigi að fara að við hinn
heilalitla meðlim innan banda-
lagsins og breyta lögum þess á
þann hátt, að þær séu ekki skuld-
bundnar til að skerast í leikinn,
þó að Rússar láti fimmtu herdeild
sína hér á landi taka völdin.
★ ★ ★
Ég hefi rétt fyrir og eftir Al-
þingiskosningarnar síðustu átt
tal við fjölda fólks, utan komm-
únistaflokksins, sem mér var
kunnugt um að ætlaði að kjósa
— og sem munu hafa kosið á þing
þá menn, sem stóðu að ályktun
Alþingis 28. marz s. 1., um fyr-
irhugaða uppsögn á varnarsamn-
ingnum við Bandaríkin. Ég veit
að flest af þessu fólki vill ekki
fyrir nokkurn mun að ísland
hreppi sömu örlög og smáþjóð-
imar þrjár við Eystrasalt. Þegar
ég leiddi í tal hættuna, sem vofði
yfir íslenzltu þjóðinni, ef hún
brýgðist sambandsþjóðum sínum
og héldi áfram að krefjast þess
að varnarliðið færi burt af flug-
vellinum við Keflavík, var við-
kvæðið iðulega þetta: „Ertu svo
barnalegur að ímynda þér, að
Bandaríkin fari að halda burt
með varnarliðið, þó að Alþingi
segi upp varnarsamningnum?“
Eða: „Dettur þér í hug að Banda-
ríkin færu að láta Rússa hafa
öll tögl og hagldir á jafnhern-
aðarlega þýðingarmiklum stað og
íslandi og svo nærri Bandaríkj-
unum?“ — Það er fullkomin
ástæða til að taka svona spurn-
ingar til nánari yfirvegunar.
Hér tala menn, sem vilja, eins
og sakir standa, ekki fyrir nokk-
urn mun að Bandaríkin fari burt
með varnarliðið — menn, sem
em svo sannfærðir um hina
miklu þýðingu íslands sem hlekks
í varnarkeðju Norður-Atlants-
hafsþjóðanna, að þeir þykjast
þess fullvissir, að Bandaríkin
muni heldur beita valdi en að
láta svo þýðingarmikinn stað
vera varnarlausan eða komast á
vald Rússa. Svo sannfærðir voru