Morgunblaðið - 05.03.1957, Qupperneq 3

Þriðjudagur 5. marz 1957
MORGUNBLAÐIÐ
5
Kroía samtaka íiskiramleiðenda
er að irumvarpi um sölu sjdvar-
afurða verði vísað iró
Alit minni hluta sjávarútvegsnefndar
NEFNDARÁLIT frá minnihluta sjávarútvegsnefndar, þeim Pétri
Ottesen og Sigurði Ágústssyni, um frv. til laga um sölu og
útflutning sjávarafurða o. fl., var lagt fram á Alþingi í gær.
Ný vínstúka í Naustinu
ALAUGARDAGSKV. var opnuð í Naustinu ný vínstúka. Er hún í
Súðinni svokölluðu, litla calnum uppi. Þar hefur verið komið
fyrir barborði, sófum og borðum og mun þetta vera rýmsta víu-
stúka á íslandi.
LKITAt) ÁI.ITS 10 SAMTAKA
Leggur minnihlutinn til að frv.
verði vísað frá. Nefndarálit þetta
er mjög ýtarlegt og fylgja því 11
fylgisskjöl frá 10 félagasamtök-
um fiskframleiðenda, sem hafa
sölu sjávarafurða með höndum.
Hafði minnihluti nefndarinnar
farið þess á leit að álits þessara
samtaka væri leitað og var það
samþykkt í nefndinni.
Allir þeir, sem til var leitað
létu í ljós álit sitt á frv. en þeir
voru þessir:
1. Síldarútvegsnefnd.
2. Sölusamband íslenzkra fisk-
framleiðenda.
3. Alþýðusamband íslands.
4. Félag síldarsaltenda á Suð-
vesturlandi.
5. Félag síldarsaltenda á Norð-
ur- og Austurlandi.
6. Samband íslenzkra sam-
vinnufélaga.
7. Sölumiðstöð hraðfrystihús-
anna.
8. Samlag skreiðaíframleið-
enda.
9. Landssamband íslenzkra út-
vegsmanna.
10. Fiskifélag íslands.
Eins og umsagnirnar bera með
sér, mælir einn aðilinn, Alþýðu-
samband fslands, með samþykkt
frumvarpsins. Síldarútvegsnefnd
telur hagkvæmt, að sala og út-
flutningur síldar verði áfram,
eins og verið hefur nú um skeið,
í höndum eins aðila, og mælir
því í gegn, að frá því ráði verði
horfið. Samband íslenzkra sam-
vinnufélaga telur heppilegast, að
minnst tveir útflytjendur séu lög
giltir til að hafa á hendi útflutn-
ing sjávarafurða. En allir hinir
aðilarnir, sjö að tölu, mæla gegn
samþykkt frumvarpsins.
EKKI ÓSKAÐ BREYTINGA
Þá er í nefndarálitinu skýrt frá
starfssviði hverra hinna ofan-
greindu samtaka fyrir sig og get-
ið valds þess sem ríkisstjórnin
hefir á undanförnum árum haft
í þessum efnum. Síðan segir svo:
Ríkisstjórnin hefur ekki til
þessa sýnt neina viðleitni til þess
að taka fram fyrir hendur fram-
leiðendanna um þessa þróun sölu
tilhögunarinnar, en í þess stað
jafnan látið framleiðendum í té
stuðning sihn við þessi samtök,
með því t.d. að veita sumum þess
ara félagssamtaka framleiðend-
anna löggildingu til útflutnings.
Einnig hefur ríkisstjórnin haft
hönd í bagga með því, hvaða
verð skuli sett á vöruna, og úr-
skurðarvaldið um það er hverju
sinni í hennar höndum.
Framkvæmd þessa víðtæka
valds hefur farið þannig úr hendi
hjá ríkisstjórninni, að ekki hafa
fimm siðustu árin komið fram
neinar tillögur um það á Alþingi
að breyta þeim lögum, sem um
þetta gilda.
Þetta sýnir, að þeir, sem hér
eiga hlut að máli, hafa unað vel
við það, hvernig ríkisstjórnin
hefur beitt íhlutunarrétti sínum
um þessi mál. Framleiðendur
hafa þá líka einir ráðið um til-
högun þessara mála, enda væri
það ákaflega óeðlilegt, að ríkis-
stjórnin færi að grípa inn í og
beita sér gegn því, að framleið-
endur mættu hafa þá tilhögun á
sölu afurða sinna, er þeir telja
að tryggi þeim hæst verð á
heimsmarkaðinum. Það verður
að telja mjög varhugavert, ef
nokkuð yrði aðhafzt, er telja
mætti að gæti gengið í berhögg
við sjálfsbjargarviðleitni fram-
leiðendanna á þessu sviði.
HVER ER ÁSTÆBAN?
Síðan er spurt hvað valdi því
að samtök framleiðenda rísi nú
upp og mótmæli frumvarpi
þessu. Síðan segir:
Og það þarf ekki heldur
lengi að leita til að sjá, hvað
hér er á seyði. í greinargerð
frv. er boðuð stefnubreyting
af hálfu núverandi ríkisstjórn
ar í meðferð þess valds, sem
hún hefur til áhrifa á gang og
framkvæmd þessara mála.
Það er tekið fram skýrum
stöfum í greinargerðinni, að
frjálsræði það, sem framleið-
endur búa nú við um upp-
byggingu félagssamtaka
þeirra, er þeir fela sölu af-
urðanna, verði nú skert frá
því, sem verið hefur. Og það
er þannig að orði komizt um
þennan boðskap: „Samkvæmt
þessu fyrirkomulagi fær eng-
inn útflytjandi einkarétt á út-
flutningi neinnar vörutegund-
ar, en hverjum sem vill gefst
kostur á að sýna hæfni sína
og möguleika þá, sem fyrir
hendi eru“. Þetta er mjög
skýrt fram sett, og enginn
þarf að fara í grafgötur um
það, að hverju er stefnt.
SAMA GILDIR EKKI ÁVALLT
OM SAMKEPPNI
Síðan er nánar skýrð afstaða
hinna einstöku félagssamtaka og
dregin þessi ályktun:
Affarasælast er vafalaust,
að framleiðendurnir fái sjálf-
ir að ráða því, hvaða tilhögun
þeir hafa á þeim félagssam-
tökum sínum, er þeir fela söl-
una. f þessu efni styðjast þeir
við langa reynslu og þróunin
MARGAR JARÐIR
TIL SÖLU
í erindi Guðmundar Er-
lendssonar segir m. a.:
— Það virðist vera mjög
áberandi, hversu margir bænd
ur auglýsa nú jarðir sínar og
hús til sölu í næstu fardögum.
Engu skal spáð um það, hverj-
ar eru aðalástæðurnar fyrir
því, að svona er komið, en
líklegt má telja, að sumir
þessara bænda séu komnir á
efri ár og þá búnir að tapa
meira og minna starfsorku
sinni og þurfi þess vegna að
fá fóik til vinnu, en í mörg-
um tilfellum er það ófáanlegt
og hins vegar um svo hátt
í þessum málum þeirra er
byggð á þessari reynslu. Það
er engan veginn af því, að út-
flytjendur sjávarafurða kunni
ekki eins og aðrir að meta
kosti samkeppninnar í verzl-
un og viðskiptum. Það er þeim
sem öðrum ljóst, að frjáls
samkeppni í verzlun samfara
miklu vöruframboði er lang-
samlega áhrifamesta og raun-
hæfasta aðferðin til þess að
halda niðri vöruverði.
Þær þjóðir, sem kaupa af
Islendingum saltfisláinn,
þekkja engu síður en vér kosti
samkeppninnar til lækkunar
á vöruverði. Þess vegna líta
þær félagssamtök þau, sem
framleiðendur hér hafa kom-
ið sér upp til þess að hafa á
hendi fisksöluna og síldar-
framboðið, ekki sömu augum
og vér. Þessar þjóðir vita, að
þessi samtök og þetta sölu-
form kemur við þær. Þær vita
ofur vel, að með þessum sam-
tökum styrkir seljandinn að-
stöðu sína til þess að halda
uppi verðinu.
ÓSKYNSAMLEGT OG
SKAÐLEGT
Og að síðustu segja nefndar-
menn:
Niðurstaðan hjá okkur af
athugunum þessa máls verður
því sú, að um leið og við skír-
skotum til þess, sem að fram-
an greinir, að ríkisstjórnin hef
ur í lögum og reglugerð allt
það vald í þessum málum, sem
í frv. felst, og er það því ó-
þarft, þá viljium við brýna
það fyrir ríkisstjórninni, að
það sé hvort tveggja í senn ó-
skynsamlegt og geti reynzt
skaðlegt að taka fram fyrir
hendur framleiðenda með því
að leyfa þeim ekki að hafa
það form á sölusamtökum sín-
um, er þeir telja að styrki
bezt aðstöðu þeirra til þess að
halda uppi afurðaverðinu.
Aðaltiilaga okkar er því sú,
að frv. verði vísað frá með
rökstuddri dagskrá, en verði
hún felld, munum við við 3.
umræðu ef til vill freista þess
að flytja breytingartillögur
við frv.
kaupgjald :vð ræða, að tekjur
búsins þola það ekki.
UNGA MENN
SKORTIR FJÁRMAGN
Síðan segir Guðinundur að að-
eins ung og dugleg hjón á góð-
um jörðum hafi nægilegt að bíta
og brenna með löngum vinnu-
degi. Og þótt svo sýnist að skörð
muni bráðlega koma í bænda-
hópinn dugi ekki að vera að vola
yfir því, heldur leitast við að fá
unga dugandi menn til að fylla
hin apðu skörð.
En nú er það oft svo, að hinir
ungu menn eru lítið efnum
búnir, en mikið fé þarf til að
hefja búskap. í fyrsta lagi þarf
góða jörð með sæmilegum húsa-
Halldór Gröndal forstjóri
Nausts hafði orð fyrir eigendum.
Hann kvað það vaka fyrir eig-
endum Naustsins að skapa vín-
stúku með öðru sniði en þær hafa
verið hér á landi. Þeir vildu hafa
vínstúkuna út af fyrir sig, fjarri
skarkala dans og glaums, hafa
þar dempaða liti og þægilega
f GÆR fór fram í Neðri deild 1.
umr. um frumvarp um landnám,
ræktun og byggingar í sveitum.
Hermann Jónasson fylgdi frv.
úr hlaði og skýrði frá því að skv.
þingsályktun frá 7. marz 1956 um
skipun nefndar til þess að end-
urskoða ákvæði laga um nýbýli
og bústofnslán hefðu eftirtaldir
menn tekið sæti í nefndinni 5.
júlí 1956:
Kristján Karlsson, skólastjóri á
Hólum form. Þorsteinn Sigurðs-
son bóndi á Vatnsleysu. Pétur
Ottesen alþnr. og bóndi á Ytra-
Hólmi. Jón Pálmason bóndi og
alþm. frá Akri og Pálmi Einars-
son landnámsstjóri.
kosti, en sá hnútur verður oft
leystur með því að sá sem við
jörðinni tekur, taki á sig skuldir
þær, sem hvila á húsunum. En
þá er hitt atriðið, — vélar, verk-
færi og ýmis áhöld, sem og bú-
stofn, sem mikið fé þarf í. Hvar
á að fá þá peninga? spyrja menn.
BÚSTOFNSLÁNADEILDINA
ÞARF AÐ EFLA
Guðmundur telur, að því ætti
að vera auðsvarað, þar sem hér
er um að ræða þjóðarnauðsyn.
Til er stórt og veglegt hús, er
ber nafnið Búnaðarbanki, með
allmörgum lánadeildum, sem
komið hafa að ómetanlegu gagni
enda hefur starfað þar vinsæll og
góður bankastjóri.
Ein er sú deild þessa banka,
sem nefnd hefur verið Bú-
stofnslánadeild, en hún mun
hafa verið fremur lítilvirk
samanborið við hinar deildir
banlrans. Telur Guðmundur
það stórlega mikilvægt fyrir
framtíð landbúnaðarins, að
þessi deild fái nú fjármagn og
geti leyst úr brýnni þörf. —
Segir Guðmundur m. a.:
— Það er lífsnauðsyn að
gera þessa deild stóra og
sterka. Nú kemur til okkar
kasta, sem sæti eigum á Bún-
aðarþingi, að fylgjast fast að
með áskorun til ríkisstjórnar
og Alþingis um að finna ein-
hverja mögulcika, til þess að
lánastarfsemi geti hafizt nú
þegar á komandi vori til
þeirra hluta, sem hér er um
að ræða.
lýsingu og rólegheit þar sem
menn gætu hitzt og spjallað sam-
an. Hann kvað eigendur vera
ánægða með starf Sveins
Kjarvals, sem séð hefði um breyt
inguna og fyrirkomulag vínstúk-
unnar. Sérstaklega hefði lýsingin
vakið athygli, en hún er einkar
þægileg.
Lýsti Hermann síðan að nokkru
frumvarpinu og skýrði einstök
atriði þess. Lagði hann m. a.
mikla áherzlu á það sem í frv.
fælist um stuðning við býli þau,
sem orðið hefðu aftur úr í rækt-
un. Taldi hann höfuðáherzlu
verða að leggja á stækkun býla.
EINSTÖK MEÐFERÐ
Jón Pálmason tók til máls og
kvaðst vilja þegar taka fram
nokkur atriði í sambandi við mál-
ið, vegna aðdraganda þess og
meðferðar ríiksstjórnarinnar á
því.
Tók hann það fram að nefnd-
in hefði unnið mjög vel og verið
algerlega sammála í tillögum sín-
um. Nú hefðu reyturnar af því
frv. sem milliþinganefndin vann
að séð dagsins ljós, en hitt, sem
f jallaði um aukningu f jár til veð-
deildar Búnaðarbankans, og sem
hann taldi enn þýðingameira
hefði ekki enn verið lagt fram og
ekki væri líklegt að svo yrði.
Kvaðst hann vilja mótmæla
þeirri einstöku meðferð sem þetta
mál hefði fengið og líklega
væri einsdæmi í þingsögunni, að
svo væri farið með störf milii-
þinganefndar.
Rakti hann síðan þær breyting-
ar, sem gerðar hefðu verið á frv.
í meðferð ríkisstjórnarinnar áður
en það hefði nú þremur mánuð-
um eftir að því hefði verið skilað
til hennar, verið lagt fram á Al-
þingi.
Benti hann m. a. á lækkanir,
sem gerðar hefðu verið á einstök-
um liðum.
STUÐNINGUR VIÐ
NÝBYGGJENDUR
Urðu nokkur orðaskipti milli
Hermanns Jónassonar og Jóns
Pálmasonar og sýndist sitt hverj-
um. Jón kvað bera að leggja höf-
uðáherzluna á aðstoð við þá
sem hefja vildu búskap, lán tU
jarðakaupa, 'bústofnskaupa og
vélakaupa, þar sem nú væri sýni-
legt að sveitum landsins væri að
blæða út með fólksfækkun, en
engum mönnum, sem ekki hefðu
stórfé handa á milli væri fært að
hefja búskap án þess að fá til
þess stuðning.
Máíinu var vísað til 2. umr.
og landbúnaðarnefndar.
Mjög aðkallandi að hefja
bústofnslán þegar í vor
Athyglisvert erimdi Guðmundar
Erlendssonar á Bunaðarþingi
ABÚNAÐARÞINGI í gær lagði Guðmundur Erlendsson á Núpi
fram erindi varðandi eflingu bústofnslánadeildar. Háttar nú
svo til víða um sveitir á landi hér, að ungir menn geta
ekki tekið við búum, af því að þá skortir fé til að kaupa bústofn,
vélar, verkfæri og ýmis áhöld. Kemur það fyrir, þegar eldri bænd-
ur leggja niður búskap, að yngri menn hafa ekki fjárhagslegt
bolmagn til að taka við, þótt þeir hafi fullan hug á því. Til þess að
bæta úr þessu þarf að efla deild bústofnslána við Búnaðarbankann.
Höiuðáheizlu bei uð leggju
ú stuðning við þá ei heiju
vilju báskap
Eínstæð meðferð á tlllcfgum
milliþinganefndar