Morgunblaðið - 16.04.1957, Blaðsíða 6

6
MORCVNBl4ÐIÐ
friðjudagur 16. apríl 1957
ALLT frá upphafi kvikmynda-
gerðar hafa dýr verið látin
„troða upp“ í kvikmyndum, því
að kvikmyndagerðarmenn gerðu
sér strax ljóst, hversu lifandi og
þekkt efni dýrin eru áhorfend-
um.
í leiknum myndum (feature
films) hafa dýr yfirleitt verið
sýnd á svipaðan hátt — frá upp
hafi, það er segja: undir sjónar-
horni mannsins. Sú eina breyting,
sem orðið hefur, er vaxandi
grimmd, sem dýr eru beitt og
látin beita, enda er eftirtektar-
vert, hversu myndir um nauta-
at eru tíðar og vinsælar um þess-
ar mundir.
Hestar, hundar, kettir og apar
eru þau dýr, sem langoftast eru
látin „leika“ í kvikmyndum og
hesturinn þó öðrum dýrum oft-
ar — ekki sízt í bandarískum
kúreka- og Indíánamyndum.
Froðufellandi og másandi fákar
er orðin svo algeng sýn í kvikm.,
að menn.eru hættir að taka eftir
því. Nokkrir hestar hafa meira að
segja hlotið heimsfrægð fyrir
„leik“ sinn, eins og Trigger, reið
skjóti Roy Rogers. Sumar myndir
fjalla nær eingöngu um samband
hests og manns eða oftar drengs
t. d. „Black Beauty“, „National
Velvet, „Stallion Road“ og
„Gypsy Colt“. í lokin eru hest-
arnir oft látnir vinna einhverjar
kappreiðar — „happy end“ (fyrir
eigandann). í spænsku myndinni
„Síðasti hesturinn", er ekki ein-
ungis litið á hestinn sem húsdýr,
burðardýr, féþúfu eða „þarfasta
þjóninn", heldur er i myndinni
gerð heiðarleg tilraun til þess
að sýna hin grimmu örlög hálf-
villtra hesta á Spáni, sem enginn
kærir sig um, — hvernig þeim er
fórnað á blóðvelli nautsins á hinn
hryllilegasta máta.
í myndum, þar sem dýr koma fyr
ir— og eru ekki aðalatriði — eru
þau einkum sýnd með tilliti til
tvenns: til þess að vekja ótta og
óhugnað (ljón, tígrisdýr, hýenur
o. fl.) eða til þess að vekja
ánægju áhorfenda yfir hinu
skrítna, afkáralega — (apar). —
Marðar heiðarlegar undantekn-
ingar eru sem betur fer til; og
má meðal margra nefna mynd
Robert Flaherthys „Elephant
Boy“ og meistaraverk Jean Ren-
oirs „La Regle du Jeu“.
DÝRIN OG RAUNVERU-
LEIKINN
í myndum þeim, sem að fram-
an getur er einkum litið á dýrin
eins og við mennirnir lítum þau,
en hreinar dýralífsmyndir , 'þar
sem dýrin eru látin lifa frjálsu,
eðlilegu lífi á mörkinni, verða nú
æ vinsælla viðfangsefni kvik-
myndastjóra — og það er einmitt
vegna einnar myndar af þessu
tagi, „Ævintýrið mikla" (sem
Stjörnubíóu mun sýna að liðnum
páskum), að grein þessi var rit-
uð. Líklega eru Svíar, Ungverjar,
Bandaríkjamenn og Rússar snjall
astir allra við gerð hreinna og
ósvikinna dýralífsmynda. Ung-
verska myndin „Saga fálkans",
eftir Dr. Homoki-Nagy er við-
fræg. Sama er að segja um mynd
ina „Overlanders" (um naut-
gripi) eftir Harry Watt sem
„Filmia“ sýndi í fyrra og „Lousi-
ana Story“ eftir Flaherty, sem
j einnig hefur verið sýnd í „Film-
iu“, en því miður hefur hún
ekki verið sýnd opinberlega hér,
svo mér sé kunnugt. Rússinn
A. Zguridi hefur gert lofsverða
mynd um dýralíf í Mið-Asíu og
öllum er kunn bifur-mynd Walt
Disneys. Og enn eru margar
.ótaldar.
ÆVINTÝRIÐ MIKLA
Morgunn í skóginum. Sóldögg
og skógarlæða eins og hvít bað-
mullarblæja milli trjánna. Drop-
ar falla höfgir af ýlustráum og
kóngulóarvefurinn glitnar eins
og perluband í daufri morgun-
Drengur og dýr (vaskabjörn). Úr kvikmynd Flaherthys:
„Lousiana Story“
Sendill
Röskur og árevðanlegur sendill
óskast strax.
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna
Sími 7110.
Jörðin Heylækur í Fljótshlíð
er til sölu og laus til ábúðar á næstu fardögum.
íbúðarhús jarðarinnar er úr timbri, en útihús fyrir 18
kýr og 200 fjár, eru úr steinsteypu, nýbyggð.
Upplýsingar hjá ábúanda jarðarinnar, Sæmundi Úlf-
arssyni, Heylæk og Sigurði Úlfarssyni Teigagerði 16,
Reykjavík — símar 371 og 82647.
„Otti“, oturinn, sem tveir snáðar hafa i fóstri vetrarlangt.
(Úr: „Ævintýrið mikla“)
skímunni. Skógardýrin vakna til
nýs dags, oturinn byltir sér
sleipur í vatninu. Refurinn, blind
ur í rjómahvítu morgunljósinu
hristir af sér flugur .... ugglan
þenur úrill vængi sína.
Dögunin í skóginum (sem mynd
in hefst á) er eitt samfellt, ó-
gleymanlegt skógarljóð, kyrlátt,
hljómfagurt og þrungið dulrænu
lífi, þögull fyrirboði hinnar eilífu
lífsbaráttu og blóðugs sigurs hins
sterkasta. Höfundur myndarinn-
ar, Svíinn Arne Sucksdorff, vík-
ur aldrei í myndinni hársbreidd
frá því, sem hann framar öðru
ætlar að sýna okkur: lífsbarátt-
una og hinn óhjákvæmilega sig-
ur ofureflisins. Refurinn drepur
hænsnin og eigandi hænsnanna
skýtur refinn. Oturinn drepur
fisk og veiðimaðurinn drepur ot-
urinn. Eilíf hringrás. Allra stríð
gegn öllum. Leikstjórinn er allt
of sannur og heiðarlegur í list
sinni til þess að ljá tilfinninga-
velgju nokkurt rúm í sköpun
sinni. Myndin hefur því ekkert
kiða-kið — eða gibba-gibb snið á
sér. Meistari Sucksdorff liggur í
leyni og athugar hin duldu frum
öfl náttúrunnar — aldrei fyrr
hef ég litið eins hárfína athugun,
sem kostað hefur eins ótrúlega
þolinmæði (filman varð 80 þús-
und metrar en aðeins notaðir
2.600). Hetjur myndarinnar eru
ekki dádýrið, ekki kanínan, ekki
hérinn. Ekkert sætabragð. Held-
ur gaupan, villirefurinn og otur-
inn, dýrin sem berjast með
kjafti og klóm og spýta rauðu.
Og allt þetta sýnt innan frá af
listfengi og kunnáttu, sem aðeins
er gefin sönnum náttúruskoðara
og listamanni (Sucksdorff er
náttúrufræðingur að mennt).
Auk lífsbaráttunnar sýnir
Sucksdorff okkur ýmis önnur at-
riði úr lífi skógardýranna, uggl-
an, sem kúrir á grein sinni með-
an vélþotur renna sér niður heið
skíran himinninn og skilja eftir
mjólkurhvítar rákir; skemmti-
legur samanburður á vélfugli og
fugli, andstæður, sem ekki er
unnt að gleyma: orrarnir sem
slást blóðugum slagi um fengi-
tímann, brúnir og stinnir af
losta, meðan unga hænan kúrir
hjá og bíður maka síns.
Ytri rammi myndarinnar eru
árstíðirnar og áhrif þeirra á skóg
ardýrin og fæðuöflun þeirra.
Myndin hefst á vordegi og endar
á vordegi. Á milli líður frosta-
vetur með ís og fönn. Þá er dýr-
unum erfitt um aðdrætti. Á miðj-
um vetri lætur Sucksdorff tvo
snáða bjarga otri úr gildru veiði-
manns, og ala þeir dýrið á laun i
búri uppi á skemmulofti. Um
þetta ævintýri fjallar síðarihluti
myndarinnar, og mér finnst það
skemma hana, þar sem það er
ekki eins ósvikið og hitt, og Sucks
dorff nær ekki sömu tökum á
drengjunum og t.d. Flaherthy á
drengnum í „Lousiana Story“
sem var sjálfur hluti af náttúr-
unni, undrandi leikbróðir dýr-
anna. „Ævintýrið rnikla" á er-
indi til allra — ungra sem gam-
alla, allra sem augu hafa og yndi
af dýrum, bæði fyrir ósvikins
fróðleiks sakir, og vegna þess að
handbragðið er snilldarlegt og
myndin þrungin fegurð.
HÆ ÞARNA HEIMA!
„Ævintýrið mikla“ hefur hlot-
ið mörg verðlaun fyrir allra hluta
sakir, bæði í heimalandi leik-
stjórans, Svíþjóð, og á kvik-
myndahátíðum. Hún er verðlaun
anna verð. En fyrst og fremst er
hún verð þess, að almenningur
sæki sýningar og foreldrar leyfi
börnum sínum og hvetji þau til
að sjá hana. Ég óska þess að
menntamálaráðherra, fræðslu-
málastjóri, námsstjórar og skóla-
stjórar sjái sér fært í öllum önn-
um íþróttamála sem annarra, að
sjá mynd þessa strax og tök verða
á, og hreint og beint að komast
að samkomulagi við kvikmynda-
húseigandann um að allir skóla-
nemendur bæjarins fái að sjá
myndina fyrir vægt verð og
mætti útbúa barnasýningaskrá,
með sérstöku tilliti til þeirra
dýra sem koma fram í myndinni.
ALTER EGO.
síirif’ar úr
daglega lifinu
VEINN skrifar:
Ég held, að ég mæli fyrir
munn margra símnotenda, þegor
ég ber mig upp við bæjarsímann
hér í Reykjavík. Ástæðan er víst
öllum símnotendum kunn.
Veljarinn
dutlungafullar
ANNIG er mál með vexti, að
síðustu mánuðina munu hafa
staðið yfir breytingar og viðbæt-
ur á innanbæjarkerfinu. Afleið-
ingin hefur prðið sú að eins kon-
ar bilun hefur komizt í símann,
þannig að veljarinn hefur brugð-
ið sér á leik og fer ekki nema
stundum eftir settum reglum. —
Afleiðingin verður sú, að oft
þarf maður kannski að hringja í
sama númerið en fær ekki rétt
samband fyrr en eftir tvær eða
þrjár tilraunir.
Þetta er afar slæmt. Bæði er
það ósköp leiðinlegt að standa
við símann og biðjast í sífellu af-
sökunar á mistökum, sem raun-
verulega eru ekki manni sjálfum
að kenna. Og í öðru lagi er það
líka slæmt þegar maður vaknar
upp við það um næstu mánaða-
mót, að hár reikningur fyrir um-
framsimtöl liggur á borðinu
fyrir framan mann.
Ég hugsa, að mönnum sé þó
flestum verr við hið síðarnefnda,
og ætti síminn því að taka
nokkurt tillit til þessa við út-
reikning á gjöldum sínúm hér i
bænum. Ég segi þetta vegna þess
að ástandið var orðið allgott, en
hefur nú skyndilega vernsað aft-
ur þessa dagana.
Góðar heimsóknir
OMA danska rithöfundarins
Peters Freuchens vakti verð-
skuldaða athygli hér á landi. Það
eru alltaf mikil tíðindi, þegar
góða gesti ber að garði. Allt sem
Peter Freuchen lét eftir sér
hafa í þessari. heimsókn var líka
þess eðlis að það féll íslending-
um vel í geð.
Ummæli hans um handritin
báru vott um frjálslyndan og
veglyndan höfðingsmann, og frá-
sagnir hans af svaðilförum á
Grænlandsísum eru vel fallnar
til þess að ná eyrum manna hér
á landi.
Því má segja að hér hafi verið
farið inn á skemmtilega braut
með þessum nýja þætti í starfi
Stúdentafélagsins, og vonandi
verður áframhald á því. Hér
starfar líka félagið Kynning, sem
hefur boðið hingað til lands merk
um mönnum, svo sem Hillary á
sínum tíma. Þess væri óskandi
að þeir aðilar sem að þessum fé-
lögum standa, efldu "'starfsemi
sína, því hún er merk, og við
fengjum tækitæri til þess að
hlýða á sem flesta góða erlenda
gesti hér heima við okkar eigin
arin.
í barnaheimili
MÓÐIR skrifar:
Ég á lítinn son, sem er á
dagheimili, einu fullkomnasta
dagheimili bséjarins. Þar er allt
sniðið með það fyrir augum, að
fyllsta þrifnaðar sé gætt í hví-
vetna. T.d. hefur hvert barn hand
klæði og þvottapoka út' af fyrir
sig.
En ég hef horft á, þegar starfs-
stúlkurnar eru að þvo börnunum.
Þær setja vatn í þvottaskál, og
þvo svo mörgum börnum upp úr
sama vatninu um andlit og hend-
ur. Einnig hef ég séð þær taka
þvottapoka eins barnsins og þvo
öllum hópnum með honum, jafn-
vel án þess að skola hann á milli.
Mér finnst þetta ófyrirgefan-
legur sóðaskapur, fyrir utan þá
smithættu, sem af þessu hlýtur
að leiða. Slíkt á ekki að eiga
sér stað.
Er forstöðukonum barnaheim-
ilisins kunnugt um þetta? Ef svo
er, hví láta þær slíkt viðgangast?