Morgunblaðið - 26.05.1957, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAfíia
Sunnudagur 28. maí 1957
nfpitiMaM
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjóm: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Vinnuskólnr, verkmenning
og fromleiðsln
NOKKUR undanfarin ár hefur
Reykjavíkurbær rekið svo-
kallaðan Vinnuskóla yfir sumar-
mánuðina. Skóli þessi er sprott-
inn upp af unglingavinnu, sem
bæjarstjórnin beitti sér fyrir, til
handa þeim unglingum, sem ekki
fóru í sveit á sumrin eða fengu
atvinnu við sitt hæfi.
1 Vinnuskóla Reykjavíkurbæj-
ar er lágmarksaldur drengja nú
13 ár, en stúlkna 14 ár. Hámarks-
aldur beggja er 16 ár. I þessum
skóla hafa unglingarnir unnið að
margvíslegum verkefnum í þágu
bæjarfélags síns. T.d. hafa pilt-
arnir ræst fram og þurrkað mik-
ið land, sem síðan hefur verið
leigt út til garðræktar. Ennfrem-
ur hefur allfjölmennur hópur
drengja unnið að framkvæmdum
austur við Úlfljótsvatn. Hafa þær
framkvæmdir verið unnar á veg-
um Rafmagnsveitunnar.
Þá hafa unglingarnir einnig
unnið að garðyrkjustörfum í
skrúðgörðum í bænum, skóg-
græðslu og ræktun.
Einn þátturinn í starfi Vinnu-
skólans er rekstur „skólaskips“.
Á hverju sumri hefur verið
tekinn á leigu 50—70 lesta bátur
og hann mannaður hóp duglegra
stráka, sem áhuga hafa á að
kynnast sjómennsku og vinnu-
brögðum er að henni lúta. Hafa
þeir notið leiðbeininga og
kennslu reyndra sjómanna um
borð í „skólaskipinu“.
Tilraun sem hefur
a:efizt vel.
VINNU SKÓLINN er tvímæla-
laust ein merkilegasta nýjungin,
sem bæjaryfirvöld Reykjavíkur
hafa haft forystu um í skólamál-
um. Þar er í senn stefnt að því
að unglingarnir njóti hollrar
vinnu við sitt hæfi og útivistar
og fái jafnframt tækifæri til að
kynnast starfinu við bjargræðis-
vegi þjóðarinnar. Piltar og stúlk-
ur sem vinna að garðrækt og
framræslu lands, öðlast aukinn
skilning á gildi ræktunar og
landbúnaðar. Drengirnir, sem
sigla út á Faxaflóa til fiskveiða
á „skólaskipinu" öðlast aukna
innsýn í störfin á sjónum og
þýðingu þeirra fyrir þjóðfélagið.
Allt miðar þetta að því að
auka áhuga æskunnar á hinu
skapandi starfi til lands og
sjávar, og gera henni ljóst, að
grundvöllur framtíðarinnar í
landi hennar er almenn þátt-
taka fólksins í framleiðslu-
störfum.
Tilla^a um skólaskin
A ALÞINGI hafa nokkrir þing-
menn Sjálfstæðisflokksins flutt
tillögu um, að rannsakaðar verði
nýjar leiðir til þess að glæða
áhuga ungs fólks á þátttöku í
sjómennsku og fiskveiðum. í því
sambandi benda þeir á, að hugs-
anlegt sé, að rekstur skólaskips
kynni að geta haft nokkur áhrif
til umbóta í þessum efnum. Marg
ar siglingaþjóðir hafi rekið slík
skip með góðum árangri.
Vafalaust þurfa mörg fleiri úr-
ræði til að koma, til þess að auka
þátttöku íslenzkrar æsku í fram-
leiðslunni. En fordæmi Reykja-
víkurbæjar um rekstur Vinnu-
skólans og „skólaskips" hans
bendir í þá átt, að hér sé um
athugunarverða leið að ræða.
Þar með er ekki sagt að byrja
eigi á því að byggja stórt og
dýrt skip í þessu augnamiði,
enda þótt æskilegt væri að geta
sameinað skólaskip og vandað
og fullkomið rannsóknarskip,
sem hægt væri að nota í vísinda-
lega rannsóknarleiðangra, bæði
við strendur landsins og á fjar-
lægari slóðum til leitar á fiski-
miðum. Til að byrja með væri
trúlega hægt að nota einhver
þeirra fiskiskipa, sem við nú eig-
um, togara eða vélbát, og byggja
síðan á þeirri reynslu, sem feng-
ist á rekstri þeirra.
Einnig kæmi til mála, eins og
bent hefur verið á á Al-
þingi, að koma ungum piltum í
skiprúm á venjulegum fiskiskip-
um, til náms og æfingar.
Eitthvað nýtt þarf að
^erast
AUGLJÓST er að eitthvað nýtt
þarf að gerast í þessum efn-
um, til þess að örfa unga fólk-
ið til þátttöku í framleiðsl-
unni. Nútiminn fær skólanum
ótal verkefni til lausnar í
sambandi við uppeldi og mót-
un æskunnar. Hvers vegna
skyldi skólanum ekki þá vera
fengið það verkefni, sem nú
er hvað mest aðkallandi í
okkar íslenzka þjóðfélagi, að
fá æskuna til öflugrar þátt-
töku í þýðingarmestu störfum
þess? Skólarnir mega ekki
rótfesta þá skoðun í huguiv
íslenzkrar æsku, að allt ungt
fólk beri að stefna að því,
að verða embættismenn eða
undirtyllur í yfirbyggingu
þjóðfélagsins.
Góð menntun og löng skóla-
ganga á ekki að þýða það, að
menn telji sig vaxna upp úr því
að verða bóndi, sjómaður eða
iðnaðarmaður. Þvert á móti er
menntunin gagnleg og nauðsyn-
leg öllum, hvaða störf, sem þeir
vinna.
Verðum að nota hvert
tækifæri
'Ekkert tækifæri má láta ónot-
að til þess að örfa æskuna til
skilnings á þessu grundvallarat-
riði. Þess vegna ber að fagna
brautryðjandastarfi Vinnuskóla
Reykjavíkurbæjar, ræktunar-
störfum unglinga hans, „skóla-
skipinu“ og öðrum gagnlegum
störfum, sem hann hefur kennt
þeirri æsku, sem til hans hefur
leitað.
Verknámsskólarnir, sem
reknir hafa verið bæði hér í
Reykjavík og í Reykjanesi við
ísafjarðardjúp er einnig
merkileg viðleitni í þá átt að
auka verkmenningu þjóðar-
innar og glæða áhuga unga
fólksins á vinnu að þjóðnýt-
um störfum.
Vinnan er móðir auðæf-
anna. Án hennar getur engin
þjóð byggt upp bjarta og
hamingjuríka framtíð til
handa þeim, sem landið eiga
að ería.
UTAN UR HEIMI
B oa ^cí eimreiÉ
rjCeninó í JJinníctndi
* egar Bulganin for-
sætisráðh. Rússlands og Krúsjeff
foringi rússneska kommúnista-
flokksins hefja heimsflakk sitt
á ný eftir vetrarlanga hvíld,
munu þeir fyrst heimsækja ná-
grannalandið í vestri, Finnland.
Þegar þeir koma þangað í næsta
mánuði, fá þeir m. a. að gjöf
gamla eimreið, sem á langa og
undarlega sögu.
E,
ftir að fyrsta upp-
reisn kommúnista í Pétursborg
(nú Leningrad) fór út um þúfur
vorið 1917, varð Lenin að flýja
til Finnlands dulbúinn sem eim-
reiðarstjóri. Það er einmitt eim-
reiðin, sem Lenin flúði í, er nú
verður fengin í hendur þeim
félögum Búlganin og Krúsjeff.
Finnland hefur haft mikla þýð-
ingu fyrir rússnesku byltingar-
mennina, m. a. Lenin og Staiin.
Þeir földu sig hvað eftir annað
í Finnlandi, þegar lögregla Rússa
keisara var á hælum þeirra. Marg
ir þekktir finnskir jafnaðar-
menn tóku þátt í að koma þeim
„undir jörðina“.
E
kkja Lenins, N. K.
Krupskaja, hefur sagt frá þess-
um árum í endurminningum sín-
um, og kennir þar margra grasa.
Eftir að fyrsta byltingartilraun-
in árið 1905 mistókst, flúði Lenin
til Finnlands. En hann fór ekki
langt, hélt sig rétt við rússnesku
landamærin, þar sem hann
fékk skjótar fréttir um ástandið
í Pétursborg. Krupskaja fór oft
sjálf til Pétursborgar og kom til
baka með nauðsynlegar upplýs-
ingar handa Lenin. Margir sendi-
boðar voru einnig í förum milli
Lenins og Pétursborgar.
E
n Krupskaja segir, að
fréttirnar hafi yfirleitt verið
slæmar um þetta leyti; og þeg-
ar þær voru reglulega slæmar,
tók Lenin það til bragðs að spila
lomber við félaga sína í mið-
stjórn flokksins, sem með hon-
um bjuggu. Krupskaja segir
meðal annars:
„ ð sjálfsögðu þráði
Lenin Pétursborg, og enda þótt
við gerðum okkur allt far um
Krupskaja ekkja Lenins andað-
ist árið 1939. Fyrir dauða sinn
hafði hún orðið fyrir barðinu á
Stalin, ekki síður en flestir þeir,
sem bezt þekktu Lenin.
að halda sem nánustu sambandi,
setti stundum að okkur svo
mikla ógleði, að við reyndum að
dreifa huganum með einu eða
öðru. Og þá kom það oft fyrir,
að íbúar hússins settust við borð-
ið og spiluðu lomber. Bogdanoff
spilaði með kænsku, Lenin með
kænsku og ástríðu og Leiteisen
lét bókstaflega hrífast af spil-
inu. Oft kom einhver með frétt-
ir, þegar svona stóð á, kannski
„umdæmisstjóri" sem síðan stóð
ruglaður og skilningssljór og
virti fyrir sér það sem mætti
sjónum hans: meðlimi miðstjórn-
arinnar niðursokkna 1 að spila
lomber........“
E,
n Lenin varð um síðir
að fara fró Finnlandi, þar sem
lögregla keisarans var komin á
slóð hans. Hann fór til Stokk-
hólms, en þorði ekki að fara hina
venjulegu leið frá Ábo með gufu-
skipinu. Honum var ráðlagt að
fara um borð í skipið frá nálægri
eyju. Munaði minnstu, að það
yrði honum að fjörtjóni. Hann
varð að fara yfir ís rúma 3
kílómetra, og voru tveir bændur
Þannig 1. liin út, þegar lög-
regla keisarans tók hann hönd-
um árið 1895.
í för með honum. En þeir voru
ekki allsgáðir. Það kom brátt í
ljós, að ísinn var ekki traustur.
Þessi mynd var í vegabréfi Len-
ins, þegar hann fór dulbúinn til
Finnlands sumarið 1917.
Á einum stað fór hann að siga
undan fótum þeirra. Lenin og
hjnir drukknu bændur björguðu
lífi og limum með mestu naum-
indum.
Þ egar Lenin sagði konu
sinni frá þessari óhugnanlegu
næturför, bætti hann því við, að
þegar ísinn var að gefa eftir og
hann hélt sig feigan, hefði þessi
hugsun flogið um hugskot sitt:
— Er það ekki magnað hve
fóbjánalega maður getur stund-
um lokið lífi sínu.
H
ann bjargaðist hins
vegar, og það hefur breytt sögu
þessarar aldar, en hvort hann
lauk lífi sínu með skynsamlegri
hætti síðar meir er álitamál. Hitt
er víst, að hann lagði grund-
völlinn að einhverju versta ógn-
arveldi, sem sagan segir frá: með
þeirri aðgerð tryggði hann
milljónum manna dauðdaga, sem
félagar hans og lærisveinar hafa
talið skynsamlegan æ síðan (frá
sjónarmiði þeirra sem ekki dóu,
vel að merkja): nefnilega vesl-
qst upp í þrælabuðum eða hníga
niður upp við vegg með byssu-
kúlu gegnum höfuðið. Líklega
hafa Lenin og félagar hans aldrei
gefði sér tóm til að hugsa um
þessa framtíðarmöguleika vegna
áhugans á lomber.
Hólmarar ráðgera að gróðursetja
8 þús. trjáplöntur í sumar
STYKKISHÓLMI, 22. mai. —«----------------
Aðalfundur Skógræktarfélags
Stykkishólms var haldinn s.l.
sunnudag. Lagðir voru fram
reikningar og voru niðurstöðu-
tölur rúmar 26 þúsundir.
Daníel Kristjánsson, skógar-
vörður mætti á fundinum og
flutti erindi um skógrækt. Skóg-
ræktarfélagið hefur nú til um-
ráða stórt land í Sauraskógi fyr-
ir ofan Stykkishólm. Þar hefur
það gróðursett um 20 þús. trjá-
plöntur undanfarin þrjú ár. Þá
hefur land félagsins við Stykkis-
hólm verið stækkað um þrjá
hektara.
Gert er ráð fyrir að gróður-
setja á þessu sumri um 8 þúsund
plöntur. Stjórn félagsins skipa:
Kristján Símsen, apótekari,
Bjarni Lárusson, verzlunarmað-
ur og Guðmundur J. Bjarnason.
— Árni.
Ný sýnlng í
Alþýðuhúsinu
ÖNNUR samsýningin í sýningar-
salnum í Alþýðuhúsinu verður
opnuð kl. 7—10 í kvöld. I mynd-
listardeild sýna 6 listamenn, mál-
ararnir Hafsteinn Austmann,
Hörður Ágústsson, Kjartan Guð-
jónsson og Hjörleifur Sigurðsson.
Bræðurnir Jón og Guðm. Bene-
diktssynir sýna höggmyndir. —
1 listiðnaðardeild er ný uppsetn-
ing, þar sem Barbara Árnason
sýnir teppi og myndskerm. Skart
gripi sýnir Svisslendingurinn
Diter Rot og Sigríður Björnsd.,
Jóhannes Jóhannesson sýnir einn
ig smeltiskartgripi, svo og Sig-
rún Gunnlaugsdóttir. — Þá er
ný uppsetning af keramik eftir
Ragnar Kjartansson í Funa. —
Sömuleiðis sýnir Guðrún Jónas-
dóttir vefnað.
Salurinn er opinn alla daga kL
10—12 og 2—10. Sýningin stend-
ur til 5. júní.