Morgunblaðið - 22.11.1957, Blaðsíða 11

Föstudagur 22. nóv. 1957
MORCUNBTAÐIÐ
11
mikla vandamáli, að sífellt verð-
ur örðugra að fá mannafla á fiski
skipin og til fiskiðnaðarins yfir-
leitt. Sl. vetrarvertíð unnu mikið
á annað þúsund útlendinga að
þessum störfum. Skýringarinnar
á þessu óheillafyrirbæri er auð-
vitað að leita í því, að sjávarút-
vegurinn er orðinn svo aðþrengd-
ur, að hann getur ekki um kaup-
gjald keppt við aðrar atvinnu-
vegi. Nauðsynlegt er að leysa
þetta vandamál mjög fljótt. Nú
hafa sjórpgnnafélögin sagt upp
samningum sínum í því skyni að
fá kauptryggingar hækkaðar.
Eins og ljóst má vera, hefir sjáv-
arútvegurinn ekki bolmagn til
þess að taka á sig aukin útgjöld,
sem af slíkum hækkunum myndi
leiða. Hitt má okkur vera jafn-
ljóst, að finna verður úrlausn,
sem leiði til þess að vinnuafls-
skortur hamli ekki atvinnuveg-
inum. Þetta vandamál verður
ekki leyst nema með fórn þjóðfél.
1 heild í einhverri mynd, og
er þess vegna hliðstætt öðrum
þeim vandamálum, sem við nú
verðum að horfast í augu við.
Því er óhætt að slá föstu, að stór-
hættulegt er, ef innlendir menn
gerast fráhverfir því að stunda
störf við sjávarútveginn, sem
hvernig sem á allt er litið, er ein-
hver helzti burðarás þess þjóð-
félags, sem við lifum í í dag.
Rekstrarlán sjávarútvegsins
lslenzk sjávarútvegsframleiðsla
hvort heldur er rekstur fiski-
skipa eða fiskvinnslustöðva, er
mjög fjárfrek við þær aðstæður,
sem þessari starfsemi eru bún-
ar. Er hún mjög háð lánsfjár-
magni. Starf samtaka útvegs-
manna og annarra fiskframleið-
enda, hefir því mjög beinst í þá
átt að tryggja, að allir þeir, sem
þennan atvinnurekstur stunda,
hafi sama rétt til lána út á af-
urðir svo og þeirra útflutnings-
uppbóta, sem greiddar eru á
hverjum tíma. Viðskiptabankarn-
ir hafa á árinu lánað bæði út á
afurðirnar og réttindin, það sem
menn hafa almennt talið viðun-
andi, þótt lægra sé en það sem
sjávarútvegsmálaráðherrann vildi
vinna að.
Það stóð í löngu þófi við ann-
an viðskiptabankann, vegna
tregðu seðlabankans á því að
endurkaupa þessa víxla.
Við væntum þess, að engin
tregða verði nú á því, að út-
vegsmenn geti notið þeirra kjara
í viðskiptabönkunum, sem ríkis-
stjórnin telur að framleiðslan
eigi rétt á, og verði þá viðskipta-
menn beggja bankanna látnir
sæta sömu kjörum í sambandi við
rekstrar- og afurðalán, en á
þessu hefir verið mikið ósam-
ræmi undanfarin ár.
Stofnlán sjávarútvegsins
Stofnlán til framleiðslunnar eru
ávallt mikið vandamál og háir
ófullnægjandi fyrirgreiðsla i
sambandi við þau mjög þeirri
þróun, sem æskilegt væri að ætti
sér stað við sjávarsíðuna.
Fiskveiðasjóður fslands hefir
verið nokkuð aukinn síðari ár
fyrir forgöngu fyrrverandi og
núverandi sjávarútvegsmálaráð-
herra. Þótt sjóður þessi gegni
mikilvægu hlutverki, fyrst og
fremst til aukningár á vélbáta-
flotanum og endurnýjunar á véla
kosti hans, þá vantar samt mikið
á, að hann hafi bolmagn til að
gegna hlutverki sinu að fullu.
Eins og kunnugt er, er verðlag
á fiskibátum orðið mjög hátt, og
nægir í því sambandi að benda
á, að svipaðir bátar og þeir, sem
starfsgrundvöllur vélbátaflotans
er miðaður við (og eru í áætlun-
um L.Í.Ú. metnir á 954 þús. kr.)
kosta nú, smíðaðir erlendis, 1.5—
1.6 millj. kr., en séu þeir smíð-
aðir hérlendis, kosta þeir um eða
yfir 2 millj. kr. Það væri því
ekki úr vegi að varpa fram þeirri
spurningu, sem oft hefir verið
framleiðendum ofarlega í huga,
hvort ekki væri mögulegt, að
Stofnlánadeild sjávarútvegsins
yrði opnuð aftur og látin hefja á
ný veitingu fjárfestingarlána til
sjávarútvegsins. En eins og kunn-
ugt er, lánaði seðlabankinn árið
1946 Stofnlánadeildinni um 100
millj. kr., en það lán hefur verið
endurgreitt seðlabankanum jafn-
óðum og Stofnlánadeildin hefur
fengið greidd þau lán, sem hún
veitti.
Það er brýn nauðsyn að end-
urskoða þessi efni m. a. vegna
þess, að Framkvæmdabanki ís-
lands, sem ætlað var það hlut-
verk að taka að sér lánveitingar
til uppbyggingar við sjávarsíð-
una o. fl., hefir mjög takmarkað
rekstrarfé eftir því sem bezt
verður séð.
Niðurlag.
Það væri freistandi að drepa
á ýmis fleiri atriði, því að ávallt
er af nógu að taka, þegar rædd
eru vandamál útflutningsfram-
leiðslunnar, en ég mun fljótt láta
staðar numið. Að lokum vil ég
varpa fram þeirri spurningu,
hvað gert verður um næstu ára-
mót til þess að útflutningsfram-
leiðslan geti starfað með eðlileg-
um hætti. Vandinn vex með
hverju ári sem líður, alltaf magn-
ast dýrtíðarskrúfan og nú hefur
það bæzt við, að menn eru svart-
sýnir á aflabrögðin. Sú von um
aukinn afla, sem menn gerðu sér
eftir útfærzlu landhelgislínunn-
ar 1951 og 1952, hefir beðið mikið
afhroð vegna aflaleysisnis á yfir-
standandi ári.
Ég hefi sýnt fram á, að full
þörf er aukinna ráðstafana vegna
útflutningsframleiðslunnar og
verður það mál rætt rækilega á
fundi þessum. Hvað verður gert?
Trú mín er sú, að enn verði leit-
að bráðabirgðaúrræða, útflutn-
ingsuppbætur verði auknar. En
um þau mál hafa aðrir en við
úrslitaorðið. fslenzk stjórnarvöld
verða nú sem áður að koma til
skjalanna, og ákveða hvaða leið
verði farin til lausnar þessum
vanda.
Verðlaun veitt fyrir
fegrun í Hafnarfirði
HINN 14. þ.m. boðaði stjórn Fegr
unarfél. Hafnarfjarðar til fund-
ar í Sjálfstæðishúsinu í Hafnar-
1 firSi. Fundurinn var fjölmennur,
; en tilefni hans var afl.ending
heiðursverðlauna og vieurkenn-
| inga til þeirra, sem skarað hafa
! fram úr við fegrun bæjarins á ár-
jinu 1957.
; Heiðursverðlaun, sém var áletr
| aður gólfvasi, hlutu þau Jón Eg-
Íilsson og frú vegna garðsins að
Ölduslóð 10.
Hverfisviðurkenningar hlutu
| þessir:
' Frú Herdís Jónsdóttir, öldu-
, götu 11, frú Kristín Guðmunds-
dóttir, Reykjavíkurvegi 16B og
j Henrik Hansen og frú Reykjavík
j urvegi 31.
j Ennfremur veitti félagið þeim
| Skúla Hansen og frú viðurkenn-
| ingu vegna garðs þeirra að Skála
bergi.
Vegna stofnana og fyrirtækja,
' varð nú St. Jósephsspítali fyrir
I valinu um viðurkenningu félags-
I ins. Miklar aukningar hafa farið
fram á spítalanum og er sú fram
kvæmd þannig úr garði gerð, að
i til sérstakrar bæjarprýði er. Þá
var St. Jósephssystrum jafnframt
þakkað hið óeigingjarna liknar-
starf þeirra í bænum, um langt
árabil.
Að lokinni afhendingarathöfn
urðu miklar umræður um fegrun
! armál bæjarins, og ríkti áhugi
j um auknar aðgerðir á því sviði.
Svohljóðandi tillaga var borin
1 fram og samþykkt:
| Fundur haldinn að tilhlutan
Fegrunarfélags Hafnarf jarðar
hinr 14. nóvember 1957, samþ.
að beina þeirri áskorun ti. bæjar-
stjórnar Hafnarfjarðar, að gert
j verði ráð fyrir, á næstu f járhags-
áætlun, að allt að 2% aí tekjum
bæjarsjóðs verði varið til sér-
stakra fegrunarframkvæmda enda
: verði þær gerðar í samráði við
i stjórn Fegrunarfélagsins.
Holldór Jónsssn iró Akureyri
skókmeistori Norðnrlnnds
QSík eru þau
Krúsjeffhjónin
LONDON. — Frú Krúsjeff er
elskuleg og móðurleg kona, sem
virðist vera
hæfari til þess
að sýna barna-
börnum sínum
blíðu en nokkuð
annað, sagði frú
Bevan, sem fyr-
ir skemmstu er
komin heim úr
ferðalagi til
Rússlands með
eiginmanni sín-
um, verkamanna
flokksleiðtog-
anum Aneurin
Bevan. — Þau
hjón komu á
heimili Krúsjeffshjónanna og seg
ir frú Bevan, að
kona Krúsjeffs
sé áreiðanlega
góð húsmóðir og
barnabörnin
eigi allan hug
hennar. En frú
Bevan leizt
ekki eins vel á
Krúsjeff. Hann
er ekki mannleg
ur, segir hún. —
Hann getur ver-
ið alúðlegur og
heimsborgara-
legur þegar svo
býður við að
horfa en hann getur líka kveikt
heimsbál með einni handabend-
ingu eða einu orði, ef hann vill
það við hafa.
HAAG 16. nóv. — Þrír Hollend-
ingar létu lífið, er lítil flugvél
fórst á Nýju Guineu í dag. Einn
maður komst af.
SAUÐÁRKRÓKI, 18. nóv. —,
Skákþingi Norðurlands, sem háð
hefir verið hér, er nú lokið og
varð Halldór Jónsson frá Akur-
eyri skákmeistari Norðurlands
að þessu sinni og hlaut 514 vinn-
ing.
6. umferð fór þannig, að Jón-
as vann Þráin, Jón Ingimarsson
— Jón Jónsson, Halldór — Hjálm
ar, en Skarphéðinn og Randver
gerðu jafntefli. — í 1. fl. vann
Árni Ingólf, Kristján Hörð og
Baldur vann Hjálmar. í öðrum
flokki vann Haukur Braga og
Maron vann Reyni.
í sjöundu og síðustu umferð
fóru leikar svo, að Þráinn vann
Randver, Jón Ingimarsson Skarp-
héðin, Hjálmar Jónas og Hall-
dór Jón Jónsson.
Eins og fyrr .segir varð Hall-
dór efstur á mótinu en næstur
varð Jónas Halldórsson frá
Leysingjastöðum í Húnaþingi,
sem háði einvígi við Halldór.
Gerðu þeir jafntefli í fyrri skák-
inni, en þá síðari vann Halldór
og þar með meistaratitilinn.
í 1. fl. varð efstur Ingólfur
Agnarsson frá Sauðárkróki, sem
hlaut 4 vinninga, annar Árni
Rögnvaldsson frá Sauðárkróki
með 314 vinning. — Keppni í 2.
flokki varð ekki lokið. Skák-
stjóri var Árni Þorbjörnsson.
Skákþinginu lauk á sunnudag
með kaffidrykkju og fóru þá fram
verðlaunaafhendingar og voru
margar ræður fluttar. Skákfélag
Sauðárkróks sá um mótið.
Á sunnudagskvöldið fór fram
hraðskákmót og var teflt á 16
borðum. Hraðskákmeistari varð
Hjálmar Theodórsson, Sauðár-
króki en næstir og jafnir urðu
þeir Jónas Halldórsson, Leys-
ingjastöðum í Húnaþingi og Jón
Ingimarsson Akureyri. — Fjöldi
áhorfenda fylgdist með mótinu.
— Jón.
VIII ekki hömlur
á aflasöiu erlendis
BLAÐINU hefir borizt eftirfar-
andi fréttatilkynning frá stjórn
FFSÍ.
Stjórn FFSÍ skorar á ríkis-
stjórnina að hamla ekki aflasölu
íslenzkra skipa erlendis, meðan
áhafnir skipanna og útgerðar-
menn telja sér það vænlegra.
Greinargerð.
Mikil mannekla er nú á ís-
lenzka togaraflotanum, og verð-
ur að manna togarana að miklu
leyti með útlendingum. Til þess
að menn þessir fáist, verður að
greiða þeim kaup í erlendum
gjaldeyri.
Þetta er misrétti, sem er ill-
þolandi og auk þess til þess fall-
ið að skapa gjaldeyrisskort.
Ekki virðist vera auðvelt að
manna síldarbátana og horfir til
stórvandræða.
Þar sem svona er ástatt virðist
ekki nein ástæða til að þvinga
skipin til að landa innanlands í
því skyni að auka atvinnu í landi.
Meðan menn fást ekki á skipin
er ekki þörf á að auka atvinnu
í landi á kostnað þeirra, sem
fiskveiðar vilja stunda, með op-
inberum aðgerðum.
Þrjáf nýjar íslenzkar skáldsögur
Á Bökkum Bolafljóts — Eftir Guðmund Daníelsson
„Ef það er rétt, sem Jónas HaHgrímsson segir, að lang-
lífi sé lifsnautnin frjóa, þá ætti það að lengja lífið að lesa
bækur, sem þrungnar eru þeirri tilfinningu höfundanna,
að lífið sé þeim þrátt fyrir allt, bikar, sem þeir teyga af
veigar vaxtar, þrótts og lífsvilja. Hin nýjasta bók Guð-
mundar Danielssonar er gagnsýrð af hæfileika höfundar-
ins til þess að njóta þess, sem hann sér, heyrir — eða
skynjar á annan hátt, njóta fjölbreytninnar. . .“
Guðm. G. Hagalín.
213 bls. í góðu bandi. — Verð kr. 100.00
Leikur hloer oð laufl — Eftir Guðm. L. Friðfinnsson
Þessi saga gæti vel verið ævisaga hinna stórbrotnu
skapheitu Núpverja. Þetta er sveitalífssaga með tærri
heiðríkju bjartra sóldaga, þar sem lesandinn er allt í
einu farinn að ösla í skraufþurru ilmandi heyi við hlið
hlæjandi ungmeyja. —
258 blaðsíður í góðu bandi. — Verð kr. 95.00.
Byrarvafns-Anna — Eft« sigurð Heigason
„Aldrei á ævi minni hef ég séð eins merkilegan þjóf og
þig. — Þarna situr þú eins og drottning á þessum marg-
ölvaða moldarbing með brekánadruslurnar utan um þig
eins og pell eða purpura, snjóhvít eins og gyðjumynd,
með kolsvart hár og eld í augunum, dramblát eins og að-
alsfrú og horfir á mig eins og ég sé kvikindi. — Nei, svona
þjóf hef ég aldrei áður séð.
„Ég er ekki þjófur, segir Anna.
Eyrarvatns-Anna er falleg og áhrifamikil saga; saga
um konuna í afdalnum sem sigraðist á ofsóknunum.
Tvö bindi, 546 bls. — Verð kr. 120.00
Jölabækur
Isaíoldar