Morgunblaðið - 04.12.1957, Blaðsíða 13

Miðvik'udagur 4. des. 1957
MORGVNBTAÐIÐ
13
Itfeð opnun siýja frystihússins á ísafirði
er mikiivægum áfanga náð
Einn elzti starfsmaður ísfirðings, Sigurbaldur Gíslason, flakaði
fyrsta þorskinn.
Miklar annir i pökkuaarsal nýja frystihússins.
Ljósmyndirnar tók Jón Páll Halldórsson.
ÞEGAR frystihús togarafélags
ins Isfirð'ings tók til starfa a
Isafirði í síðustu viku, flutti
Matthías Bjarnason, stjórnar-
formaður félagsins, ræðu, þar
sem hann rakti starfsemi fé-
lagsins frá því það var stofnað
1946 og tildrögin að byggingu
frystihússins. — Verður hér
greint frá nokkrum atriðum
úr þeirri sögu, samkvæmt
ræðu Matthíasar.
Borgirnar tvær
Togarafélagið Isfirðingur hf.
var stofnað 13. maí 1946 að frum-
kvæði bæjarstjórnar Isafjarðar.
Hluthafar auk bæjarsjóðs voru
einstaklingar og félög í bænum.
Félagið festi kaup á einum af
Þáttaskil í útgerðinni
Þegar farið var að vinna togara
afla í landi, karfaveiðar hófust
að nýju eftir 1950 og alveg sér-
staklega eftir að löndunarbannið
var sett á í Englandi, urðu þátta-
skil í rekstri togaraútgerðarinnar
hér á landi.
Siglingar togaranna með ísfisk
á erlendgfi markað lögðust niður
að mestu leyti og afla togaranna
varð að leggja á land til vinnslu.
Af þessu sköpuðust miklir erfið-
leikar.
Skreiðarverkun var hafin í
stórum stíl og keypti félagið
Hraðfrystistöðina hf. og kom ser
upp um 170 skreiðarhjöllum. —
Jafnhliða var hafin framleiðsla a
saltfiski, þrátt fyrir margvíslega
tíma ársins, sem karfinn var uppi
staðan í afla togaranna. Hér við
bættist, að ný og auðug karfamið
fundust bæði austan og vestan
Grænlands, sem gáfu mikla og
fljóttekna veiði. Hraðfrystihúsin
hér og í nágrenninu voru upp-
haflega byggð, til þess að geta
hagnýtt afla vélbátaflotans, enda
var hraðfrysting á togarafiski þá
óþekkt.
Forráðamenn ísfirðings hf.
voru því sammála um, að það
yrði að bæta aðstöðu skipa fé-
lagsins með því að byggja full-
komið fiskiðjuver og koma þar
fyrir allri starfsemi félagsins, þ.
e. saltfisk- og skreiðarverkun,
hraðfrystingu og ísframleiðslu.
Fjöldi gesta var viðstaddur opnun frystihússins.
Meðal þeirra sem héldu ræður við opnun frystihússins voru
Kjartan J. Jóhannsson alþingismaður, Matthías Bjarnason for-
maður og Ásberg Sigurðsson framkvstj. Isfirðings hf.
hinum eldri nýsköpunartogurum.
Var það togarinn Isborg, sem
kom til ísafjarðar í maí 1948. I
ársbyrjun 1951 festi félagið svo
kaup á öðrurn togara, Sólborgu,
og kom hann til landsins í ágúst-
lok 195L
erfiðleika, þar sem
var ekki fyrir hendi.
húsakostur
Stórvirkt frystihús skorti
En þetta var ekki nóg. Frysti-
húsakosturinn var alls ónógur til
að taka við afla togaranna þann
Strax haustið 1952 var farið að
undirbúa byggingu fiskiðjuvers-
ins. Var sótt um lóð til hafnar-
nefndar og teikningar af fyrir
huguðu fiskiðjuveri gerðar af
Gísla Hermannssyni, verkfræð
ingi Sölumiðstöðvar hraðfrysti-
húsanna.
Byggingarframkvæmdir hófust
svo í júlí 1952. Byrjað var á salt-
fiskverkunarstöðinni, vegna þess
að lóð sú, sem félaginu var út-
hlutað á hafnarbakkanum nýja,
var að mestu óuppfyllt. Ætlunin
var að láta byggingu hraðfrysti-
hússins ganga fyrir, en þess var
því miður enginn kostur. Vorið
1955 var byggingu saltfiskverk-
unarstöðvarinnar að mestu lokið.
Lán Framkvæmdabankans
I ársbyrjun 1954 var búið að
fylla upp lóð félagsins í sambandi
við dýpkun Sundanna. Var þá
þegar farið að vinna að því að
fá fjárfestingarleyfi og lán til
byggingar hraðfrystihússins. Var
leitað til Framkvæmdabanka Is-
lands um stórt lán. Á miðju
sumri veitti Framkvæmdabank-
inn félaginu lán að upphæð 2,2
millj. kr., sem síðar var hækkað
um 1 milljón króna, og voru bygg
ingarframkvæmdir hafnar í júlí-
Lóðin á hafnarbakkanum
lok 1955. Hefur. síðan verið unnið
óslitið að byggingu hraðfrysti-
hússins, en skortur á lánsfé hef-
ur jafnan verið mikill og það ó-
neitanlega tafið nokkuð fyrir
framkvæmdum.
Á myndinni eru Guðbjartur Jónsson verkstjóri, Daniel Krist-
jánsson byggingameistari og Magnús Eiríksson vélstjóri.
Úr Borgarfirði eystra:
Misjofn vœnleiki ijnr — Jnrð-
vinnsln — Umhleypingnsöm tíð
Haustveðrátta hefur verið frem-
ur mild, en mjög umhleypinga-
söm einkum síðara hluta okt., og
það sem af er þessum mán. Sauð-
fjárslátrun lauk um miðjan okt.
og var hún með meira móti, enda
hefur fé farið fjölgandi undan-
farin ár. Meðalvigt slátur lamba
var heldur betri en undanfarið
en þó mjög misjöfn hjá einstök-
um mönnum.
Lömb, sem komu úr Víkunum
hér fyrir sunnan og annars staðar
þaðan sem féð hefur gengið við
sjó í sumar, voru yfirleitt í lak-
ara meðallagi að vænleika en til
landsins voru lömb með ailra
vænsta móti. Beztu meðalvigt
dilka hafði Hannes Árnason bóndi
á Grund um 17 kg. En þyngsti
dilkurinn, sem slátrað var, hafði
26 kg. fall. Var hann eign Björns
Andréssonar, bónda í Njarðvík
og mun vera þyngsti dilkur, sem
menn muna eftir að hafi komið
hér til slátrunar. Heimtur munu
| yfii'leitt hafa verið sæmilegar í
haust.
Jarðvinnsla hefur ekki verið
mikil í haust, þó hefur jarðýta
unnið við að brjóta land til rækt
unar öðru hverju fram undir
októberlok, en mikið vantar á að
hún lyki því verkefni sem fyrir
lá. Skurðgreftri hefur aftur miðað
vel og hefur skurðgrafa unnið
úrtaka lítið frá í vor allt fram
til síðustu mánaðarmóta og ræst
fram mikið land.
Ýmsir hugðu á að nota haustið
til að vinna að byggingafram-
kvæmdum ef veðrátta hefði leyft.
T.d. var ráðist í að grafa fyrir
félagsheimili hér í síðastl. mán-
uði, sem verða á mikil og reisu-
leg bygging. Var fengin heimild
til að vinna fyrir 90 þús. kr. í ár,
en ekki voru horfur á að úr því
gæti orðið. Þá var verið að vinna
að byggingu 20 m langrar brúar á
Fjarðará undan Hólalandi. Var
búið að steypa báða stólpana og
stilla upp undir brúarplötuna,
þegar frost og snjór stöðvaði
frekari framkvæmdir. Bíður nú
brúarsmiðurinn, soin er Sigurður
Jónsson á Sólbakka, eftir fyrsta
tækifæri til að stevpa plötuna og
ljúka við brúna. Er ekki óiiugsan
legt að það kunm að takast á
næstunni.
Hin fjögur íbúðarhús, sem haf
in var smíði á hér í sumar, eru
nú öll um það bil að vera fok-
held og sitthvað meira, en á sum
vantar enn þakjárn. Þá hafa
menn unnið að peningshúsum og
smærri byggingum og viðhaldi
húsa en hinir stöðugu umhleyp-
ingar gert mönnum erfitt fyrir
með allar framkvæmdir.
í byrjun þessa mánaðar gerði
fremur slæmt snjófelli. Snjórinn
er að vísu ekki djúpur, en nokkuð
jafn fallinn, storka yfir allt svo
nærri hefur verið jarðlaust. Hafa
menn því flestir hýst fé sitt en
lítið sem ekkert hey hefur verið
gefið enn. Tvo síðustu daga hefur
verið þíðviðri og mjög batnað í
högum, en er þó æði hvítt yfir að
líta.
í gær fór hér fram jarðarför
Ragnhildar Hjörleifsdóttar Ás-
garði er lézt 1. þ.m. 85 ára að
aldri, merkiskona og vel látin.
Ekki hefur gefið á sjó til fiskj-
ar í um það bil mánaðartíma, en
allgóð fiskveiði var á línu hér í
haust, þegar gaf á sjó.
Vegurinn yfir Vatnsskarð varð
ófær í byrjun þ.m. en var opnað-
ur aftur í fyrradag og er nú fær
öflugum bílum. — I.I.