Morgunblaðið - 07.05.1958, Blaðsíða 19

Miðvikudagur 7. maí 1958
MOKCVISBL AÐIÐ
19

Leikstjóri og leikendur: Sitjandi: Gunnar R. Hansen, leikstjóri.
Leikendur, frá vinstri: Melling (Jónatan Ólafsson), Jeffreys
læknir (Jóhann L. Jóhannsson), Sarat Carn (María Haralds-
dóttir), Systir María (Hildur Einarsdóttir), Phiiips hjúkrun
arkona (Ósk Guðmundsdóttir), Ungfrú Pierce (Sigrún Hal)-
dórsdóttir), Forstöðukonan (Jóhanna Pétursdóttir), Brent
hjúkrunarkona (Kristín Magnúsdóttir), Martha Pentridge
(Júlíana Magnúsdóttir), Systir Josefina (Ósk Ólafsdóttir),
Willy Pentridge (Björn Jóhannesson).
(Ljósm. Á. Matthíasson).
Bolvíkingar sýna Systnr Mnríu
— undir leikstjórn Cunnars R. Hansen
Umræður á Alþingi:
Gjald á gosdrykki \ þágu
Styrktarfél. vangefinna
ÍSAFIRÐI, 27. apríl: — Það þóttu
góð tíðindi, er það fréttist hér,
að Bolvíkingar hefðu í huga að
koma til ísafjarðar og sýna leik-
ritið Systir Maríu.
Að því, er mér hefur verið tjáð
hefur leikáhugi verið mikill í Bol
ungarvík um fjöldamörg ár. Að
þessu sinni var fenginn hmn
kunni leikstjóri Gunnar R. Han-
sen til að setja leikinn á svið. Að
sýningum stóðu Kvenfél. Brautin
og ungmennafélagið í Bolungar-
vík. Leikurinn var sýndur á ísa-
firði föstud. 25. og laugardag 26.
Heimsókn Gerliard
sens lokið
LONDON, 6. maí. — Einar Ger-
hardsen forsaetisráðherra Norð-
manna lauk í dag opinbe:ri heim
sókn sinni til Bretlands. Fór
hann í dag ásamt konu sinni flug
leiðis frá London til Kaupmanna
hafnar. Frá Höfn flýgur hann til
Bandaríkjanna, en þar verður
hann viðstaddur hátíðahöldin í
tilefni af 100 ára afmæli Minne-
sota-fylkis.
í morgun hélt Macmillan for-
sætisráðherra Breta veizlu til
heiðurs Gerhardsen. Viðstaddir
voru m. a. Duncan Sandys land-
varnaráðherra, John Hare, land-
búnaðarráðherra, David Ormsby
Gore aðstoðarutanríkisráðherra,
sir Peter Scarlett sendiherra
Breta í Oslo og Per Prebensen
sendiherra Norðmanna í London.
Veizlan var haldin í bústað for-
sætisráðherrans, Downing Street
apríl. Var leikendum forkunnar
vel tekið, enda hlutverkum gerð
góð skil. Hélzt þar í hendur ágæt
leikstjórn, áhugi leikenda og góð-
ur skilningur á hlutverkum.
Hildur Einarsdóttir lék systir
Maríu, og var leikur hennar og
gervi ágætt. Framsögnin var góð,
framkoman látlaus og eðlileg.
Sarat Carn var lekin af Maríu
Haraldsdóttur, sem einnig sýndi
Systir María (Hildur Einars-
dóttir), Carn (María Har-
aldsdóttir).
FRUMVARPIÐ um að lagt skuli
10 aura gjald á hverja gosdrykkja
flösku næstu 5 ár og það látið
renna tii Styrktarfélags vangef-
inna var til 1. umr. i neðri deild
Alþingis i gær.
Ný stefna i opinberum
f jármálum
Björn Ólafsson tók til máls og
sagði m.a.:
Með þessu frumv. er lagt inn
á nýja braut í opinberum fjár-
málum, með því á að veita félagi
einstaklinga með sérstökum lög-
um heimild til að skattleggja einn
af aðaltekjustofnum ríkissjóðs.
Ég mun ekki tala hér út frá
sjónarmiði framleiðenda. Þeir
mega innheimta skattinn hjá al-
menningi. Ég mun ræða frumv.
frá sjónarmiði opinberra fjár-
mála og fjalla um, hvert stefnir
ef það verður samþykkt.
Efni frumv. er að veita félagi,
sem stofnað var fyrir rúmum
mánuði, heimild til að leggja
6—7% skatt á gosdrykki og inn-
heimta þannig hjá almenningi
2—3 millj. kr. á ári í 5 ár. Þetta
myndi talinn þungur skattur, ef
bæjarfélög legðu hann á. Iðnað-
urinn mun ekki fús til að standa
í innheimtunni, en þó óttast ann-
að meira: að á eftir komi skriða
af ýmiss konar svipuðum fjár-
heimtum. Hér er ekki um að
ræða, að almenningi sé gefinn
kostur á að greiða skatt. Hér er
um skyldu að ræða, sem ekki er
hliðstæð því, að leyft hefur verið
að setja skattmerki á umbúðir
eldspýtna og vindlinga. Þar geta
menn valið, hvort þeir vilja
kaupa vöruna með eða án skatt-
merkjanna.
Stefnt út í reiðileysi
Ætlunin er að skatta tollvöru,
sem þegar hefur verið sköttuð í
þágu ríkissjóðs eins og framast
þykir unnt. Ég tel, að það sé ó-
smekklegt af Alþingi að leggja nú
slíka milljónaskatta á almenning,
meðan setið er mánuðum saman
við að fá stéttirnar til að sam-
þykkja skatta, sem ríkissjóði er
lífsnauðsyn að fá.
Með þessu er stefnt út í reiði-
leysi í opinberum fjármálum, —
en ég hygg, að reiðileysi sé það
nafn, sem ýmsir telja eiga við
ástandið á þessu landi nú. Hér er
ekkifarið eftir neinum reglum eða
grundvallarvenjum efnahagslífs-
ins. Hér er hlutunum leyft að
fara úr reipunum, og hér eru
þverbrotnar einföldustu reglur,
sem opinber fjármál hljóta að
byggjast á. Þess vegna er nú kom-
ið eins og komið er í mörgum og
mikilvægum greinum efnahags-
lífsins. Einstaklingarnir og at-
vinnulífið í landinu stynur undir
sköttunum, og ísland er að verða
að viðundri í fjármálum. í skatta
málum er brjálsemin og hugsun-
arleysið komið á svo hátt stig, að
fjárhagskerfi landsins riðar til
falls.
hér bera fram breytingartillögur
um fjáröflun handa öðrum líkn-
arfélögum, sem innt hafa mikil-
vægt starf af höndum, og mun
leggja til, að lagt sé t.d.
sérstakt gjald á hvern pakka af
sígarettum og hverja flösku af
áfengi.
Aðstaða hinna frjálsu samtaka
Magnús Jónsson: Ég skal sízt af
öllu draga úr orðujm síðasta ræðu
manns um ástandið í fjármálum
okkar yfirleitt, en hins vegar hygg
ég, að hann hafi viljað gera of
mikið úr þýðingu þessa frumv. í
því sambandi.
Ég skal fúslega játa, að það er
álitamál, hve mikinn rétt, eða
a.m.k. lögvarinn rétt á að veita ein
stökum félögum, til að skatt-
leggja landsfólkið. Vissulega
verður að varast að draga úr kost
um hinna frjálsu samtaka með
því að veita þeim örugga tekju-
stofna, sem gefa tekjur fyrirhafn-
arlaust.
Hins «r þó að gæta, að þessi og
raunar fleiri samtök vinna verk,
sem ríkisvaldinu ber siðferðileg
skylda til að leysa af hendi. Með
þessu nýtist starfsorka margra
manna og betri árangur næst.
Opinber fyrirgreiðsla
Mörg líknarfélög hafa fengið
opinbera fyrirgreiðslu með ýmsu
móti, — þau hafa fengið rétt til
að hafa skattfrjáls happdrætti
eða þau hafa notið svipaðra rétt-
inda og þetta frumv. gerir ráð
fyrir. Um það eru tvö dæmi.
Annað snertir að vísu opinberan
aðila, Landgræðslusjóð, sem fær
skatt af sígarettum. Þar er ekki
um frjáls framlög kaupenda að
ræða, því að merkin eru sett á
vissar tegundir, einmitt þær,
sem mest eru keyptar. — Hitt
dæmið er um félag, Styrktarfélag
lamaðra og fatlaðra, sem tekur
gjald af eldspýtum, sem að vísu
er ekki skylt að greiða.
Það hefði að vísu verið
skemmtilegra, að um frjálst val
væri að ræða í sambandi við gos-
drykkina, en athugun mun hafa
sýnt, að það yrði erfitt í fram-
kvæmd.
Styrktarfélag vangefinna
En er eðlilegt að veita Styrktar
félagi vangefinna hliðstæð rétt-
indi og aðrir hafa áður fengið?
Ég ræði ekki í þessu sambandi,
hvort önnur félög séu jaf rvel að
slíkum stuðningi komin. Það
greiðir ekki fyrir þeim, enda hafa
mál sem þessi yfirleitt verið af-
greidd fyrir hvert félag sér í lagi.
— Að sjálfsögðu má segja, að
samtök þessi séu ung. En það
kemur á móti, að ríkisvaldið get-
ur haft fullkomið eftirlit með ráð
stöfun fjársins og beinlínis er
tekið fram í frumv., að fénu megi
ekki ráðstafa nema til að koma
upp stofnun fyrir vangefið fólk.
Þess er og að gæta, að um er að
ræða málefni, sem er stórkost-
legt þjóðfélagsvandamál og rík-
ið ætti að réttu lagi að rækja.
Má því telja það formsatriði,
hvort féð rennur til ríkisins eða
félagsins. Og loks fæ ég ekki séð,
að skapað sé hættulegt fordæmi
umfram það, sem þegar hefur
verið gert.
Fordæmið
Björn Ólafsson: Það liggur I
augum uppi, að hér er um for-
dæmi að ræða, sem gerir öllum
öðrum félögum, er sinna verkefn-
um, sem verða að teljast þjóðfé-
lagslega nauðsynleg kleift að
krefjast þess að fá tekjur með
skattlagningu. Ég nefni sem
dæmi félög, er vinna að sjúkra-
húsbyggingum, en verkefni
þeirra eru vissulega brýn og mik-
ilvæg.
Að umræðunni Iokinni var
frumv. vísað tU 2. umr. og heU-
brigðis- og félagsmálanefndar.
FRUMVARPIÐ um réttindi vél-
stjóra var enn tekið fyrir á fundi
neðri deildar Alþingis í gær.
Enginn kvaddi sér hljóðs, og var
gengið til atkvæða. Breytingatil-
lögur sj ávarútvegsnefndar náðu
samþykki svo og greinar frumv.
með áorðnum breytingum. Fór
það síðan til 3. umr.
fjölritarar og
efni til
íjölritunar.
I Einkaumboð Finnbogi Kjartansson
| Austurstræti 12. — Sími 15544.
Þeim, er sýndu mér vináttu á fimmtugsafmæli mínu
hinn 30. apríl s.l., sendi ég innilegar þakkir og árnaðar-
óskir.
Bjarni Benediktsson.
Innilega þakka ég öllum skyldum og vandalausum sem
glöddu mig með heimsóknum, skeytum og góðum gjöfum
og annari vinsemd mér auðsýnda á sjötugsafmæU mínu
5/5. — 58.
Guð blessi ykkur öll.
Guðm. Gunnarsson,
Háagerði 16, Rvík.
10.
Hraðskákkeppni
HARNARFIRÐI. — Starfsemi
Skákfélags Hafnarfjarðar lýkur
um sinn með hraðskákkeppni,
sem háð verður í Góðtemplara-
húsinu n.k. föstudagskvöld kl.
8,30. Er öllum heimil þátttaka, og
eru félagsmenn hvattir til að fjöl-
menna. Um leið verða verðlaun
veitt fyrir skákmót á liðnum
vetri, en þau hafa verið með
meira móti, því »ð sjaldan hefir
verið eins mikil gróska í félaginu
og einmitt nú. Áður en hraðskák-
mótið hefst verður kaffidrykkja.
Geta má þess, að fyrir nokkru
er sveitakeppni Bridgefélags
Hafnarfjarðar lokið, og bar sveit
Jón Guðmundssonar sigur úr
býtum. —G. E.
góðan leik. Þá ber að nefna Björn
Jóhannesson, sem lék Willy Pent
ridge. Vakti hann mikla hrifn-
ingu áhorfenda og hafði vald á
hlutverki sínu frá upphafi til
enda.
Aðrir leikarar voru:
Ósk Guðmundsdóttir (Philips
hjúkrunarkona, Kristín Magnús-
dóttir (Brent hjúkrunarkona),
Ósk Ólafsdóttir, (Systir Jósef-
ína), Jóhann Líndal Jóhannsson
(Jeffreys læknir), Jóhanna Pét-
ursdóttir (Forstöðukonan), Jónat
an Ólafsson (Melling), Sigrún
Halldórsdóttir (Ungfrú Pierce),
Júlíana Magnúsdóttir (Martha
Pentridge).
Leiktjöldin málaði Kristmund-
ur Breiðfjörð.
Hafi Bolvíkingar kæra þökk
fyrir komuna og fyrir ágæta
, skemmtun. G.K.
Frjáls framlög
Hingað til hefur starfsemi líkn-
arfélaga hér eins og annars stað-
ar byggzt á frjálsum framlögum
almennings, en ekki löghelgaðri
skattlagningu eins og frumv.
þetta gerir ráð fyrir. Menn munu
yfirleitt örlátir á fé til þessara
félaga, og það á ekki að neyða
almenning með lögum til að láta
fé af hendi til líknarstarfsemi.
Þess er og að gæta, að mörgum
líknarféiögum, sem starfað hafa
í áratugi með ágætum árangri,
er gert stórlega rangt til, ef þeim
er í engu sinnt, meðan nýstofn-
uðu félagi, sem að vísu sinnir
virðingarverðu hlutverki, en ekki
hefur sýnt neinn árangur af starfi
sínu, eru afhentar 12—15 millj.
króna.
Ríkið hefur hingað til aldrei
viljað leyfa slíkum félögum að
leggja skatt á t.d. áfengi. Ég mun
Maðurinn minn og faðir okkar
ÞORBJÖRN ÖLAFSSON
bóndi, Haraldsstöðum, andaðist 6. maí.
Björg Ebenesardóttir og börn.
Móðir okkar og tengdamóðir
MARGRÉX ÞORVARÐ ARDÓXTIR
andaðist í Landsspítalanum mánudaginn 5. maL
Elín Brynjólfsdóttir,
Magpnús Brynjólfsson,
Guðný Guðmundsdóttir.
MARlA AMUNDADÖXXIR
andaðist að heimili sínu Laugaveg 159A þann 5. þ. m.
Pétur Þórðarson.