Morgunblaðið - 23.09.1958, Qupperneq 11

Þriðjudagur 23. sept. 1958
MORCVNBL4Ð1Ð
11
Uppdrátturinn sýnir legu Quemoy-eyjaklasans fyrir utan Amoy, eina þýðingarmestu
höfn Suður-Kína. Kommúnistar skjóta fallbyssukúlum á eyjatrnar úr öllum áttum frá
meginlandinu.
uemoy
og hætiara á nýrri
[aeimsstyr jöld
LÍTILL eyjaklasi við Kína-
strönd getur orðið það tund-
ur, sem kveikir í púðurtunnu
nýrrar heimsstyrjaldar.
Þann 23. ágúst hófu kín-
verskir kommúnistar fall-
byssuskothríð á eyvirki þjóð-
ernissinna á Quemoy. Fall-
byssuskothríðin hefur staðið
látlaust síðan. Flest hús og
mannvirki, sem ofanjarðar
eru á eyjunni, er lögð í rústir.
Kommúnistar hóta að her-
taka Quemoyeyjar.
Þjóðernissinnar segjast
aldrei skulu láta þær sér úr
greipum ganga.
Bandaríkin lýsa því yfir að
þau muni verja eyjarnar með
þjóðernissinnum.
Rússar segja að litið verði
á árás á kínverska kommún-
ista sem árás á sjálf Sovét-
ríkin.
Og menn spyrja: Hvað
gerist næst?
Liður í borgarastyrjöld
Skothríðin á Quemoy er í
sjálfu sér aðeins einn liður í
borgarastyrjöld milli þjóðernis-
sinna og kommúnista, sem stað-
ið hefur í um 25 ár. Fyrir um
10 árum unnu kommúnistar sig-
ur á þjóðernissinnum á megin-
landinu og hröktu þá til sjávar.
Þjóðernissinnar eru hins veg-
ar öflugri á hafinu. Þeir flúðu
til eyjarinnar Formósu, sem um
margar aldir hefur tilheyrt Kína.
Auk þess héldu þeir yfirráðum
yfir fjölda af smáeyjum með
fram meginlandinu. Frá þessum
eyjum hafa þeir getað gert komm
únistastjórninni margar skrá-
veifur. Á síðustu árum hafa þeir
þó talið of kostnaðarsamt að
viðhalda setuliði á öllutn þess-
um eyjum. Nú hafa þeir yfir-
gefið flestar þeirra, nema tvo
eyjaklasa, sem nefnast Quemoy
og Matsu og eru þeim hernaðar-
lega mjög þýðingarmiklir. Þar
hafa þjóðernissinnar stöðugt eflt
herstyrk sinn og komið sér upp
öflugum neðanjarðarvirkjum.
Með yfirráðum þessara tveggja
eyjaklasa loka þjóðernissinnar
tveimur af þýðingarmestu höfn-
unum á suðurströnd Kína. Matsu-
eyja er í mynni Min-kang fljóts-
ins, sem hafnarborgin Fu-chou
stendur við, og frá Quemoyeyj-
um geta þjóðernissinnar stjórnað
og ráðið öllum skipaferðum til
Amoy, einnar þýðingarmestu
hafnarborgar Suður Kína.
Hernaðarþýðing eyjanna
Yfirráð yfir þessum tveimur
eyjum styrkja ákaflega hernað-
araðstöðu þjóðernissinna. Þýðing
þeirra felst m. a. í þessum atrið-
um.
1) Frá Matsu og Quemoy stöðva
þeir mikið til strandferðir
kommúnista milli Suður- og
Norður-Kína. Skip kommún-
ista þora ekki að sigla eftir
miðju Formósusundi vegna
yfirburða þjóðernissinna á
hafinu. Þau reyna þess í stað
að læðast meðfram ströndinni
og mynda þessi eyvirki þjóð-
ernissinna, sem eru skammt
frá ströndinni, erfiðan þrösk-
uld fyrir slíka flutninga.
2) Frá eyjunum koma þjóðernis-
sinnar í veg fyrir innrásar-
fyrirætlanir kommúnista á
Formósu. Slík innrás yrði að-
eins hafin frá höfnunum Fu
chow og Amoy, sem þessar
bækistöðvar þjóðernissinna
loka.
3) Þjóðernissinnar hafa sam-
band við skæruliðaflokka sína
á meginlandinu frá þessum
bækistöðvum sínum.
4) Á Quemoy og Matsu hafa
þúsundir flóttamanna frá
meginlandin fundið hæli.
Ástandið þar er á ýmsan hátt
líkt og hefur verið í Vestur-
Berlín. Stöðugur straumur
flóttafólks hefur staðið frá
hinu kommúníska Kína, og
auðveldast hefur verið að
komast undan í náttmyrkri til
þessara eyja, sem eru skammt
undan ströndinni.
Herliðið fjölmennara en
íbúarnir
í Quemoyeyjaklasanum ráða
þjóðernissinnar alls yfir 14 eyj-
um. Stærstar þeirra eru Stóra-
og Litla-Quemoy og Taneyjarnar.
A þessum eyjum bjuggu upp-
haflega um 40 þúsund manns og
lifðu bæði af ræktun og fisk-
veiðum, því að fjöllótt strönd
Suður-Kína er frjósöm, fiskisæl
og loftslagið hlýtt.
En mjög hefur nú fjölgað á
eyjum þessum. Þjóðernissinna-
stjórnin hefur þar nú um 65 þús.
hermenn. Auk þess hefur
flykkzt þangað fjöldi flóttafólks.
Það er nú grundvallarstefna
þjóðernissinnastjórnarinnar á
Formósu, að verja Quemoy og
Matsu. Yrði það stórfellt áfall
fyrir hana, ef hún neyddist til
að flytja lið sitt á brott þaðan,
því að svo miklu hefur hún kost-
að til varna eyjanna. Á Vestur-
löndum eru þessar eyjar mönn-
um of fjarlægar til þess að al-
menningur skilji gildi þeirra. En
það er óhætt að segja að fyrir
þjóðernissinnastjórnina eru þær
nú orðnar sízt þýðingarminni, en
Vestur-Berlín er fyrir Vestur-
Þjóðverja.
Ætla að leggja eyjarnar í rúst
Stóra-Quemoy er aðeins um 7
km frá strönd meginlandsins. —
Næstu fallbyssuvirki kommún-
ista eru þó aðeins í 5 km fjar-
lægð á Tatengeyju.
Kommúnistar hafa á síðustu 9
árum gert þrjár megintilraunir
til að hertaka Quemoy, en verið
jafnóðum hraktir til baka. Hafa
þeir misst 15 þúsund hermenn í
þessum árangurslausu landgöngu
tilraunum.
Þeir vita að varnarlið þjóð-
ernissinna hefur aldrei verið
öflugra en nú á Quemoy og því
hafa þeir tekið upp nýjar að-
ferðir.
Síðasta árið hefur verið frem-
ur kyrrt kringum Quemoy. Sú
kyrrð hefur þó aðeins verið eins
og logn á undan stormi. Komm-
únistar hafa notað tímann til að
flytja ótrúlega mikið magn af
fallbyssum og skotfærum til
strandarinnar. Öll þessi ógrynni
vopna hafa kommúnistar fengið
beina leið frá Rússlandi.
Það virðist hafa verið ætl-
un kommúnista nú, að leggja
Quemoeyjar gersamlega í rúst,
svo að engum vörnum verðl
þar við komið. itleð hinni tíðu
fallbyssuskothríð hafa þeir
einnig ætlað að setja hafn-
bann á eyjuna og leit svo út
um tíma að ómögulegt yrði að
flytja vistir og vopr, til eyj-
anna. Það hafnbann er nú
rofið.
En samkvæmt fregnum frá
Formósu hefur árangur af skot-
hríðinni ekki orðið sá sem til
var ætlazt af kommúnistum.
Það er að vísu rétt, að á yfir-
borði eyjanna stendur vart leng-
ur steinn yfir steini. En það eru
sízt hernaðarmannvirkin sem
hafa skemmzt. Þvert á móti eru
það bæir og þorp almennings og
bændabýlin sem liggja í rústum.
Einn fyrsta daginn eftir að skot-
hríðin hófst fórust t. d. um 70
manns — aðeins einn þeirra var
hermaður. Allt hitt voru bændur,
sem höfðu verið að vinna á hrís-
ökrum sínum þegar árásin hófst.
Stórveldin að baki
Allt gæti þetta aðeins verið
liður í kinverskri borgarastyrj-
öld, sem hefur verið háð með
villimannlegri grimmd í ára-
tugi.
En hið uggvænlegasta er, að
bak við þessa atburði standa stór-
veldin. Kinversku kommúnist-
arnir gætu aldrei haldið uppi
svo stórfelldri skothríð, nema
af því að Rússar afhenda þeim
skotfærin til bardagans. Síðustu
fréttir herma að nú séu þeir
komnir á vettvang með stærri
og þyngri fallbyssur. Allar koma
þær llka boðleiðina frá Moskvu.
Einnig hafa þeir tekið í notkun
hinar ægilegu fosfórsprengikúl-
ur, sem ætlaðar eru fyrst og
fremst til að svíða allt lifandi,
menn og skepnur. Þær koma líka
vafalaust frá verksmiðjum Rúss-
lands.
Aftur á móti stania Bandaríkja
menn á bak við þjóðernissinn-
ana. Þeir hafa vopnað Formósu-
stjórnina og séð henni fyrir vist-
um um langt árabil.
Þannig vita allir að stór-
veldin tvö standa á bak við
atburðina á Formósusundi. Þó
er nokkur eðlismunur á við-
horfum þeirra. Þetta kemur
einkum fram í því að Banda-
ríkin hafa reynt að hindra út-
breiðslu striðsins frá Formósu
sundi. Þeir hafa stöðugt reynt
að koma á eins konar vopna-
hléi eða status quo, m. a. með
því að banna þjóðérnissinnum
að framkvæma sprengjuárásir
á meginland Kína.
Árás á meginlandið bönnuð
Rússar hafa hins vegar staðið
með kommúnistum í útþenslu.
þeirra. Það eru enn kínversku
kommúnistarnir sem sækja á og
halda uppi árásaraðgerðunum.
Þetta hefur enn komið greini-
lega í ljós við Quemoy í haust.
Frh. á bls. 19.
Mynd þessi var tekin í strandv'rki þjóðernissinna á Quemey í sumar. Handan við 7 km
breitt sund sést á hæðadrög meginlandsins, þar sem konunúnistar bíða færis að hernema
eyjarnar. —