Morgunblaðið - 09.11.1958, Blaðsíða 3

Sunnudagur 9. nóv. 1958
MORCVNBL4ÐIÐ
3
Frú Guðrún Pétursdóttir áttræð
í>EGAR ég nýlega hitti frú Guð-
rúnu Pétursdóttur að máli og
talið barst að afmæli hennar,
sem óðum nálgaðist, en hún lét
orð um það falla að sér væri
ekkert um það gefið, að mikið
veður yrði gert út af þeim degi,
gat ég ekki orða bundizt, að
kona eins og hún, gæti ekki
vænzt þess að henni yrði þegj-
andi og hljóðalaust leyft að fylla
8. áratuginn.
Menn geta að visu runnið stutt
æviskeið, sem er þó auðugra af
viðburðum, gleði og sorgum,
heldur en annarra á langri ævi.
En þegar saman fara svo margir
áratugir og óvenju margþætt lífs-
reynsla er eðlilegt að samferða-
fólkið vilji láta til sin heyra á
slíkum tímamótum, og því sendi
ég Guðrúnu þessa fátæklegu af-
mæliskveðju, sem ég vona að hún
misvirði ekki.
Guðrún Pétursdóttir hefur lif-
að mestu umbrota- og framfara-
tímabil í sögu þjóðar sinnar, og
þar hefur hún ekki verið hlut-
laus áhorfandi. Þrátt fyrir eril-
söm húsmóðurstörf og stóran
barnahóp, hefur hún óspart var-
ið tima og kröftum í þágu áhuga-
mála sinna utan veggja heimilis-
ins, enda dylst það engum, sem
henni kynnist, að hún er óvenju
þrekmikil kona.
Afskipti hennar af félagsmál-
um hófust þegar hún, unglings-
stúlka, gerðist einn af stofnend-
um Hins íslenzka kvenfélags, sem
auk háskólamálsins hafði það á
stefnuskrá sinni, að berjast fyrir
réttindamálum íslenzkra kvenna,
og var þá yngst af félagskonum.
Hún hefur haft meiri og minni
kynni af öllum þeim konum, sem
fremst hafa staðið í baráttu fyrir
málefnum íslenzkra kvenna á
hennar tíð og hefur þar frá
mörgu að segja. Og áhugamálin
hafa verið margvísleg: Réttinda-
barátta og menntun kvenna, mál-
efni heimilanna, líknar- og mann-
úðarmál, sjálfstæðisbarátta þjóð-
arinnar og íslenzk stjórnmál.
Hún hefur sagt mér að allt frá
bernsku hafi hún haft lifandi
áhuga á almannamálefnum, og á
heimili hennar og eiginmanns
hennar, hins glæsilega og gáfaða
stjórnmálamanns og fræðimanns,
Benedikts Sveinssonar, voru hug-
irnir opnir og næmir fyrir öllum
hræringum í íslenzku þjóðlífi og
lítt mun þar hafa gætt hálfvelgju
í orði né hugsun í afstöðu til dag-
skrármála samtíðarinnar.
Mig brestur að vísu kunnug-
leika á heimilisháttum og fjöl-
skyldulífi hjónanna að Skóla-
vörðustíg 11, en hitt leynist,
hvorki mér né öðrum, að það
hefur verið kjarngott veganesti,
sem hin vel gefnu og dugmiklu
börn þeirra tóku mei sér úr
heimahúsum.
Mér hefur ávallt þótt sem Guð-
rún Pétursdóttir bæri svipmót
kvenskörunga fornsagnanna, heil
og sterk í hverju því er hún tek-
ur sér fyrir, vinur vina sinna, en
líka hörð í horn að taka, ef henni
þykir hallað á menn eða málefni,
sem standa hug hennar nærri.
Þegar ég, sem kynntist henni
fyrst persónulega á efrl árum, er
að reyna að skapa mér svip-
myndir úr lífi hinnar áttræðu
vinkonu minnar, verður mér
hugsað til þeirra breytinga, sem
orðið hafa á lífsháttum þjóðar-
innar síðan heimasætan unga úr
Engey gerðist um aldamótin
vetrarlangt kennslukona norður
í Þingeyjarsýslu, á heimili séra
Benedikts á Grenjaðarstað, og
var 3 vikur að komast frá
Reykjavík á áfangastað. Ég sé
hana síðar fyrir mér sem kven-
réttindakonuna, er gekk hús úr
húsi til þess að afla fylgis
kvennalistanum, þegar konur
fengu í fyrsta sinn kosningarétt
og kjörgengi til bæjarstjórnar í
Reykjavík, sem húsmóðurina, er
í Heimilisiðnaðarfélaginu og
Kvenfélagasambandinu hefur
beitt sér fyrir velferðarmálum
heimilanna. Ég sé hana standa
upp á fundi í Kvenréttindafélag-
inu og hreyfa því fyrst manna
að ekkjum yrði með lögum
tryggður réttur til lífeyris með
börnum sínum. Ég minnist henn-
ar í Mæðrastyrksnefndinni, þar
sem hún hefur starfað í nær 3
áratugi að líknar- og réttinda-
málum í þágu einstæðra mæðra.
Og ég hugsa til konunnar, sem
óf frelsisþráð þjóðar sinnar í
bláhvítu fánana, sem hún saum-
aði með son sinn kornungan
í kjöltu sér.
Það er orðinn ærinn sjóður
minninga, sem Guðrúnu hefur
safnazt á langri og viðburðaríkri
ævi. Þar skiptast að sjálfsögðu á
skin og skúrir eins og gengur.
Ég vil færa henni þá afmælis-
ósk, að enn megi henni endast
heilsa og kraftur til þess að auka
við þann dýra sjóð og að miðla
öðrum af þeirri auðlegð sinni.
Auður Auðuns.
★
Á áttræðisafmæli frú Guðrún-
ar Pétursdóttur hvarflar hugur
minn til þeirra mörgu ánægju-
stunda, sem ég átti á heimili
þeirra Benedikts Sveinssonar um
áratuga skeið.
Persónulega kynntist ég þeim
Jarðskjálftakippir
á Husavík
HÚSAVÍK, 8. nóv. — Jarð-
skjálftakippir voru á Húsavík
frá því um 4 leytið í fyrrinótt
og fram á morgun. Vöknuðu
margir Húsvíkingar upp af fasta
svefni. Harðasti kippurinn mun
hafa verið um kl. 5,30, en síðasti
verulegi kippurinn kl. 7,30—8. —
Enginn þessara kippa var þó eins
snarpur og sá sem kom hér
snemma í október.
Fréttaritari.
hjónum fyrst árið 1927.
Á heimili þeirra að Skólavörðu
stíg 11 voru umræður um lands-
mál og það sem þjóðinni mátti
verða til farsældar jafnan efst
á baugi.
Húsbóndinn, hi» alkunna
sjálfstæðiskempa, var ekki myrk
ur í máli og svo fróður og
sjíemmtilegur 1 viðræðum að af
bar. Húsfreyjan hafði margt gott
til málanna að leggja og ef um
mikilvæg málefni var að ræða,
hvatti hún til dáða og fram-
kvæmda.
Mjög gestkvæmt var á heimil-
inu og öllum veittur góður beini.
Fóru menn á brott margs vísari
og fúsari til baráttu fyrir góðum
málefnum.
Áhrif heimilis þeirra Bene-
dikts og Guðrúnar í sjálfstæðis-
baráttu og stjórnmálum þjóðar-
innar á þessari öld eru viður-
kennd og verða vart ofmetin.
Sjálfur tel ég mér það mikla
gæfu að hafa kynnzt þeim hjón-
um og börnum þeirra.
Sendí ég frú Guðrúnu beztu
þakkir og kveðjur frá mér og
fjölskyldu minni í tilefni af þess-
um tímamótum í ævi hennar og
innilegustu óskir um gæfuríka
framtíð.
Loftur Bjarnason.
Sr. Guðmundur Guðmundsson, Ufskálum:
Guð og keisarinn
Matt. 22, 15-22.
„GJALDIÐ keisaranum það, sem
keisarans er *g Guði það, sem
Guðs er“.
Þetta svar Jesú var ekki aðeins
lausn á þessu ákveðna vanda-
máli Gyðingaþjóðarinnar, eða
lausn úr þeim vanda, er Farise-
arnir hugðust koma honum í
með spurningunni: Leyfist að
gjalda keisaranum skatt, eða
ekki? — heldur felst að baki
þessu svari það regindjúp guð-
legrar speki, sem alltaf er og
verður jafn tímabær hverjir,
sem í hlut eiga og við hvaða
stjórnskipulag sem þeir kunna
að búa. Þannig á sú vizka og sá
sannleikur, sem í þessu svari
Jesú felst, ekki síður erindi til
vor, sem nú lifum og engan keis-
ara höfum yfir oss, heldur en til
Gyðingaþjóðarinnar fyrir 19 öld-
um.
Hér er nefnilega um að ræða
afstöðu mannsins til yfirvalda og
þjóðfélags annars vegar, en til
Guðs hins vegar.
í frumkristninni var þetta
gjarnan mikið vandamál, vegna
þess að heiðin yfirvöld buðu
kristnum mönnum oft að gjöra
það, sem trú þeirra og samvizka

Vandað pípuorgel í Hóla-
dómkirkju
ViÐ messugjörð í Hóladómkirkju
sunnudaginn 26. okt. var vígt þar
nýtt og vandað pípuorgel, sem
ríkisstjórnin hefur hlutast til um
að kirkjan eignaðist. Þetta er 12
radda orgel, smíðað af orgelsmið
unum I. Starup & Sön í Kaup-
mannahöfn. Forstjóri þess, herra
Aksel Starup, setti orgelið upp í
kirkjunni á sl. sumri. Stendur
það við vesturvegg kirkjunnar
norðan megin dyra og prýðir
mjög hina veglegu dómkirkju.
Messugjörðin í Hólakirkju
hófst með því, að kirkjuorganist-
inn Friðbjörn Traustason lék á
gamla kirkjuorgelið fyrsta sálm
messunar og kirkjukór Hólasókn
ar söng. Þá afhenti prófastur, sr.
Helgi Konráðsson, orgelið fyrir
hönd ríkisstjórnarinnar og flutti
kveðjur forsætisráðherra og
biskups og bar fram blessunar-
óskir yfir orgelið, organista og
kirkjukór og alla þá, sem eiga
að njóta hljóðfærisins í framtíð-
inni. Síðan fór messan fram að
venjulegum hætti, dómkirkju-
presturinn, séra Björn Björnsson,
þjónaði fyrir altari og prófastur
flutti predikun, kirkjukórinn
söng við undirleik á hið nýja,
hljómmikla og hljómfagra orgel,
en á það lék kirkjuorganistinn
Friðbjörn Traustason.
Prófastur minntist einnig í
ræðu sinni annarrar gjafar, sem
Hóladómkirkju barzt þennan
sama dag, en það var eintak af
hinni nýju ljósprentuðu útgáfu
af Guðbrandsbiblíu, gefið kirkj-
unni af útgefendum, Hauki Thors
og Jakobi Hafstein, til minningar
um Guðbrand biskup eins og seg
ir í áletrun framan á bókinni. Er
þetta 3. -eintakið af þeim, sem
tölusett eru.
Að lokinni messu flutti Árni
Sveinsson bóndi á Kálfsstöðum,
formaður sóknarnefndar, ávarp,
minntist þeirra, sem beitt hafa
sér fyrir þessum gjöfum, og bar
fram þakkir til þeirra. Kvað
hann gjafirnar bera það með sér,
að mönnum þætti ekki annað
sæma hinni fornu kirkju en það
bezta. Minntist hann einnig
Kristjáns Eldjárns þjóðminja-
varðar og færði honum þakkir
fyrir umönnun og aðhlynningu
við kirkjuna, og gat þess sér-
staklega, hve ánægt sóknarfólk
væri með hitalögn þá, sem nú er
búið að setja í kirkjuna, svo að
nú er í fyrsta skipti í sögu henn-
ar hægt að hita hana upp við
messugjörð.
Síðan gengu kirkjugestir heim
á heimili presthjónanna og þágu
þar góðgerðir.
Suðurfjarðar-
ur a von
hrepp
á nýjum togara
BÍLDUDAL, 8. nóv. — Slátrun
er nú lokið á Bíldudal. Slátrað
var 4000 kindum, og hefur slát-
urfé aldrei verið jafnmargt.
Vinnu er nú lokið við Mjólk-
árvirkjun. Komu seinustu verka-
menn við virkjunina heim í gær.
Kvenfélagið Framsókn hélt
skemmtun síðastl. laugardag. —
Var þar bögglauppboð og dans.
Samkvæmt upplýsingum frá
oddvita Suðurfjarðarhrepps, er
von á togara hingað til staðarins
um áramót. Er Suðurfjarðar-
hreppur aðaleigandi hans. Standa
vonir til að atvinnulíf hér glæð-
ist við komu hans. Hreppurinn
á fyrir einn 45 lesta bát. Vérður
hann sennilega seldmr bráðlega.
— H. F.
bannaði þeim. Af því leiddi
árekstra, er höfðu hinar alvar-
legustu afleiðingar.
Oss ber því að þakka Guði fyr-
ir það, að vér lifum í þjóðfélagi
— enda þótt því á ýmsan hátt sé
áfátt í trúarlegu og siðferðilegu
tilliti — er þó kristið þjóðfélag,
þar sem kristin sjónarmið og lífs-
viðhorf eru ráðandi og þar sem
yfirvöld viðurkenna og virða
kostna trú og eru ekki líkleg til
að bjóða oss að gjöra það, sem
samvizka vor og trú bannar oss.
Og þar sem slík yfirvöld eru,
ber oss skylda til að sýna þeim
hlýðni og hollustu, jafnvel þótt
vér séum ekki ánægð með allar
þeirra ráðstafanir. Líf kristins
manns á jafnan að einkennast af
hlýðni, hollustu og trúmennsku
við þá, sem yfir hann eru settir,
svo framarlega, t.ð honum sé
ekki af yfirvaldi boðið að brjóta
Guðs vilja. Þetta er að gjalda
keisaranum það, sem keisarans
er.
En hvað er þá það að gjalda
Guði það, sem Guðs er?
Þetta, að gefa Guði það sem
Guði ber, hefur fyrir margan
trúaðan mann reynzt mikið
vandamál, því að honum er það
ljóst, að allt, sem hann á og allt
sem hani» hefur: líf, heilsa, ást-
vinir og eignir, allt eru þetta
verðmæti og gjafir frá Guði. Til
þess að geta gefið Guði það sem
Guðs er, þarf maðurinn raun-
verulega að helga honum allt sitt
líf. í frumkristninni drógu menn
sig gjarnan út úr hávaða og
skarkala heimsins, gjörðust ein-
setumenn eða lifðu saman í
klaustrum til þess að geta helgað
Guði líf sitt ótruflaðir af um-
heiminum. En þetta gátu þó alls
ekki allir gjört. — Og hver varð
þá hlutur keisarans? Varð hann
ekki of lítill? — Hið daglega líf
kallaði manninn tii starfa í þjóð-
félaginu. Því kalli varð hann að
hlýða, og dagleg störf tóku upp
nær allan hans tíma. En varð þá
hlutur Guðs ekki of lítill? — Jú,
vissulega. Þannig reyndist það
þá í framkvæmdinni ókleift að
skipta sér milli Guðs og keisar-
ans. Það reyndist ókleift að draga
markalínu milli þess, sem keis-
aranum bar* og þess, sem Guði
bar.
En þá kemur Lúther fram og
leysir þetta erfiða viðfangsefni,
er hann segir:
„Þú þarft ekki að skipta þér,
því að einmitt úti í heiminum
átt þú að þjóna Guði. — Keisar-
inn, ríkið, þjóðfélagið, það heyr-
ir allt saman til heimi Guðs, þar
sem hans þjónusta á að vera
unnin. Þú átt að gefa Guði allt.
Þá átt þú einnig að gefa honum
hversdagsstörf þín. Þú átt að
vinna þau sem kristinn maður í
trúmennsku við hann. Og þar
sem þú vinnur hversdagsstörf
þín eftir beztu samvizku, þar ert
þú að þjóna Guði. Þetta tilheyrir
þeirri þjónustu, sem Guð væntir
af þér. Sért þú prestur, þá vænt-
ir Guð þess, að þú reynist trúr
prestur. Sért þú smiður, þá
væntir Guð þess, að þú reynist
samvizkusamur smiður. Sért þú
móðir og húsmóðir, þá væntir
Guð þess, að þú reynist góð móð-
ir. Og þú getur aldrei þjónað
Guði betur heldur en á þennan
hátt“.
Því meir sem vér leggjum
oss fram í þjónustunni við Guð,
því betri þjóðfélagsþegnar verð-
um vér. Hver þessi þjónusta við
Guð er, það hefur Lúther sagt
oss, það eru hversdagsstörf vor.
Ef oss er það ljóst, hvað svo sem
vér annars kunnum að starfa, að
vér erum ekki fyrst og fremst að
vinna fyrir menn, ’heldur fyrir
Guð og reynum að vinna verkið
samkvæmt því, þá kemur ekki
nein klofning eða tvískipting í
lífi voru til greina. Og afleiðing-
in verður sú, að keisarinn, þjóð-
félagið, fær af engum mönnum
betri þjónustu heldur en einmitt
af þeim mönnum er fyrst og
fremst vilja, að Guð fái það,
sem Guðs er.