Morgunblaðið - 09.11.1958, Blaðsíða 16

16
MORCVTSHLÁÐIh
Sunnudagur #. nóv. 1958
Barnafæðan „Baby O. K.“ inni
heldur fjörefni og steinaefni í
réttu hlutfalli — og er fram-
leidd af vísindalegri nákvæmni
Baby O. K. nr. 1 er fyrir ^örn
frá 0—6 mánaða.
Baby O. K. nr. 6 er fyrir börn
frá 6 mán. til 4 ára aldurs,
og er jafnframt ágæt „dí-
æt“ fæða. —
„KUNDG0RELSE
om ægteskabs indgáelse
i Danmark.
Det bliver herved bragt til al-
mindelig kundskap, at ugift, tapet-
serer Vagn Crone Mortensen,
Hraunteig 21, Reykjavik, der er
fodt i Finderup sogn, Danmark,
den 19/2 1930 og ugift, brodöse
Dora Jensen, MávaKlíð 30,
Reykjavík, der er fodt i Hammel
eogn, Danmark, den 4/10 1930
agter at indgá ægteskab med
hinanden.
Eventuelle anmeldelser af hin-
dringer for ægteskabets indgáelse
fremsættes inden 14 dage for:
borgmesteren i Silkeborg, Dan-
mark.
Borgmesteren i Silkeborg
den 4. november 1958.
Aage Christensen".
Dr. Hakon Stangerup
fimmtugur
ÞAÐ mun þykja kurteisi að vera Kulturkampen, sem út kom
draga háan aldur manna í efa 1946. Það yrði of langt mál að
þegar þeir eiga merkisafmæli, en telja upp öll hans rit hér, en þau
þegar minnzt er á dr. phil. Ha-
kon Stangerup í tilefni af því að
á morgun verður hann fimmtug-
ur, og jafnframt litið til þess hve
mikið verk liggur eftir hann, þá
mætti snúa þessu við og telja
furðulegt að hann skuli ekki
vera eldri.
Lesendum Morgunblaðsins er
hann kunnur af fróðlegum og
skemmtilegum greinum, sem hér
hafa birzt eftir hann, einkum
um bókmenntir. Hann er rit-
stjóri við Dagens Nyheder í
Kaupmannahöfn, en ritar auk
þess að staðaldri fyrir Svenska
Dagbladet í Stokkhólmi, Morg-
enbladet í Ósló og Uusi Suomi í
Helsingfors. Þess utan birtast
iðuglega greinar eftir hann í
fjölda annarra blaða og tíma-
rita, bæði í Evrópu og Ameríku.
Þó er blaðamennska aðeins hluti
af starfi hans.
Hakon Stangerup er mikilvirk-
ur rithöfundur. Ritstíll hans er
léttur og skemmtilegur og rit
hans mótast af frásagnargleði og
víðtækri þekkingu á efninu.
Fyrsta bók hans, Den nnge
Litteratur, kom út 1928, þegar
hann var aðeins tvítugur að
aldri. Sú næsta kom út 1935, og
síðan má segja að út hafi komið
eftir hann bók á hverju ári, og
stundum fleiri en ein. Sumar
hafa veriji gefnar út oftar en
ein» sinni, t. d. Levende dansk
Litteratur, sem komið hefur í
þrem útgáfum. Hann varð dr.
phil. við Hafnarháskóla 1936 og
fjallaði doktorsritgerð hans um
skáldsagnagerð í Danmörku á 18.
öld, mikið verk og fróðlegt.
Stærsta ritverk hans mun þó
fjalla flest um bókmenntir, en
nokkur um blaðaútgáfu og
blaðamennsku. Það gæti að vísu
verið fróðlegt að fara nánar út
í það, en það er svo margt annað
að minnast á. Hakon Stangerup
hefur farið víða um heim og
kynnzt þjóðhöfðingjum, stjórn-
málamönnum og almennum borg
urum í mörgum löndum, og um
þessi lönd og kynni hefur hann
skrifað margar greinar í þau
blöð, sem hann starfar við. Hann
var hér á landi um skeið árið
1954, og skrifaði þá allmargar,
mjög vinsamlegar greinar um
kynni sín af íslendingum og um
íslenzk málefni, og komu þessar
greinar síðar sérprentaðar út í
bók sem hann nefndi Sagaö og
Fremtidsland.
Hann er kunnur og vinsæll
fyrirlesari í Danmörku, og hefur
flutt fyrirlestra við ýmsa háskóla
á Norðurlöndum. Þegar rætt var
um það árið 1950 að stofna kenn-
arastól í almennri menningar-
sögu við danska verzlunarhá-
skólann, komst skólastjórinn svo
að orði í umsögn sinni um málið,
að sá maður, sem ætti að taka að
sér kennsluna, yrði að hafa stað-
góða þekkingu í menningarsögu-
legum efnum, og hæfileika til
þess að blása lífi í efnið fyrir
nemendurna, því annars myndi
tilraunin misheppr.ast. Auk þess
yrði að krefjast þess, að kennar-
inn hefði hæfileika sem vísinda-
maður. Það lýsir manninum vel,
að Hakon Stangerup var einróma
kjörinn til þessa starfs, sem
hann hefur gegnt síðan, og hon-
um hefur tekist að gera menn-
Hakon Stangerup
ingarsögu að vinsælli námsgrein
við verzlunarháskólann.
Ég er stundum að furða mig á
því hvernig hann komist yfir allt
sem hann hefur að gera, og þó
er eins og hann hafi alltaf tíma
til alls, hvort heldur er að bæta
á sig nýju verki, eða taka á móti
kunningjum sínum og halda uppi
skemmtilegum samræðum. Hann
er athafnasamur í stjórnmálum
og hefur átt sæti í danska þing-
inu, verið í stjórn danska blaða-
mannafélagsins, í útvarpsráði og
dagskrárstjórn. Hann er í úthlut-
unarnefnd rithöfundalauna, hinni
samnorrænu menntamálanefnd
og einn af fulltrúum Dana hjá
UNESCO, svo að eitthvað sé
nefnt.
Hakon Stangerup er giftur
Betty, dóttur sænska skáldsins
Hjalmars Söderbergs. Hún er
kunn leikkona, og hið fagra
heimili þeirra, í skógarbrekku
við Lyngbyvatn, ber þess ljósan
vott að bókmenntir og listir eru
sameiginleg áhugamál hjónanna.
Þau hjónin eru vinsæl og vin-
mörg, og það verður áreiðanlega
glatt á hjalla hjá þeim á morgun,
á fimmtugsafmæli húsbóndans.
Hjörl. Hjörleifsson.
Hakon Stangerup docent á fimmt
ugsafmæli 10. nóvember. Hann er
íslendingum að góðu kunnur, því
að hann hefir tekið drengilega í
handritamálið. Hann hefir og
komið hingað og ritað bókina
„Sagaö og fremtidsland".
Hann á að baki sér margbrotin
ritstörf, blaðagreinar, bókmennta
greinar og greinar vísindalegs
efnis. Höfuðrit hans „Kultur-
karnpen" fjallar um Brandes-
stefnuna á árunum 1842—1883.
Það er byggt á nákvæmum rann-
sóknum heimildarrita og veitir
glöggt yfirlit um hina margþættu
framþróun.
Doktorsritgerð hans f jallaði um
danskar skáldsögur, en auk þess
hefir hann samið ýtarlegt rit um
sagnaskáldið Schaeh Staffeldt,
sem hann dró fram úr gleymsku,
því að skáldið mikla, Oeh* 1.-
ensehöger hafði skyggt á hann.
Auk þessa eru nokkrar ritgerðir,
svo sem „Den unge Literatur",
„Portrætter og protester", „Avis-
er og böger.“ Og á þessu ári hefir
komið út hin merka bók „Dag-
ens gerning".
Þá má ég nefna nokkur yfir-
litsrit um bókmenntir: „Verdens
literaturen", „Levende nordisk
Litteratur", „Levende dansk litt-
eratur", Hið síðast nefnda hefir
verið gefið út hvað eftir annað
og ætti að vera íslendingum hug-
leikið, því að það fjallar um
andlega framþróun í Danmörku
allt frá dögum rúnasteinanna
fram til Kaj Munk.
Hann hefir og ritað bækur um
blaðamennskulist og enn fremur
„Amerika og Kulturen", Hann er
menningarmálaritstjóri íhalds-
blaðsins „Dagens Nyheder", en
frjálsborinn andi hans og sam-
norrænt viðhorf hefur aflað hon-
um aðdáunar meðal manna úr
öllum flokkum.
J. B.
3
LESBOK BARNAI*. TA
r 1SBÖK BARNANNA
9
tvo, þrjá daga, verður
hann strax frískur aftur.
Pétur (kemur öskrandi
inn) hhu, hu uhu u uu —
— — (frúin og Jóhann
rísa skelkuð á fætur)
Jóhann: Hvað er nú á
3eyði?
Frúin: Hefurðu dottið
og meitt þig?
Pétur: Það er allt Villa
og Lassa að kenna, þeir,
sögðu mér að skríða inn
í garðinn hjá kaupmann-
inum til að sækja fótbolt-
ann, og girðinginn var úr
gaddavír og svo — huh
— og svo ------
Jóhann: Rispaðir þú
þig á gaddavírnum?
Pétur: — Ne-hei-------
uh---------
Frúin: — Barði kaup-
maðurinn þig?
Pétur: — Ne-hei-------
— uh — u-------
Jóhann: Já, en hvað
kom þá fyrir?
Pétur (háöskrar): —
Buxurnar!
Frúin (snýr honum
snöggt við. Stór rifa sézt
á rassinum, sem skyrtan
lafir út um. Frúin hróp-
ar upp): — Hamingjan
hjálpi mér Þetta voru
síðustu heilu buxurnar,
sem þú áttir. Þú gerir
mig gráhærða. Alltaf nýj-
ar og nýjar buxur! í hvað
ætlar þú nú að fara á
morgun? Þú verður að
vera í rúminu!
Jóhann (andvarpar);—
Við neyðumst til að
kaupa á hann nýjar bux-
ur. Lína getur keypt þær
í Fatabúðinni í leiðinni.
(Kallar) Lína! Lína!
(Lina kemur inn). Þér
eigið að fara í þrjá staði.
Takið nú vel eftir því,
sem ég segi: Fyrst farið
þér til Páls læknis og skil
ið honum þessari bók,
með kærri kveðju frá
mér (réttir henni bók-
ina). Síðan farið þér i
Fatabúðina með Pétur og
veljið handa honum bux-
ur af mátulegri stærð.
Frúin: En fyrir alla
múni hafið þær sterkar,
eitthvað í líkingu við leð-
ur eða striga, þér skiljið.
Lína: — Fullkomlega
frú. Vind og vatnshelt
efni, — Lína skal sjá um
það!
Frúin: — Og þegar þér
hafið lokið þessum erind-
um, flýtið þér yður til
Brands dýralæknis með
Trygg. Segið, að hann sé
veikur og þarfnist ná-
kvæmrar rannsóknar.
Spyrjið, hvort hann haldi
að það sé hundaæði.
Jóhann: — Segið dýra-
lækninum, að Tryggur
hafi gleypt fiskbein eða
kannske etið skemmt
kálfslunga. Það er bezt að
hann sé til rannsóknar
hjá dýralækninum 1 tvo
til þrjá daga. Hafið þér
skilið mig?.
Lína: — Fullkomlega.
Lína skal sjá um það-
Jóhann: — Gott. Notið
þá skynsemina og sýnið
hvað þéx getið.
Lína: — Herrann getur
verið alveg rólegur, Lína
er ekki eins heimsk og
hún lítur út fyrir að vera.
(Tekur Pétur við aðra
hönd sér, Trygg undir
hina, og bókina í handar-
krikann). Jæja, nú legg
ég af stað með allt drasl-
ið. (Fer. — Jóhann og
frúin láta fallast hvort í
sinn stól). — Tjaldiö. —
Annar þáttur.
(Sama stofa, fjórum
stundum síðar. Jóhann og
frúin ganga fram og aft-
ur um gólfið auðsjáan-
lega mjög taugaóstyrk).
Jóhann (lítur á úrið):
— Átta. Nú eru fjórar
stundir síðan hún lagði
af stað.
Frúin: — Þau hljóta að
hafa orðið fyrir slysi.
Bara, að það hafi ekki
verið ekið yfir þau.
Jóhann: — Vitleysa.
Hún er auðvitað alltaf að
skoða í búðarglugga og
gleymir öllu öðru.
Frúin: — Já, en Pétur.
Elsku litli Pési okkar.
Hann hlýtur að vera að
deyja úr hungri.
(Dyrabjallan hringir.
Jóhann fer fram að opna,
kemur strax inn aftur á-
samt Brandi dýralækni
— litlum feitum manni,
sem æðir inn í stofuna,
sýnilega mög reiður).
Brandur (við Jóhann):
— Leyfist mér að spyrja,
er það ætlun yðar að
móðga mig? Ég hef svo
sem tekið eftir því í
seinni tíð, að þér hafið
heilsað mér með hæðnis-
glotti. En ég skal bara
láta yður vita, að ég er að
minnsta kosti eins siðað-
ur maður og þér og læt
yður ekki bjóða mér
svona ósvífni.
Jóhann: — Já, en kæri
dýralæknir, hvers vegna
eruð þér svona æstur? Ég
skil yður ekki?-
Brandur: — En ég skil
mæta vel, hvað þér eruð
að fara. Þér sendið mér
bókina: „Kennslubók í
mannasiðum", með kærri
kveðju frá Jóhanni! Það
á svo sem að sýna, að ég
þurfi að læra mannasiði!
En þér getið sparað yður
ómakið — ég er eins vel
upp alinn og þér og vil
ekkert hafa saman við yð
ur að sælda. Framvegis
getið þér farið annað með
hunda yðar og ketti og
páfagauka — við erum
skildir að skiptum, —
skiljið þér það — skildir
að skiptum fyrir fuilt og
allt! Verið þér sælir —
(fer út. — Jóhann og frú-
in hníga mállaus niður á
sama stólinn — síminn
hringir).
Jóhann (tekur símann):
— Já, það er Jóhann. —
Já, eruð það þér, Páll
læknir (hjustar). Hvað
segið þér,------— ekki
-------ekki í beinni lífs-
hættu??? Pétur?? (hlust-
ar). Fiskbeinið??? Já, en,
-----já en, læknir------
— (hlustar í ofboði). Á
spítala í nokkra daga til
rannsóknar? — Röntgen-
mynd — eitrað lunga —
hundaæði — verður
kannske að skera —
skera hann upp.--------
Frúin (æpir): — Hjálp,
hjálp! Vesalings drengur-
inn minn! (Þrífur símann
af manni sínum). Ég skal
tala við hann, — þú
stendur þarna eins og
asni! — Halló, halló, —
hal-ló! (við Jóhann):
Hann er farinn. (Kastar
simanum á). Æ, æ, því-
lík ógæfa. Hún hefur lát-
ið lækninn fá drenginn í
staðinn fyrir bókina —
og sagt að — að hann
hefði hundaæði — að
hann hefði gleypt fisk-
bein — og — og kálfs-
lunga, óh, óh, óh,----.
(Dyrnar opnast, Lína
gengur inn, ánægð með
sig og brosandi. Hún
heldur á Trygg, sem er
klæddur í bláar buxur).
Lína: — Jæja, hérna
kem ég með Trygg og
buxurnar. Ég vona, að
herrann og frúin séu á-
nægð. Bara rétt að nefna
það sem gera þarf og svo
er það búið. Lína sér um
það!
Frúin: — (Fellur í yf-
irlið í arma Jóhanns).
Tjaldið.
Skrítla
Úr skozku blaði: í gær-
kvöldi ók tveggja manna
bíll á tré við vegarkant-
inn. Átta manns biðu
bana.