Morgunblaðið - 17.12.1958, Blaðsíða 8

8
MORCTlNTtr 4fíTÐ
Miðvikurtae'Ur 17 des. 1958
Dagsbrúnarfundur s.l. fimmtudag:
Aumlegt yfirklór kommúnista
vegna uppgjafar stjórnarinnar
SVO sem skýrt hefur verið frá
hér í blaðinu var haldinn fundur
í Verkamannafélaginu Dagsbrún
sl. fimmtudag. Fundurinn var fá-
mennur. Fundarefni var kosning
í uppstillingarnefnd og kjörstjórn
félagsins vegna þeirra stjórnar-
kosninga, sem fram eiga að fara
í janúar n.k.
Fundurinn hófst á kjöri fyrr-
nefndra fulltrúa, en að því loknu
tók Effvarð Sigurffsson, ritari fé-
lagsins, til máls og ræddi um
viðhorfin eftir Alþýðusambands-
þing. Rakti hann í stórum drátt-
um gang mála á þinginu og ræddi
síðan nokkuð fall rikisstjórnar
hinna vinnandi stétta. Kvað hann
stjórnarsamstarfið hafa roínað á
því, að Framsókn hefði gert það
að metnaðaratriði sínu, að fá
verkalýðshréyfinguna til þess að
afsala sér rétti sínum í einhverri
mynd. Kvað Eðvarð sér vera
söknuð í hjarta vegna fráfalls
þessarar ríkisstjórnar, aðallega
vegna þeirra mála, sem hún
hefði hrundið í framkvæmd. —
Ef ekkert verður að gert nú,
sagði Eðvarð, þá stöndum við nú
frammi fyrir þeim vanda, að
verðbólgan mun á næstu mánuð-
um taka stærri stökk upp á við
heldur en hún hefur nokkru sinni
áður gert. Að lokum bar hann
fram tillögu þá, sem birt var hér
í blaðinu sl. laugardag, en í henni
varar Dagsbrún við einhliða ráð-
stöfunum, svo sem kauplækkun.
Jóhann Sigurffsson tók næstur
til máls. Minnti hann í upphafi
ræðu sinnar á þau ummæli for-
sætisráðherra, að nú, þegar
vinstri stjórnin hrökklaðist frá
völdum, myndi ný verðbólgualda
skella yfir þjóðina. Þetta er í
rauninni ofur eðlilegt, sagði Jó-
hann, þegar tekið er tillit til
þeirrar öfugþróunnar, sem efna-
hagsmálin hafa tekið í hönd-
um þessarar ríkisstjórnar. Og
hvað gera þeir í dag? Kenna
hver öðrum um hvernig
komið er! En í þeim skollaleik
gleymist þeim að geta um þátt
stjórnar ASÍ og 19-manna nefnd-
arinnar, sem bera þó ekki hvað
minnsta ábyrgð á því öngþveiti,
sem við stöndum andspænis í
dag í efnahagsmálunum. — Síð-
an ræddi Jóhann nokkuð um ný-
afstaðið þing ASÍ. Benti hann
á þá staðreynd, að þrátt fyrir tal
Eðvarðs una samstöðu fulltrúa
Dagsbrúnar, að þá hefði þó einn
fulltrúi félagsins á Alþýðusam-
bandsþingi, Árni Ágústsson, tal-
að þar af mikilli mælsku um það
að verkamenn yrðu að fórna ein-
hverju og hefði hann verið fylgj-
andi tillögu Framsóknarm. Taldi
Jóhann annars litla ástæðu fyrir
kommúnista að hneykslast á til-
lögu Framsóknar um að fella nið-
ur vísitölustigin 15, þar sem eitt
af fyrstu verkum vinstri stjórn-
arinnar hefði verið að fá lánuð 6
vísitölustig hjá launþegum, en
hefði aldrei skilað þeim aftur til
þeirra. Hver væri svo sem mun-
urinn? Hann gagnrýndi harka-
lega þá ætlun kommúnista, að
láta Alþýðusambandsþing, sem
aðeins stæði yfir í 4—5 daga,
afgreiða tillögur í efnahagsmál-
unum, sem Alþingi hefði ekki
treyst sér til að afgreiða á piörg-
um mánuðum. Jóhann rifjaði upp
ummæli, er hann hefði viðhaft
á fyrri fundum í félaginu um það
til hvers stefna ríkisstjórnarinnar
innar í efnahagsmálum myndi
leiða. Jónas Haralz ráðunautur
ríkisstjórnarinnar í efnahagsmál
um hefði undirstrikað þau um-
mæli, er hann kvað þjóðina vera
að taka síðasta skrefið fram af
brúninni.
Halldór Briem tók næstur til
máls og gagnrýndi mjög störf
ríkisstjórnarinnar og hvernig hún
hlypi frá vandanum, þegar í ó-
efni væri komið.
Albert fmsland kvað menn
hafa tengt miklar vonir við
vinstri stjórnina. Þær vonir
byggju enn í hugum margra og
taldi hann engan vafa á því, að
alþýða manna væri reiðubúin til
þess að styðja þessa ríkisstjórn
til áframhaldandi valda!
Guffmundur Þorkelsson velti
þeirri spurningu fyrir sér hvers
vegna væri verið að halda í nú-
gildandi þjóðskipulag. Taldi hann
bezt til lausnar vandanum, að
breyta þar um til einhvers annars
og þá sjálfsagt betra þjóðskipu-
lags. Annars ræddi maðurinn
mest um fjölskyldumál og ætt-
fræði.
Árni Ágústsson kvað bezta ráð-
ið við aðsteðjandi vanda vera að
draga úr fjárfestingu til landbún-
Kvöldvökuútgáfan á P kureyri
hefur sent frá sér nýja bók á jóla
markað þessa árs. Hún er eftir
norska landkönnuðinn og heim-
skautsfarann Roald Amundsen.
Bók þessi heitir á frummálinu
Nordvestpassagen, og hefur líka
að undirtitli í ísl. þýðingunni
Norðvesturleiðin, en ber annars
nafnið Siglingin til Segulskauts-
ins. Þetta er meðalstór bók, prýdd
mörgum myndum og teikningum,
snoturlega útgefin, en þó án alls
íburðar. Þýðigin er eftir Jónas
Rafnar, fyrrv. yfirlækni.
Norðvestpassagen kom fyrst
út í Ósló árið 1908. Það var
skömmu eftir heimkomu Amund-
sens og félaga hans úr hinum
fræga leiðangri, er stóð yfir rúm-
lega þrjú ár (1903—1906), og var
fyrsta sigling alla leiðina með-
fram norðurströnd meginlands
Norður-Ameríku, en sunnan við
Ishafseyjarnar, eða frá Græn-
landi til Alaska. Þessi frækilega
ferð var farin á 47 smálesta segl-
sl útu (að vísu með hjálparvél).
Hét hún Gjöa, og mun sennilega
ennþá vera við lýði sem minja-
gi'ipur á safninu í Golden Gate
Park í San Francisco (en þangað
gáfu Norðmenn hana árið 1909).
Amundsen stjórnaði, og tók
þátt, mörgum öðrum könnunar-
og vísindaleiðangrum, bæði á
suður- og norðurhveli jarðar. Síð-
ustu ferð sína fór hann til að
bjarga hinum ítalska keppinaut
sínum, Nobile, úr norðurheim-
skautsísnum. Það var fyrir rétt-
um 30 árum. Úr þeirri för kom
Amundsen ekki aftur.
Siglingin til segulskautsins er
bók hinna sönnu ævintýra, í senn
stórfróðleg og spennandi. Hún er
saga um glannaleg áform kapps-
fullra, en hygginna og þraut-
seigra manna. Hún er sagan af
því, hvernig hið „óframkvæman-
lega“ verður tiltækilegt, hvernig
skynsemin og gætnin sigrast á
hættum og erfiðleikUm, sem virð-
ast ætla að gera snöggan endi á
ævintýrinu. Hún er saga af fé-
lagsskap sjö manna, sem kunna
þá ómetnalegu list, að lifa saman
í blíðu og stríðu um þriggja ára
skeið, án þess að nokkurn skugga
beri á sambúð þeirra. Er einhug-
ur þeirra og semstaða í einu og
öllu frábær, og ber gott vitni
norskri menningu. Sambúðin við
Eskimóana er einnig með ágæt-
um, þó að þeir væru, sumir,
hvorki árennilegir né geðslegir.
Verður sá, sem les þessa bók, eigi
litlu fróðari um lífskjör og menn-
in0arstig kynstofnsins, sem þenn-
an útjaðar norðursins byggir.
Viðbjóðslegt er sumt í háttum
þessara manna, broslegt annað, en
aðdáanlegt og athyglisvert eigi
svo fátt.
Hér er um bók að ræða, sem
væri sannarlega hollur lestur fyr-
aðarins. Verkalýðsstéttin er
sterkasta aflið í landinu, sagði
Árni, og við eigum að ráða land-
inu, við eigum að fá að gera
það sem okkur sýnist við minni-
hlutann. Hann gerði tilraun til að
afneita ummælum sínum á Al-
þýðusambandsþingi, þar sem
hann tók afstöðu með tillögum
Framsóknar, en lauk þó máli sínu
með því að segja, að með þeim til
lögum væri síður en svo verið að
hafa af verkalýðnum.
Guðmundur J. G<uffmundsson
kvað nauðsynlegt fyrir verka-
menn að vera á verði. Nú, þegar ■
vinstri stjórnin væri að fara frá
völdum væri það ekki lengur
þjóðhollusta að gefa neitt eftir.
Nú riði á, að verkamenn stæðu
vel á verði um hagsmuni sína.
Að lokum var fyrrnefnd tillaga
borin upp og samþykkt.
ir unga fólkið, einkum karlmenn-
ina, sem loga af ævintýraþrá og
dreymir sjálfa stóra drauma um
framtíðina, og ferðalög út um álf-
ur allar. Og hetja, eins og Amund
sen, er fögur fyrirmynd hverjum
manni. Þessi norski gai-pur og
stórbrotn-a, norræna veröld, verð-
ur hvort tveggja ógleymanlegt,
eftir að hafa fylgzt með Gjöu til
■Segulskautsins.
Hafi útgefandi og þýðandi
þökk fyrir, að bók þessi er nú !
komin á íslenzka tungu.
Jóhannes ÖIi Sæniundsson.
Nýstárleg spil
með myndum úr
goðafrœði
Norðurlanda
NÝLEGA eru komin á markað-
inn nýstárleg spil. Á spilunum
eru myndir úr goðafræði Norður-
landa, teiknaðar af Sigurlinna
Péturssyni. Teikningarnar eru í
s_en nskemmtilegar og fróðlegar.
Á ásunum eru myndir af Valhöll,
aski Yggdrasils, Himinbjörgum
og himninum, sem gerður var af
höfuðskel Ýmis. Óðinn kemur í
stað hjartakóngs, Frigg í stað
hjartadrottningar, Freyr og Gerð-
ur eru tígulkóngur og tígul-
drottning, Njörður og Skaði lauf
kóngur og laufdrottning, Þór er
spaðakóngur og Sif spaðadrottn-
ing. Á spilunum eru m. a. teikn-
ingar af örlaganornunum Urði,
Verðandi og Skuld. Teikning af
Miðgarðsormi er á bakinu á spil-
unum. Myndirnar eru teiknaðar
með hliðsjón af hlutverki og ör-
lögum goðanna: Freyja er bros-
hýr með kettina sína, Iðunn gætir
eplanna, Heimdallur blæs í gjall-
arhorn, Þór tvíhendir Mjölni og
svo mætti lengi telja.
Heiða komin út
í bókarformi *
LESENDUR Mbl. munu minnast
þess að blaðið birti í fyrravetur
sem myndaframhaldssögu fyrir
börnin sem mjög varð vinsæl:
Heiða, eftir Jóhönnu Spyri. Nú er
þessi heimskunna saga komin út
í bókarformi og hefur bókaút-
gáfan Sólrún í Hafnarfirði gefið
bókina út í ísl. þýðingu Jóns Á.
Gissurarsonar. Á kápu segir að
myndirnar séu óbreyttar frá því
sem var er sagan birtist í Mbl.
Bókin er 106 blaðsíður, prentun
myndanna hefur tekizt vel, letr-
ið stórt og greinilegt og mjög við
hæfi barna.
Cóðrar bókar getið
Ný raftœkjaverzlun
opnuð á Selfossi
Mynd þessi er tekin í dyrum hinnar nýju raftækjaverzlunar á
Selfossi og gefur glögga yfirsýn yfir smekklegar innréttingar.
— (Ljósm.: ríludio).
SELFOSSI, 15. desember. — Á
s.l. vori var stofnað hér fyrir-
tækið Rafgeisli h.f. Allir stofn-
endur eru rafvirkjar, sem áður
unnu hjá Kaupfélagi Árnesinga.
Hófu þeir starfsemi um mánað-
armótin júni—júlí í sumar og
hafa frá þeim tíma annazt raf-
lagnir, heimilistækjaviðgerðir,
mótorvindingar og annað, sem
rafvirkjun tilheyrir.
Laugardaginn 13. desember
opnaði Rafgeisli h.f. nýja raf-
tækjaverzlun í húsakynnum sín
um að Austurvegi 15, Selfossi.
Er þetta eina verzlun austan-
fjalls, sem eingöngu verzlar með
raftæki og rafmagnsvörur.
Páll Guðmundsson, arkitekt í
Reykjavík, teiknaði innréttingu
búðarinnar, sem er mjög smekk-
lega gerð og frábrugðin því, sem
maður á að venjast með raftækja
verzlanir. Lýsingu önnuðust eig-
endur sjálfir og er hún mjög
smekkleg. — P.
Fjórða bók ungs
barnabókahöfundar
ER það ný Jóa-bók, sú þriðja í
röðinni og nefnist hún: „Jói og
hefnd sjóræningjastrákanna". —
Áður mun haf-a komið út eftir
hann bókin: „Dóttir Hróa hatt-
ar“, er seldist upp á fáum dög-
um.
Hérna um daginn var ég sem
oftar stödd í Bæjarbókasafninu og
heyrði þá tvær unglingstelpur
spyrja afgreiðslustúlkun-a, hvort
Jóa-bækurnar væru inni. „Nei,
þær stoppa aldrei neitt við“, var
svarið. Rétt á eftir vatt sér inn
snaggaralegur strákur og spurði
sbmu spurningar. Þá fór ég að
leggj-a við hlustirnar. En svarið
var hið sam-a: „Ailar Jóa-bækurn-
ar eru í útláni. Þú getur pantað
einhverja þeirra“, sagði af-
greiðslustúlkan og varð strákur-
inn að láta sér það lynda.
Nú var forvitni mín vakin og
fór ég skömmu síðar í bókabúð
þeirra erinda að skoða þessar eft-
irspurðu bækur. Jú, á borðinu
hjasti við bók með litskrúðugri
kápu. Þar gat að líta villimanna-
hóp, dansandi kringum risa einn,
er aðeins var klæddur mittis-
skýlu úr skinni. „Ný Tarzan-bók“,
hugsaði ég, en rak um leið augun
í titilinn. „„Jói og hefnd sjó-
ræningjastrákanna“, stoð þarna
skýrum stöfum ásamt höfundar-
nafninu, Örn Klói, sem mun vera
dulnefni.
Ég fletti bókinni og fannst
mér frágangur allur hinn snotr-
arti og verðið hóflegt. Svo ég áleit
að þarna væri tilvalin jólagjöf
fyrir yngri meðlimi fjölskyld-
unnar. „Eigið þið fleiri bækur í
þessum flokki?“ spurði ég af-
greiðslumanninn. „Það er nú
það“, sagði hann. „Ég á erin svo-
lítið til af fyrstu bókinni, „Jói í
ævintýraleit“, en Jói og sjóræn-
ingjastrákarHÍr“ seldis upp á
þrem vikum í fyrra. „Dóttir Hróa
hattar“ eftir sama höfund seldist
einnig upp á örskömmum tíma og
mun enn lítið fáanlegt af síðari
útgáfu hen*ar“.
Það varð úr að ég keypti þær
bókanna, sem enn voru til. Og
auðvitað las ég þær við fyrsta
tækifæri. Ég varð síður en svo
fyrir vonbrigðum við lestur
þeirra, því bækurnar eru spenn-
andi frá upphafi til enda og eitt-
hvað skeður á hverri síðu. — Að
vísu er útkoma þeirra enginn bók-
menntaviðburður, enda mun til-
gangur þeirra einungis vera sá,
að veita unlingum skemmtilega
stund við lesturinn.
En ég hygg að þær geri meira.
Ég álít að þær geti örvað æsk-
una til heilbrigðrar útiveru og
kenni þeim að meta þær dásemd-
ir, sem íslenzk náttúra er svo
auðug af. — 1 Jóa-bókunum seg-
ir frá Jóa litla, „mömmudrengn-
um“, sem var kúgaður og ofsóttur
af eldri bræðrum sínum og öðr-
um. En með lestri ýmissa bóka
lærði hann; Tarzan, Róbíson
Crúsóe, Hrói höttur o. fl. kenndu
honum að bjargast upp á eigin
spýtur. Smám saman tókst honum
að auka afl sitt og áræði, unz
hann gat staðið ofsóknurum sín-
um á sporði og þurfti engan að
óttast. Og Jói notaði afl sitt á
réttan hátt. Hann barðist fyrir
hina kúguðu, bjargaði Pétri úr
höndum slæmra stráka og sverj-
ast þeir Jói í fóstbræðralag.
Jói stækkar og stælist, hann
lendir í viðureign við sjóræn-
ingjastráka, kemur upp um
hættulega smyglara og upprætir
þjófafélagsskap illræðisstrák-
anna. En strákarnir hyggja á
hefndir, lokka Jóa ' lymskulega
gildru, binda hann við staur í
eyðikofa .... það kviknar í kof-
anum, en hvernig bjargast Jói?
Og hver bjargar honum? Skáta-
stúlkur þorpsins lenda í sjávar-
háska, bát þeirra rekur í brimólgu
upp að klettóttri strönd, það verð
ur sprenging í vélarrúminu og
magnaður eldur brýzt út, er þá
Jói búinn að synda gegnum brim-
ólguna, út í bátinn, en Pétur er
á leiðinni á Haferninum, báti
þeirra Jóa, og gerast nú atburðir
hiaðar en orð fá lýst.
Ætla ég ekki að eyðileggja
ánægju þeirra, sem kynnu að eiga
eftir að lesa bókina, en þess má
að síðustu geta að óknyttastrúk-
arnir fá sín maklegu málagjöld,
en Jói Jóns, ævintýradrengurinn
hugprúði verðskulduð laun,
Kiddý Mundu, skátaforingja, sem
hann hafði lengi dáðst að.
S. J.