Morgunblaðið - 23.01.1959, Blaðsíða 8

E
MORGUNBLAÐIÐ
Fðstudagur 23. jan. 1959
íslandsvinur flytur
austur um haf
Rætt við Mark Watson
„Rákarinn í Sevilla" verður sýndur í 10. sinn annað kvöld.
Uppselt hefur verið á allar sýningarnar og virðist ekkert lát
á aðsókn. Um 6700 leikhúsgestir hafa nú séð sýninguna. —
M-yndin er af Guðmundi Guðjónssyni, Þuríði Pálsdóttur og
Cuðmundi Jónssyni í hlutverkum sýnum. — Nœsta sýning
verður nœstkomandi þriðjudag.
Afmœliskveðja til Jóns
Árnasonar, Akranesi
ÉG VEIT, að þetta blað telur
ekki eftir sér að birta nokkuð síð-
búna afmæliskveðju til Jóns
Árnasonar, jafnvel ekki heldur
að birta mynd hans aftur. Það
er íyrst og fremst að vinir hans
kjósa að sjá andlit hans sem oft-
ast, enda er góðs manns sjaldn-
ast of oft getið; og eins hitt að
giftusamlegri mann og glæsilegri
ber varla fyrir augu á þessari
öld mikillar líkamshreysti og
íþróttamennsku.
En Jón er hvort tveggja: Hann
er íþróttamaður frá barnsaldri,
enda einn af forystumönnum í-
þróttahreyfingarinnar hér og
xnikill unnandi knattspyrnu fram
til þessa dags. K. A. mun minn-
ast hans lengi og vel, enda á
hann það skilið. Margir yngri í-
þróttamenn mættu kjósa sér
limaburð hans og temja sér
snyrtilegrar framkomu hans í
hversdagslegu dagfari enn þann
dag í dag, því að á hvorugu má
neitt lát sjá, nema síður sé.
Fornmenn mátu mjög útlit
manna eftir því hversu gæfu-
samlegir þeir voru. Varla getur
leikið á tveim tungum, að af-
mælisbarn vort hefir gæfusam-
legt yfirbragð, enda er maðurinn
mikill hamingjumaður í einkalífi
sínu: Hann er af góðu foreldri
runninn, alinn upp á góðu heim-
ili, með atorkusömum bræðrum,
kvænist síðan einni mestu mann-
kostakonu, sem völ er á, stofnar
með henni fagurt rausnarheim-
ili í hjarta kaupstaðarins, eign-
ast mannvænleg börn. Hann tekst
á he'ndur ungur mikla ábyrgðar-
stöðu í umfangsmiklu verzlunar-
og útgerðarfyrirtæki síns ágæta
tengdaföður, Þórðar Ásmunds-
sonar útgerðarmanns, sem féll í
valinn svo langt fyrir aldur fram.
Hann hefir síðan gegnt sífjölg-
andi trúnaðarstörfum og ábyrgð-
arstörfum hjá einkafyrirtækjum,
bæ og heildarsamtökum útgerð-
armanna, og enn virðist vegur
hans og trúnaður í þeim efnum
vaxandi. Sá ferill verður ekki
rakinn hér í þessari síðbornu
grein, enda hvort tveggja: að
maðurinn er svo þekktur, að á-
stæðulaust er, og eins hitt: að
hann er drjúgum of ungur til
þess, að slíkt sé gert í afmælis-
grein. Það mun honum líka þakk-
að á öðrum vettvangi.
Já, vissulega mundi allt þetta
vera talið nóg efni hamingju
góðs manns, — ef ekki kæmi
fleira til: Gifta mannsins sjálfs
og hæfileiki hans til að vera
giftudrjúgur. Jón er um flest
giftumaður af sjálfum sér: Skap-
léttur, kjarkmikill og rausnar-
menni. í þessu öllu nýtur hann
frábærrar aðstoðar góðrar konu.
En svo er hann af guði gefinn,
að hann á sér ómetanlega gáfu:
félagshneigð og sönggáfu, gædda
óvenju fallegri og glaðri söng-
rödd. Hún hefir vafalaust létt
honum margan erfiðan kaflann á
stundum erfiðri vegferð. Því að
hans eins og flestra hafa beðið
þungar áhyggjur um sinn hag,
og ekki síður annarra, og svo
mun enn, á erfiðum tímum. — En
hann veit ég manna æðrulaus-
astan.
Heimili þeirra Jóns og Ragn-
heiðar á Grund er svo rausnar-
legur og glaðvær griðastaður, að
Eru konur
nsorðingjar
VÍBS vegar uis heim ganga
morðingjar lausir — og þar eru
konur í meirihluta; konur sem
orðið hafa þreyttar á mönnum
sínum og rutt þeim úr vegi á svo
þrauthugsaðan hátt og af slík-
um klókindum, að engan hefir
grunað neitt — eða svo lesum við
í nýlegu dönsku blaði.
Yfirleitt eru konur mun „dug-
legri“ morðingjar en karlmenn.
Sem betur fer er það fremur
sjaldgæft, að konur lendi út á
afbrotabrautinni, en þær, sem
það gera, eru flestar miklu
slungnari glæpamenn en karlar
London í janúar.
MARK WATSON, enski aðals-
maðurinn, sem undanfarin ár
hefur búið í Kaliforníu og hrein-
ræktað hið íslenzka fjárhunda-
kyn, hefur nú selt íslenzku hest-
ana vestra og hyggst bregða búi
þar og flytja hundarækt sína til
Englands. íslenzkir fjárhundar
hans verða í fyrsta skipti á hinni
frægu hundasýningu Crofts í
næsta mánuði.
Watson ferðaðist um landið á
hestum skömmu fyrir styrjöldina
og var Haukur heitinn Snorra-
son ritstjóri leiðsögumaður hans,
en nú síðustu árin skrifaði hann
oft og mikið í Tímann um bú-
skap Watsons vestra, hesta hans
og hunda frá íslandi. Eftir stríð-
ið hefur Watson komið fjölmarg-
ar ferðir til íslands og tekið mik-
ið af fallegum myndum á ferð-
um sínum. Mun hann nú orðið
eiga efni í yfirgripsmikla mynda-
sýningu frá íslandi.
Watson gaf stofnféð til Glaum-
bæjarsafns í Skagafirði og auk
þess hefur hann gefið söfnum á
íslandi góðar gjafir gamalla bóka
og mynda. Hann er sí og æ leit-
andi að gömlum bókum og lista-
verkum og á orðið mikið safn
heimildarrita um ísland og gam-
alla teikninga og málverka. Mun
það eflaust mesta' safn slíkra
muna í einkaeign.
Watson hefur nú ákveðið að
arfleiða íslenzk söfn svo þau fái
safnið eftir hans dag, því hann
álítur að það eigi heima á ís-
ég hefi fáum fremri kynnzt.
Þar fer saman látlaus rausn og
skilyrðislaus hollusta við góð-
vini. Enda mun „sú höll“ seint
„hrörna,“ svo margir eru vinir
hennar.
En nú geri ég ráð fyrir, að
þau Grundarhjón telji mig hafa
talað sumt helzt til of margt,
og hætti því með endurteknum
óskum til afmælisbarnsins.
Akranesi 15. janúar 1959
Ragnar Jóhannesson.
„duglegri"
en karlar?
— og þær láta síður bugast and-
lega eftir á.
Konan kann þá list að þegja
— í slíkum tilfellum. Þess vegna
eru svo mörg af hinum „full-
komnu“ morðum, sem aldrei hef-
ir tekizt að upplýsa, framin af
konum.
Ekki er það svo, að við höfum
sjálfir komizt að þessari niður-
stöðu, segir í hinu danska blaði,
heldur er þetta haft eftir Gerald
Byrne, sem er einna þekktastur
þeirra, sem skrifa um glæpamál
í Englandi. Auk þess, sem hann
hefir skrifað mikið um Slík mál í
landi, en hann vill gjarnan vinna
sjálfur að niðurröðun þess og
rannsóknum meðan honum endist
aldur.
Eg sem þetta rita, og er vel
kunnugur Watson og starfi hans
um fjölmörg ár, innti hann frek-
ari fregna af þessum fyrirætl-
unum þegar hann kom að vest-
an. Watson er látlaus maður og
alúðlegur, notar ekki aðalsmanns
titil sinn og lifir hóflegu lífi
bóndans og grúskarans. Honum
segist svo frá:
„Ég fékk áhuga á íslandi
þegar í æsku og hefur það jafn-
an síðan verið draumaland mitt.
Mig dreymdi um ævintýri á ís-
landi, fegurð þess og forna frægð
og tók senn að skrifa póstmeist-
aranum í Reykjavík, en hann
var svo vænn að senda mér ýms
póstkort, sem urðu vísir að fyrsta
safni mínu af myndum frá ís-
landi. Að námi loknu starfaði
ég ,um hríð við sendiráð lands
míns í Washington og París, en
ég fékk ekki tækifæri til að
heimsækja draumalandið mitt
fyrr en 1937 og svo aftur sumarið
eftir. Ferðaðist ég þá um landið
á hestum og tók fjölda ljósmynda
auk litkvikmyndar, sem því mið-
ur glataðist í útláni. Sumar ljós-
myndir mínar voru stækkaðar og
prýddu íslenzku deildina á heims-
sýningunni í New York 1939, en
þangað lánaði ég einnig litkvik-
myndina. Myndirnar voru einn-
ig á sýningum í Lundúnum og
Stokkhólmi.
Með styrjöldinni lögðust ís-
landsferðir mínar niður eins og
svo margt annað gott og gagn-
legt. Var ég í flughernum þar
til í nóvember 1945, en fluttist
þá til Bandaríkjanna og hóf síð-
an búskap í Kaliforníu 1949. Það
var ekki fyrr en sumarið 1953
að ég komst til íslands aftur og
þaðan tók ég með mér 4 íslenzka
hesta, sem undu vel hag sínum
á búgarði mínum og vöktu mikla
athygli í nágrenninu. Það var at-
hyglisvert að náttúran gleymdi
ekki hestunum og vetrarhamnum
þeirra þrátt fyrir hinn milda
vetur í Kaliforníu! Síðan fór ég
að fá áhuga fyrir hinu hrein-
ræktaða íslenzka fjárhundakyni,
sem nú er nær útdautt. Með
aðstoð góðra vina á íslandi
grennslaðist ég eftir því á hverj-
um afskekktum stöðum kynið
kynni að hafa haldizt hreint og
viðaði að mér gögnum um upp-
runa og sögu íslenzka hundsins
á Islandi og víða erlendis. Fyrir
tveimur árum gaf ég út bók um
niðurstöður rannsókna minna, en
sölueintök eru í höndum for-
ráðamanna Dýraverndunarfélags
íslands. Hefur bókin víða farið
og vakið athygli þótt upplagið sé
takmarkað. í fylgiriti hennar eru
birtar þýðingar á þeim köflum,
sem samdir eru eftir erlendum
heimildum.
Síðan 1953 hefi ég heimsótt Is-
land fjórum sinnum og því alls
sjö sinnum bæði að sumar- og
vetrarlagi og jafnan fengið hið
bezta veður. Hefi ég notið þeirra
ensk blöð, hefir hann samiá heil-
ar bækur um einstök morðmál.
Má þar t.d. nefna sýrumorðingj-
ann fræga, Haig. —
— Margir morðingjar ganga
ávallt lausir í Englandi, segir
Byrne. Um nokkra þeirra er vit-
að, þótt ekki hafi tekizt að sanna
á þá glæpina. — Ég veit t.d. um
ríkan og vel þekktan mann og
son hans, sem hafa í sameiningu
myrt þrjár konur — en sann-
anirnar vantar.
KÍNVERSKA kommúnista-
stjórnin tilkynnti í dag, að hún
vildi eiga aðild að væntanlegum
friðarsamningum við Þýzkaland
og krefst þess að fá að senda full
trúa á væntanlega ráðstefnu um
slíka friðarsamninga.
heimsókna fullt eins vel og oft
betur en ferða minna til Sviss
og annarra betur þekktra ferða-
mannalanda.
Allt hefur þetta orðið til þess
að auka áhuga minn á sögu ís-
lands og tengslum við umheiminn
fyrr og síðar. Árangurinn hefur
orðið sá að ég hefi tekið að safna
gögnum um Island í hinum ensku
mælandi heimi. Á ég þar fyrst
og fremst við fágætar bækur um
land og þjóð, sem gefnar hafa
verið út á ensku, svo og lista-
verk sem orðið hafa eftir úti í
heimi. Hefur mér orðið vel á-
gengt og á ég nú orðið álitlegt
safn bóka, málverka og ljós-
mynda frá ýmsum tímum, að-
allega frá nítjándu öld. Ég hefi
rekizt á olíumálverk og vatns-
litamyndir, sem brezkir listmál-
arar hafa málað á Islandi og
glatazt hafa um hríð, en oft kom-
ið í leitirnar fyrir hendingu
eina. Nú nýverið tókst mér að
festa kaup á 159 myndum Coll-
ingwoods, sem sumar hverjar
prýddu bók þá er hann tók sam-
an ásamt dr. Jóni Stefánssyni.
Hefi ég fregnað um nokkuð af
myndum hans, sem til eru á ís-
landi í einkasafni, en vænt þætti
mér um að fá upplýsingar ef ein-
hver, sem þessar línur les, kynni
að vita hvar afgangurinn af
myndum Collingwoods og önnur
ámóta listaverk eru niður kom-
in. Ég hefi jafnan álitið að þau
ættu heima á Islandi og vildi
gjarnan stuðla að því að þeim
yrði safnað erlendis og skilað í
sín heimkynni.
Austur um haf flyt ég me8
mér safn bóka, listmuna og
mynda, sem ég mun vinna að
flokkun á, og eftir að hafa verið
langdvölum vestra mun ég enn
taka að leita á markaðnum og
hjá söfnurum í Bretlandi að þeim
andlegu verðmætum, sem ísland
varða og enn kunna að leynast
þar.
Hestana mína varð ég að selja,
en ég hefi gengið úr skugga um
að mjög vel verður farið með
þá. Þeir hefðu orðið of fyrir-
ferðarmiklir í flutningi búslóðar-
innar enda virtust þeir una hag
sínum svo vel í sínum nýju heim-
kynnum í Kaliforínu. En hund-
arnir íslenzku eru nær allir
komnir hingað til Englands og
koma með tölu áður en lýkur,
en flestir eru enn í sóttkví. Ég
hefi keypt 10 fjárhunda á íslandi
og átt samtals 15 hvolpa, sem
þó hafa ekki allir fengið að lifa
vegna pestar. Þrátt fyrir það
verður að telja að tekizt hafi að
hreinrækta á • ný hið íslenzka
fjárhundakyn, sem var nær orð-
ið útdautt. Hundarnir mínir eru
ættaðir úr Breiðdal eystra, Jök-
uldal og frá Tálknafirði. Þeir
hafa vakið athygli fyrir gáfur
og gæði og brátt fá þeir að
spreyta sig við hin þekkt-
ari og þjálfaðri hundakyn.
Ég mun láta sérprenta grein
Björns Björnssonar blaðamanns
í Minnesota um íslenzku fjár-
hundana mína og dreifa á hundgj*
sýningunni miklu í næsta mán-
uði til að kynna þessi forláta
húsdýr íslenzka bóndans á fyrri
tímum. Ég er öruggur um að
þeir munu standa sig vel þegar
fram í sækir“, segir Mark Watson
að lokum. —
★
Það má bæta því hér við, að
Watson hefur gefið Dýravernd-
unarfélagi íslands stofnfé til að
skapa sér aðstöðu til að aflífa
sjúk og slösuð húsdýr á mann-
úðlegan hátt, en slíkt hefur mjög
skort á heima. Einnig hefur hann
gefið félaginu söluupplagið af
bók sinni um íslenzka hundinn,
sem út kom í hitteðfyrra. Hann
er mjög áhugasamur um dýra-
vernd, en þeir sem séð hafa róma
mjög alúð hans og gætni í með-
ferð húsdýra. Ef til vill hafa eng-
in dýr haft það betra en hest-
arnir ,sem Watson flutti með sér
til Kaliforníu og gleymdu ekki
vetrarhamnum þrátt fyrir veður-
blíðuna vestra og svo hundarnir,
sem nú koma aftur yfir til Ev-
rópu og keppa munu um feg-
urðar- og hæfnisverðlaun við öll
helztu hundakyn í heimi hér.
Hilmar Foss.