Morgunblaðið - 23.01.1959, Blaðsíða 16

16
MORfíVNM 4 f> IÐ
Föstudagur 23. jan. 19F'
„Ég verð alls ekki útnefnd sem
tingmannsefni. Þetta hefur allt
gei-zt með of skjótum hætti. Ég er
hrædd. Ekki við kvöldið í kvöld.
Heldur við allt sem á eftir kemur“.
Hún var fljótmælt. — _,Ég er nú
orðin tuttugu og sjö ára og ég hef
aldrei átt neinn óvin. .. .“
„Við verðum ekki lengi að sigr-
ast á ungfrú Ryan“, flýtti Bill sér
að segja.
„Það er ekki Ruth Ryan. Ég hef
nú eignazt mjög voldugan óvin.
Eg veit að hann bíður þangað til
ég er komin alveg upp og þá læt-
ur hann höggið ríða. I Berlín. . . .“
Lyftudyrnar opnuðust alveg
ósjálfrátt og Bill tók í handlegg-
inn á Helen.
„Þér talið eins og í óráði“, sagði
hann lágt, vegna þess að lyftan
var full af fólki. — _,Leikhrollur,
það er allt og sumt. En nú verðið
þér að herða yður upp......Bíta
saman tönr.unum og bera höfuðið
hátt .... það er allur galdurinn".
Jafnskjótt og þau komu inn i
anddyri „Persneska salarins", var
Helen umkringd af tugum manna.
Blossar ljósmyndavélanna leiftr-
uðu. Spurningunum rigndi yfir
hana frá öllum hliðum. Hún svar-
aði þeim elskulega og óákveðið,
eins og miklir áhrifamenn höfðu
svo oft svarað hennar eigin spurn
ingum áður. Hún brosti svo að
ske.in í glansandi perluhvítar tenn
urnar í hvert skipti sem ný mynd
var tekin af henni. Tveir herra-
menn úr í-epublikönsku nefndinni
tóku hana frá Bill og leiddu hana
að langa borðinu uppi á sviðinu.
Fundarstjórinn — gamall maður,
með traustvekj-andi einlægni ' svip
— heilsaði henni með handabandi.
„Þér þekkið ungfrú Ryan“,
sagði hann.
Og þarna stóð ungfrú Ryan fyr-
ir aftan fundarstjórann, £ mjög
flegnum, glansandi, dökkrauðum
silkikjól. Um hálsinn hafði hún
festi úr glitrandi hvítum demönt-
um.
Konumar heilsuðust. Báðar
brostu þær sínu elskulegasta brosi.
Hvarvetna þutu leiftrandi blossar
ljósmyndavélanna.
Ruth settist til hægri handar
við fundarstjórann. Helen til
vinstri. Eftir borðinu endilöngu
sá Helen heila röð af svörtum
hljóðnemum, hljóðnemum útvarps
félaganna. Þeir voru líkastir
slönguhausum, með opnum hring-
kjöftum. Það var eins og allar
slöngurnar ætluðu að stökkva á
hana.
Meðan 100-dollara-málsverður-
inn var framreiddur — „kjaldböku
súpa, steikt uxakjöt með kálmeti,
rjómaís, allt saman í mesta lagi
fimm dollara virði — byrjaði þok
an að þynnast, sem Helen hafði
fundizt grúfa umhverfis sig fram
að því. Nú gat hún greint andlit
þeirra sem sátu við borðin næst
upphækkaða sviðinu. Það voru
mest eldri karlar og rosknar kon-
ur. Gömlu mennirnir voru svo
viturlegir og heiðvirðir í útliti,
eins og maður gerði sér í hugar-
lund að öldungaráðsmenn hlytu
að líta út. Þeir drukku eflaust
mikið viskí og höfðu háan blóð-
þrýsting. Konurnar voru gráhærð-
ar og höfðu verið stundum saman
á hárgreiðslustofu, þar sem
hundruð af lokkum höfðu verið
töfruð fram á höfðum þeirra. Þær
virtust vera mjög auðugar og
mjög veðraðar. — „Og þær eiga
nú að ákveða þann frambjóð-
anda“, hugsaði Helen með sér —
„sem þjóðin má kjósa. Kannske
ákveða þær líka örlög mín“. Hún
reyndi að gizka á hvað af þessu
fólki myndi fylgja sér að málum
og hvað ungfrú Ruth Ryan. Hún
sá engan, sem hafði útlit fyrir
að vera stuðningsmaður hinnar
óþekktu Helen Cuttler.
Hinu langa og þr-eytandi borð-
haldi var nú loks lokið og nú var
komið að liöfuðtilgangi þessa
mannfundar, ræðuhóldum fram-
bjóðendanna. Jafnskjótt og fund-
arstjórinn byrjaði að tala, tók
hjarta Helen að slá örar. Hann
talaði eins og vingjarnlegur
barnalæknir. Hann kynnti báða
frambjóðendurna og reyndi að
hrósa þeim báðum jafnmikið. —
Helen gerði tilraun til að hugsa
um ræðuna sína sem hún hafði
aðeins mjög lauslega tekið saman
í huganum. Henni tókst það ekki.
Hún hugsaði um Morrison. Ef hún
yrði kosin á þing, myndi hann
kvænast henni. „Ég get ekki
gengið að eiga óbreytta frétta-
konu við mitt eigið blað.....At-
hlægi drepur“. Var það þó ekki
margfalt hlægilegra að örlög
hennar og hjónaband skyldi vera
komið undir þessum gömlu mönn-
um með landabréfs-andlitin og
þessum konum með háriok’kana,
sem höfðu greitt hundrað dollara
fyrir „diskinn"? Hún hugsaði um
Berlín. Um Jan og rússneska
ofurstann, sem hafði beðið eftir
henni árangurslaust eina nótt. ...
En svo var hún hrifin frá þess-
um hugsunum sínum við það að
Ruth Ryan reis úr sæti sínu. Það
glamraði ekki lengur í 100-dollara-
diskunum. Hátíðleg þögn ríkti í
„Persneska salnum“.
1 fimmtán mínútur sagði Ruth
Ryan einungis margtuggin frauð-
yrði. Hún ræddi um kröfur verka-
manna_ sem yrði að uppfylla tafar
laust, án þess þó að stofna hags-
munum vinnuveitendanna í hættu.
Ameríka, sem nú hefði unnið
stríðið, yrði líka að vinna friðinn.
Það yrði að hjálpa öðrum löndum,
en ekki greiða neina hærri skatta.
Hún fordæmdi yfirsjónir og mis-
tök hinnar demokratisku ríkis-
stjórnar. Hún réðst á hinn látna
Roosevelt og reyndi að gera hinn
lifandi Truman hlægilegan. En
svo sneri hún skyndilega við blað-
inu. Með mikilli leikni leiddi hin
fagra kona talið að þjónustu sinni
við flokkinn, Kaliforníu og landið
allt. Og hvað eftir annað varð hún
at þagna vegna hins ákafa lófa-
klapps áheyrendanna. '
Helen hlustaði á hvert orð og
hvert orð vaktl hennar eigin,
metnaðargjörnu eðlishvöt. — Var
hægt að vinna sigur í stjórnmála-
baráttunni með svona innantómu
orðagjálfri. Var svona marg-
endurtekin tugga seljanleg? Henni
hafði verið kastað í vatnið: hún
varð að synda. Það skipti ekki máli
hvert hún synti.
Hún hafði oft hlustað á Ruth
Ryan í Kaliforníu og vissi að ræðu
konan nálgaðist nú lok ræðu sinn-
ar. Pólitískar ræður hafa sitt lag:
Maður gat s-agt endi þeirra fyr-
ir, eins og endi sinfónískra hljóm
lei’ka.
Svo þagnaði þingkonan skyndi-
lega.
„Aðeins örfá orð til viðbótar“,
sagði hún eftir stundar þögn: -—
„Tvisvar hefur þessi samkoma
heiðrað mig með einróma trausti
sínu. Tvisvar hef ég borið fána
flokksins fram til sigurs í okkar
sólbjörtu Kaliforníu. En nú kem-
ur hér í fyrsta skipti fram and-
stæðingur okkar — tákn um ósam-
lyndi og sundnmg okkar á meðal.
Ég hef ekkert áhugamál annað en
það að vernda flokkinn okkar fyr-
ir slíkri sundrung. Þessi unga
kona, sem hefur enga pólitíska
reynslu aðra en þá að hún fylgd-
ist með mér á tveggja vikna kosn-
ingaferðalagi — glymjandi hlát-
ur og lófaklapp glumdi við meðal
áheyrendanna. — ,_Þessi unga
kona, andstæðingur minn, hefur
eflaust sina verðleika, því að ann-
ars myndi hún ekki njóta óskipts
stuðnings mestu hneykslisblaða
þessa lands. Ég er reiðubúin að
draga mig í hlé og eftirláta henni
fána flokksins í minn stað. Ég
bind það einungis einu ^kilyrði".
Aftur varð þögn og í þetta skipt-
ið lengri en áður. — „Kjósið þið
Helen Cuttler einróma sem fram-
bjóðanda ykkar. Ég tek ekki
neinni kosningu, sem ekki er ein-
róma. Hér er ekki um mig sjálfa
Handsetjari
Getur fengið atvinnu
hjá oss, við umbrot nú þegar
]prentsmi&f
)ja V V (or^unblaoáinó
að ræða. Hér er um einingu
flokksins að ræða“.
Ruth Ryan settist aftur í sætið
sitt. Alls staðar glumdi lófaklapp
og hyllingaróp manna. Við mörg
borð spruttu menn á fætur, til
þess að sýn-a þingkonunni hrifn-
ingu og hollustu. Hvergi sáust
merki þeirrar óeiningar flokksins,
sem hún hafði minnst á í ræðu
sinni.
Fundarstjórinn beið þangað til
háreistin var hljóðnuð að mestu.
Þá gaf hann Helen orðið.
Þegar hún stóð upp vissi hún
ekki hvað hún átti að segja. Hjart-
að barðist ofsalega í brjósti henn-
ar. Uppkastinu hafði hún alger-
lega gleymt. Hún vissi ekki hvern
ig hún átti að byrja. Henni kom
jafnvel til hugar að hvetja við-
stadda til að kjósa Ruth Ryan.
Og þá skeði það.
Hún leit yfir salinn og sá nú
fyrst borðin sem fjær stóðu og
hún hafði ekki s'ð meðan hún sat.
Hún nuddaði augun vegna þess að
hún var ekki viss um að hafa séð
rétt.
Við eitt borðið mjög aftarlega
í salnum, næst útgöngudyrunum,
sat faðir hennar.
Lyfsalinn frá Springfield hafði
greitt hundrað dollara til þess að
geta tekið þátt í samkvæminu. —
Hundrað dollara voru því næst
vikukaup hans.
Hann horfði á hana og lyfti
hendinni hægt og rólega upp að
gleraugunum. Hann brosti.
Helen brosti líka. Rödd hennar
var styrk og greinileg, þegar hún
tók til máls.
„Herrar mínir og frúr. Ég hef
ekki þá hæfileika, sem þroskast
fyrst eftir langa stjórnmálalega
reynslu. Verðleikar mínir eru af
skornum skammti. Ég er ekki hing
að komin til þess að skreyta mig
með neinum lárviðaikransi, heldur
til þess að biðja ykkur um tæki-
færi til að berjast fyrir lárviðar-
kransi flokknum til handa“. Hún
var farin að finna til aukins ör-
yggis. — „Ég er tuttugu og sjö
ára og ég hef alla tíð unnið. Fyrst
í lyfjabúð föður míns því næst
við þýzkt sveitablað, svo var ég
þrjú ár meðal æskumanna okkar á
vígstöðvunum og nú loks við blöð
Morrison-forlagsins, sem ég er
mjög hre>kin af. Ég hef ákveðið
að taka þátt í þessum fjórtán
daga kappleik á pólitiskum skeið-
velli hér í Kaliforníu, þar eð mér
er fyllilega ljóst að flokkur okk-
ar þarfnast nýs blóðs, ef hann á
ekki að lognast út af og deyja.
Faðir minn var Republikani. —
Afi minn á undan honum. Fyrir
ofan rúmið mitt hékk mynd af
Abraham Lincoln. Ég veit að hér
í Kaliforníu, sem ungfrú Ryan
kallaði sólbjarta og sem ekki er
alltaf sólrík fyrir kjósendur, er
flokkur Abrahams Lincolns á
barmi algers gjaldþrots. Ég veit
ebki hvort ég get nokkuð spornað
við því, eða forð-að flokknum frá
slíkum örlögum, en ég gæti reynt
það, ef þið veitið mér traust ykk-
ar og umboð“. Hún tók sér stutta
málhvíld. — _,Og að lokum aðeins
örfá orð. Ég er Republikani. Ég
ber fyllsta ti'aust til hinnar lýð-
ræðislegu stefnu okkar. Við lýð-
ræðislegar kosningar sigrar meiri
hlutinn. Á þessu lögmáli meiri
hlutans hvílir undirstaða lands
okkar. í dag er faðir minn hér á
meðal okkar. . . .“
Hún varð að þagna vegna hinna
áköfu fagnaðarláta. — „Ég hef
heitið föður minum að færa fána
Abrahams Lincolns fram til sig-
1) „Mér þykir þetta leitt,
Markús. En *$ vero að geyma
Anda“.
2) „Ungfrú Sússana, hvað er-
uð þér að gera úti á þessum
tíma?“ — „Ég get ekki sofið,
varðstjóri. Eigum við ekki að fá
okkur kaffisopa".
[ 3) „Jú, jú . . . Eg ætla bara
að hengja upp lykilinn og svo
skal ég hella í bollana".
urs, með guðs hjálp........Meira
get ég ekki sagt ykkur. Ég hef
enga stefnuskrá, herrar mínir og
frúr. Ég er- of ung og of óreynd
til þess að geta birt ykkur fasta
stefnuskrá. Ég bið eftir stefnu-
skránni frá ykkur. Ég mun fram-
kvæma hana eftir beztu vitund
og samvizku“.
Lófatakið féll niður yfir Helen,
eins og heitt regn, um leið og hún
settist með léttri höfuðhneigingu.
Fagnaðarlætin fóru langt fram
yfir hin sjálfsögðu takmörk 100-
dollara-veizlunn-ar. Úr öllum átt-
um þrengdu menn og konur sér að
ræðupallinum. Eitt borðið valt um
koll með glamri og brestum. —
Hvarvetna í salnum var hrópað
og æpt í taumlausri hrifningu:
„Við viljum Helen Cuttler.........
Við viljum Hclen Cuttler. ...“
Helen stóð á fætur áður en
fund-arstjórinn gat sagt orð, hljóp
aftur með hinu langa borði og nið-
ur þrepin niður í sjálfan salinn,
ruddi sér leið í gegnum hinn heill-
aða mannfjölda — til föður sín«.
Hann tók hana í faðm sinn.
Einni klukkustund síðar til-
kynnti fundarstjórinn að flokks-
forystan hefði með tólf atikvæðum
gegn sex cg með öllum atkvæðum
kalifornisku fulltrúanna kosið
Helen Cuttler sem frambjóðanda
sinn við næstu þingkosningar í
Kaliforníu.
Ruth Ryan gekk fram fyrir
hljóðnemann, til þess að óska and
stæðingi sínum til hamingju með
hinn glæsilega sigur sinn.
Þegar Helen var komin næstum
út að dyrum, birtist skyndilega
lítill maður í óhreinum smoking-
fötum við hlið hennar, en vegna
geðshræringarinnar bar hún ekki
strax kennsl á hann.
„Ross“, sagði hann og kynnti
sig. — ,.Þér kannizt við mig, ung-
frú Cuttler —- hr. Ross frá Broad
way. Þér höfðuð á réttu að standa.
Leikritið yðar hefur verið tekið.
Þér þurfið ekki að gera neinar
breytingar á því“. Hann greip
hönd hennar og hristi í ákafa. —.
.,Ég óska yður hjartanlega til
hamingju. Þetta var stórkostleg
frumsýning. Á Broadway verður
samt önnur enn stórkostlegri
haldin“.
ajtttvarpiö
Fösludagur 23. janúar:
F-astir liðir eins og venjulega.
13.15 Lesin dagskrá næstu viku.
18,30 Barnatími: Merkar uppfinn
ingar (Guðmundur M. Þorláksson
kennari). 18,55 Framburðar-
kennsla í spænsku. 19,05 Þingfrétt
ir. Tónleikar. 20.30 Daglegt mál
(Árni Böðvarsson kand. mag.). —
20,35 Kvöldvaka: a) Eiríkur
Bjarnason skrifstofustjóri flytur
frásöguþætti eftir Bergþóru Páls-
dóttur frá Veturhúsum: Hrakning
ar á Eskifjarðarheiði. b) Islenzk
tónlist: Lög eftir Karl O. Runólfs-
son (plötur). c) Sigríður Björns-
dóttir flytur frásögu: Var það
feigð — eða hvað? d) Rímnaþátt-
ur í umsjá Kjartans Hjálmarsson-
ar og Valdimars Lárussonar. 22,10
Lög unga fólksins (Haukur Hauks
scn). 23,05 Dagskrárlok.
Laugardagur 24. janúar:
Fastir liðir eins og venjulega.
12,50 Óskalög sjúklinga (Bryndís
Sigurjónsdóttir). 14,00 Iþrótta-
fræðsl-a (Benedikt Jakobsson). —
14.15 Laugardagslögin. 16,30 Mið-
degisfónninn. 17,15 Skákþáttur
(Guðmundur Ai-nlaugsson). 18,00
Tómstundaþáttur bama og ungl-
inga (Jón Pálsson). 18,30 Útvarps
saga barnanna: „I landinu þar
sem enginn tími er til“ eftir Yen
Wen-ching; VII. (Pétur Sumar-
liðason kennari). 18,55 í kvöld-
rökkrinu; tónleikar af plötum. —
20,25 Leikrit: „Nína“ eftir André
Roussin, í þýðingu Sigríðar Péturs
dóttur. — Leikstjóri: Indriði
Waage. Lei'kendur: Herdís Þor-
v-aldsdóttir, Valur G.íslason, Bald-
vin Halldórsson. Indriði Waage
og Steindór Hjörleifsson. — 22,10
Niðurlag leikritsins „Nínu“. —
22,45 Danslög, þ. á. m. leikur
hljómsveit Jónatans Ólafssonar
gömlu dansana (endurtekið frá
gamlárskvöldi). 01,00 Dagskrár-
lok.